Letnia sesja Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy odbyła się w Strasburgu w dniach 24–28 czerwca br.
Z tej okazji 32 członków różnych delegacji narodowych (np. Włoch, Francji, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Portugalii i in.) podpisało pisemną deklarację nr 682, zatytułowaną „Należy ponownie zastanowić się nad współpracą z Kazachstanem w odpowiedzi na sfałszowane wybory prezydenckie i masowe aresztowania”. Deklarację zainicjował i przedłożył włoski senator Roberto Rampi.
W deklaracji zwrócono uwagę na wydarzenia, które nastąpiły bezpośrednio po wcześniejszej wyborach prezydenckich w Kazachstanie – reakcją na zwycięstwo Kassyma-Zhomarta Tokayeva, protegowanego Nazarbayeva, były pokojowe protesty i demonstracje przeciwko fałszowaniu całego procesu wyborczego, po których nastąpiła bezprecedensowa fala masowych aresztowań. W tym kontekście członkowie Zgromadzenia Parlamentarnego RE skupili się na brutalnym potraktowaniu osób protestujących: „Jak przyznały władze, podczas protestów przeciwko niedemokratycznym wyborom prezydenckim w Kazachstanie zatrzymano co najmniej 4 000 protestujących. Wielu uczestników protestów zostało brutalnie pobitych przez policję, co udokumentowano na nagraniach wideo”.
Według wstępnego oświadczenia opublikowanego przez OBWE w dniu 10 czerwca br. i powtórzonego w pisemnej deklaracji, przedterminowe wybory prezydenckie w Kazachstanie miały szansę posłużyć zreformowaniu kraju, jednak widoczny brak poszanowania praw podstawowych oraz nieprawidłowości w głosowaniu odnotowane przed wyborami i w samym dniu wyborów nie wskazywały na przestrzeganie standardów demokratycznych. OBWE w Europie oświadczyła: „wybory były nieuczciwe i charakteryzowały się naruszeniem podstawowych wolności”.
Posłowie zasiadający w Zgromadzeniu Parlamentarnym RE odnieśli się do zaniepokojenia wyrażanego przez Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka w związku ze znaczną skalą aresztowań i wyroków skazujących za pokojowe wyrażanie niezgody i opinii politycznych. Ryszard Komenda, dyrektor Biura Praw Człowieka ONZ w Azji Środkowej, stwierdził: „Stoi to w wyraźnej sprzeczności z zobowiązaniami Kazachstanu wynikającymi z międzynarodowego prawa w zakresie praw człowieka (…) Wzywam Kazachstan do wypełnienia swoich zobowiązań prawnych w zakresie poszanowania i ochrony prawa do pokojowych zgromadzeń, wolności wypowiedzi i zapewnienia prawa do świadomego udziału w życiu politycznym”.
Członkowie Zgromadzenia Parlamentarnego RE zwrócili uwagę na przypadki obrońców praw człowieka takich jak Zhanbota Alzhanova, Dana Zhanay, Alimzhan Izbassarov, Daniyar Khassenov czy Maksat Mukarov – sygnatariuszy listu otwartego skierowanego do przewodniczącego Rady Europejskiej Donalda Tuska, których niedawno poddano prześladowaniom i uniemożliwiono im opuszczenie kraju. Daniyar Khassenov został również zaproszony do zabrania głosu na wydarzeniu towarzyszącym sesji Zgromadzenia Parlamentarnego RE we wtorek 25 czerwca, jednak nie mógł dotrzeć do Strasburga z powodu zakazu podróżowania nałożonego nań przez władze Kazachstanu.
Uwagę poświęcono ponadto przypadkom pięciu matek niepełnoletnich dzieci, które również zatrzymano, a obecnie postawiono im zarzuty dotyczące działalności o charakterze ekstremistycznym. Są to: Oksana Shevchuk, Zhazira Demeuowa, Gulzipa Dzhaukerova, Akmaral Kerimbayeva i Gulmira Kalykova – wszystkie przebywają obecnie w areszcie domowym. Wspomniano również o sprawie Serika Zhakhina – aktywista ten został aresztowany za rozpowszechnianie materiałów związanych z pokojowym ruchem opozycyjnym Demokratyczny Wybór Kazachstanu.
W oświadczeniu pisemnym uwzględniono również liczne całkowite blokady Internetu odnotowane w Kazachstanie od początku maja 2019 r., co z niepokojem zauważyła specjalna sprawozdawczyni ONZ Fionnuala Ní Aoláin. Od grudnia 2016 r. w Kazachstanie dość często dochodziło do blokad Internetu, które stanowią one formę odwetu wobec przedstawicieli ruchu opozycyjnego Demokratyczny Wybór Kazachstanu, organizującego protesty i przekazującego informacje za pośrednictwem mediów społecznościowych i aplikacji komunikacyjnych takich jak Facebook, Instagram czy Telegram.
Ogólnym celem pisemnej deklaracji nr 682 jest „wezwanie do wdrożenia zaleceń pisemnej deklaracji nr 675”, wezwanie do uwolnienia więźniów politycznych i wdrożenia zaleceń sformułowanych przez Organizację Narodów Zjednoczonych i Parlament Europejski oraz „nałożenie osobistych sankcji na osoby odpowiedzialne za wyżej wskazane naruszenia praw człowieka i oszustwa wyborcze w kraju”.
Czytaj również:
- Wybory w Kazachstanie: Falsyfikacje i masowe areszty uczestników pokojowych protestów (Raport dostępny w wersji EN i RU)
- PACE WD „Współpraca z Kazachstanem musi zostać ponownie rozpatrzona w odpowiedzi na jej sfałszowane wybory prezydenckie i masowe aresztowania”
- Artykuł na stronie Netblocks o blokadach internetu w Kazachstanie
- Przywódcy OBWE ds. praw człowieka głęboko zaniepokojeni słabnącym przestrzeganiem podstawowych wolności
- Biuro Praw Człowieka ONZ wzywa Kazachstan do poszanowania wolności pokojowego zgromadzania się, wyrażania opinii i prawa do udziału w życiu politycznym
