Europejska Służba Działań Zewnętrznych (EEAS) opublikowała swoje roczne sprawozdanie na temat praw człowieka i demokracji na świecie w 2016 r., zawierające analizę sytuacji w poszczególnych państwach i streszczenie aktualnych i przyszłych działań i priorytetów Unii w zakresie ochrony praw człowieka. Sprawozdanie zawiera ogólny przegląd sytuacji w minionym roku i komentarze dotyczące przypadków ograniczania praw człowieka i funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego jak również pojawiających się, złożonych kryzysów humanitarnych i politycznych na całym świecie, będących często pokłosiem autorytarnych reżimów i zapędów autokratycznych. Ponadto, przedstawia ono również kierunki polityki zewnętrznej i kulisy działalności Unii, odgrywającej rolę kluczowego promotora idei poszanowania praw człowieka na szczeblu globalnym. Poniżej przedstawiamy wybrane fragmenty sprawozdania dotyczące poszanowania praw człowieka w trzech państwach takich jak Kazachstan, Mołdawia i Ukraina.
Republika Kazachstanu. W sprawozdaniu podkreślono, w jaki sposób ograniczane są prawa człowieka w tym państwie, czego przykładem jest szereg zmian legislacyjnych, które zostały już zatwierdzone lub nadal są procedowane, stanowiących poważne ryzyko znaczącego ograniczenia funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego i naruszających szereg praw podstawowych. W Kazachstanie mamy do czynienia z różnego rodzaju zagrożeniami praw człowieka i demokracji, zwłaszcza w zakresie wolności słowa, prawa do zgromadzeń i pokojowych demonstracji. Głosy krytyczne wobec władz były wielokrotnie zagłuszane, gdyż uznawano je za przejawy podżegania do niepokojów społecznych. Prośby o zezwolenie na odbycie pokojowych demonstracji często odrzucano. Na organizacje pozarządowe nałożono liczne i uciążliwe zobowiązania formalne, tym samym uniemożliwiając im sprawne funkcjonowanie.
Priorytetem UE jest poprawa skuteczności ram instytucjonalnych umożliwiających społeczeństwu obywatelskiemu uczestnictwo w procesach decyzyjnym, budowanie kapitału społeczeństwa obywatelskiego oraz, w szczególności, promowanie wolności słowa, stowarzyszeń i pokojowych zgromadzeń. Unia Europejska wyraziła obawy dotyczące presji wywieranej na niezależne media i ewentualnych negatywnych skutków wprowadzenia nowych przepisów dotyczących opłat, jak również wyroków wydanych w przypadku Maxa Bokayeva i Talgata Ayana w związku z demonstracjami, które miały miejsce wiosną 2016 r. Delegacja UE, w ramach bliskiej współpracy w Państwami Członkowskimi i partnerami o zbliżonych poglądach rozpoczęła wobec władz państwowych kampanię informacyjną dotyczącą przypadków łamania praw człowieka i monitorowanie przebiegu procesów sądowych w przypadku Maxa Bokayeva i Talgata Ayana.
W swoim raporcie, Unia Europejska wzywa władze Kazachstanu do zaangażowania i poszanowania standardów międzynarodowych w ramach rozstrzygania spraw sądowych, zwłaszcza tych, które dotyczą wolności słowa i zgromadzeń.
Fundacja Otwarty Dialog niedawno opublikowała raport dotyczący więźniów politycznych w Kazachstanie, nawiązując w nim do niepokojących przypadków politycznie umotywowanych procesów sądowych i naruszania praw człowieka w przypadku działaczy opozycyjnych w tym kraju.
Republika Mołdawii. Raport Roczny wskazuje, w jaki sposób brak praworządności pozostaje palącym problemem w przypadku Mołdawii, pomimo przyjęcia przez parlament istotnych przepisów. Unia Europejska wzywa rząd do wzmocnienia wysiłków mających na celu rozwiązanie tego problemu i kontynuowanie procesu reformowania kluczowych obszarów, takich jak funkcjonowanie sądownictwa i przeciwdziałanie korupcji.
W 2016 r. w swych konkluzjach dotyczących Mołdawii Rada UE wezwała do rozwiązania problemów upolitycznienia instytucji i korupcji systemowej. Ponadto kwestiami, które zdominowały dialog polityczny pomiędzy UE a Mołdawią były reforma sądownictwa i konieczność niezwłocznego dochodzenia w sprawie największych przestępstw bankowych. Priorytety unijne w zakresie ochrony praw człowieka obejmują, między innymi, przeciwdziałanie stosowaniu tortur, złego traktowania oraz dyskryminacji, oraz zapewnienie wolności mediów.
Jeżeli chodzi o wymiar sprawiedliwości, raport podkreśla, że w ciągu roku 2016 wiele kluczowych procesów odbywało się głównie za zamkniętymi drzwiami. Kontynuowano lub wszczynano nowe procesy przeciwko przedstawicielom ruchów opozycyjnych, jak również sędziów i prawników zaangażowanych w rozstrzyganie kluczowych spraw. Media zbliżone do polityków opozycyjnych i dziennikarze śledczy wciąż borykają się z naciskami i trudnościami, które są między innymi wynikiem niepokojącego braku konkurencji w sektorze medialnym i nadmiernej koncentracji własności.
Korupcja i ograniczanie praw człowieka są zatem nadal głównymi problemami, które należy rozwiązać w przypadku Mołdawii, jak zresztą zauważa ODF w swoim raporcie pt. “Zawłaszczone państwo: umotywowane politycznie procesy sądowe w Mołdawii i uzurpacja władzy przez Vladimira Plahotniuca”.
Ukraina. Jak wskazuje raport unijny, na stan przestrzegania praw człowieka na Ukrainie istotnie wpływa konflikt na wschodzie kraju i nielegalna aneksja Krymu przez Federację Rosyjską, będące przykładem znaczącego łamanie praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego. W obrębie Półwyspu Krymskiego szczególne powody do niepokoju wywołuje sytuacja Tatarów Krymskich, dziennikarzy i innych osób, które otwarcie sprzeciwiają się bezprawnej aneksji.
Unia Europejska i Ukraina kontynuowały wspólne wysiłki mające na uwadze ochronę praw człowieka. W lipcu 2016 r. w Kijowie odbyła się sesja dorocznego dialogu na temat praw człowieka. Tematyka dyskusji dotyczyła przestrzegania praw człowieka na Półwyspie Krymskim i na wschodzie Ukrainy w regionach pozostających poza kontrolą władz, przeciwdziałania złemu traktowaniu i stosowaniu tortur, przepisów prawa regulującym działalność mediów, bezpieczeństwa dziennikarzy oraz sytuacji obywateli ukraińskich nielegalnie przetrzymywanych na terytorium Rosji.
Unia Europejska podkreśla, że Wysoka Przedstawicielka UE i jej rzecznik wydali kilka oświadczeń wzywających do uwolnienia obywateli ukraińskich nielegalnie przetrzymywanych na terytorium Rosji, w tym Nadii Savchenko, która w końcu odzyskała wolność. Delegacja UE w Moskwie uczestniczyła w kilku przesłuchaniach sądowych. Ponadto rzecznik Wysokiej Przedstawicielki UE w swoich oświadczeniach publicznych również zwraca uwagę na sytuację Tatarów Krymskich, w tym zakaz działalności Mejlisu i sposób traktowania jego przewodniczącego, Ilmiego Umerova.
Fundacja ODF niedawno opublikowała raport dotyczący obywateli ukraińskich, wobec których rosyjski wymiaru sprawiedliwości wszczął umotywowane politycznie procesy sądowe.
Czytaj sprawozdanie:
Zobacz nasze raporty:
- “Lista kazachskich więźniów politycznych i osób poddanych politycznemu ściganiu przez Kazachstan“
- “Zawłaszczone państwo: umotywowane politycznie procesy sądowe w Mołdawii i uzurpacja władzy przez Vladimira Plahotniuca”
- “Lista ukraińskich obywateli, poddanych politycznie motywowanym prześladowaniom karnym przez rosyjskie organy ścigania w latach 2014-2017“
- “Kazachstan: Maks Bokayev i Talgat Ayan skazani na pięć lat więzienia za udział w pokojowym wiecu“