W dniach 1 i 2 marca 2018 r., delegacja obrońców z Fundacji Otwarty Dialog spotkała się w Genewie z okazji 37. Sesji Rady Praw Człowieka przy ONZ. Tematem, który poruszano podczas indywidualnych spotkań ze Stałymi Przedstawicielstwami przy ONZ z całej Europy i Ameryki Północnej oraz organizacji praw człowieka była ochrona prawników, którym grozi niebezpieczeństwo w regionie post-sowieckim.
Wraz z Paolą Gaffurini, Specjalistą ds. Wsparcia z ramienia Fundacji Otwarty Dialog w spotkaniu udział wzięły dwie aktywistki na rzecz praw człowieka, Bakhytzhan Toregozhina oraz Ana Ursachi, odpowiednio z Kazachstanu i Mołdawii. Podczas indywidualnych spotkań podkreślano ryzyka i przeszkody, na które napotyka wielu prawników prowadzących praktykę w swoim zawodzie w krajach niedemokratycznych, takich jak Rosja, Mołdawia, Kazachstan i Azerbejdżan.
Adwokaci mieli możliwość podjąć szereg spraw prześladowanych prawników, które budzą poważny niepokój w regionie post-sowieckim. Przykładowo, Toregozhina ostrzegła przed możliwymi zagrożeniami wynikającymi z projektu ustawy O wykonywaniu zawodu prawnika i pomocy prawnej, który został przedłożony przez rząd Republiki Kazachstanu w styczniu 2018 r. a w ostatnim czasie skrytykowany przez Specjalnego Sprawozdawcę ONZ ds. Niezawisłości Sędziów i Prawników, Diego García-Sayán. Zgodnie ze wspomnianym projektem ustawy faktycznie zostałaby podważona niezawisłość Izby Adwokackiej, a organy władzy wykonawczej miałyby większy udział w postępowaniach dyscyplinarnych przeciwko adwokatom, a także w pracach komisji nadających uprawnienia.
Poruszono także kwestię indywidualnych przypadków prawników nękanych dlatego, że bronili oni więźniów prześladowanych z powodów politycznych – w tym Mukhtara Dzhakisheva, Iskandera Yerimbetova, Almata Zhumagulova i Kenzhebeka Abisheva. Władze kazachstańskie nie mogą zagwarantować tym więźniom bezpieczeństwa. Ponadto, od 2008 r., Kazachstan otwarcie zignorował ponad 20 decyzji wydanych przez instytucje Konwencji ONZ w sprawie naruszeń praw człowieka i przypadków arbitralnych zatrzymań i tortur (np. Maxa Bokayeva i Mukhtara Dzhakisheva).
Podobnie jest w Rosji i w Azerbejdżanie, gdzie prawnicy, którzy angażowali się w obronę więźniów politycznych stali się obiektem pogróżek, zastraszeń i nieuprawnionych interwencji ze strony władz państwowych. W Rosji, adwokaci tzw. „zakładników Kremla”, obywateli ukraińskich przetrzymywanych niezgodnie z prawem na terytorium Federacji Rosyjskiej lub nielegalnie okupowanego Krymu, poddawani się naciskom, działaniom dyscyplinarnym i podejmowane są wobec nich próby odebrania im prawa wykonywania zawodu. Przykłady to m.in. Emil Kurbedinov, Edem Semedlyaev, Nikolay Polozov, Mark Feigin, i Dmitriy Sotnikov).
Także i w Azerbejdżanie w ciągu minionych lat więźniowie polityczni byli systematycznie pozbawiani praw do obrony, a przypadki wydalania prawników z Izby Adwokackiej stawały się częstsze (np. organizowano ataki na Namizada Safarova, Khalida Bagirova, Elchina Namazova, Alaifa Gasanova, Yalchina Imanova, Fakhryaddina Mehtiyeva i Elchina Sadykhova). Alarmujące wielkości dotyczące Azerbejdżanu wskazują, że w kraju jest co najmniej 161 więźniów politycznych i nie więcej niż 5-6 prawników gotowych ich bronić.
Ursachi donosi, że w Republice Mołdawii sędziom i prawnikom stawia się zarzuty karne z powodu ich nieuprawnionych działań i stali się oni celem ataków i oczerniających kampanii prowadzonych przez władze rządowe. Ursachi, prawniczka, która była zmuszona wyjechać z kraju, wspomina swój przypadek oraz przypadki jej kolegów, którzy w dalszym ciągu pracują w kraju – mówi ona w szczególności o adwokacie mołdawskim Eduardzie Rudenco, który zastąpił Ursachi w wielu znaczących sprawach korupcji, dotyczących jakoby wpływowego oligarchy i polityka, Vladimira Plahotniuca. Wskazuje ona także na sprawy sędziów Dorin Munteanu i Domnica Manole, których ukarano z powodu podejmowanych przez nich krytycznych i niezależnych działań przeciwko brakowi praworządności w kraju.
Misja ta będzie kontynuowana w czerwcu 2018 r. podczas kolejnej sesji Rady Praw Człowieka i będą pozyskiwane kolejne głosy służące zapewnieniu bezpieczeństwa i normalnego wykonywania zawodu prawnika w regionie post-sowieckim.
Czytaj także:
- Tekst do raportu PACE „Sprawa opracowania projektu europejskiej konwencji o zawodzie prawnika”
- W rocznicę tragedii Zhanaozen ODF przedstawia najbardziej znaczące przypadki prześladowań z powodów politycznych we współczesnym Kazachstanie
- Iskander Yerimbetov – polityczny zakładnik reżimu Nazarbayeva
- Sprawa Mukhtara Dzhakisheva: uwolnić więźnia politycznego, aby uratować mu życie
- Sprawa Almata Zhumagulova i Kenzhebeka Abisheva
- Mołdawia: Prześladowanie adwokat Any Ursachi
- Władze Mołdawii wycofują się z procesu demokratyzacji i nie wypełniają zobowiązań wobec UE