Oddajemy w Państwa ręce broszurę informacyjną poświęconą burzliwej sytuacji w Republice Kazachstanu − największym kraju Azji Centralnej i trzeciej co do wielkości, po Rosji i Ukrainie, gospodarce na obszarze WNP.
Ze względu na swoje znaczenie Kazachstan jest jednym z głównych obszarów zainteresowania i działalności Fundacji Otwarty Dialog od ponad trzech lat.
Kazachstan dla większości Europejczyków pozostaje krajem egzotycznym. Dużym nakładem sił i środków starają się to zmienić władze kraju, nastawione na rozwój współpracy gospodarczej ze światem zachodnim, z której czerpią osobiście znaczne korzyści materialne. Ich aktywność na arenie międzynarodowej oraz dbałość o pieczołowicie pielęgnowany wizerunek kraju jako demokratycznego i stabilnego partnera w polityce i interesach daje społeczności europejskiej możliwość wywierania skutecznego wpływu na władze Kazachstanu.
Pomimo oficjalnych deklaracji i zobowiązań międzynarodowych, Kazachstan nie respektuje podstawowych praw człowieka i obywatela. Represjom poddawani są działacze opozycyjni, organizacje pozarządowe i nieliczne, niezależne od władzy, media. W 2011 r. do grupy ośrodków identyfikowanych przez władze jako potencjalne zagrożenie dołączyli strajkujący pracownicy sektora naftowego w mieście Zhanaozen (Żanaozen), w sercu zagłębia naftowego na zachodzie kraju. Aktywne politycznie elity intelektualne w swoim sprzeciwie wobec panującego systemu zyskały silnego sojusznika. Władze odpowiedziały wzmożeniem represji, a strajk zakończył się masakrą i zatrzymaniami jego uczestników. O prowokowanie konfliktu zostały oskarżone opozycja i niezależne media. Liderom opozycji grozi wiele lat więzienia, a mediom − uznanie za grupy ekstremistyczne i delegalizacja.
Rok 2012 udowodnił, że mobilizacja społeczności europejskiej w obronie represjonowanych w Kazachstanie może być skuteczna. Pod wpływem rezolucji Parlamentu Europejskiego z 15 marca 2012 r., licznych apeli i nacisków politycznych spora część zatrzymanych odzyskała wolność. Dla niektórych z nich wolność oznaczała jednakże emigrację. Bezpieczną przystanią stała się Europa, szczególnie Polska.
Władze Kazachstanu nie podejmują dialogu ze społeczeństwem. Stopień ograniczenia wolności słowa w Kazachstanie należy do najwyższych na świecie. Władze nie mogą jednak uciec od dialogu z Europą. Dlatego w Europie szukają wsparcia represjonowani opozycjoniści, dziennikarze i działacze społeczni. Na forum OBWE i Parlamentu Europejskiego niejednokrotnie spotykają się ze sobą ambasadorzy, specjalni wysłannicy MSZ i prokuratorzy z Kazachstanu oraz ludzie, którzy we własnej ojczyźnie są pozbawieni prawa głosu. W ten sposób Europa staje się przestrzenią trudnej dyskusji o sytuacji w Kazachstanie − unikanej i tłamszonej przez jednych, upragnionej przez drugich. Tę dyskusję animują organizacje pozarządowe, a moderują europejscy politycy. Ten dialog jest misją naszej Fundacji.
Dialog o przyszłości Kazachstanu nabiera szczególnego znaczenia
obecnie, kiedy kraj znajduje się u progu zmian.
Znaczenia symbolicznego, oddzielającego od siebie dwa etapy współczesnej historii Kazachstanu, nabrał strajk w Zhanaozen.
Obok konieczności zmiany pokoleniowej u steru władzy, uzasadnione i manifestowane otwarcie (lecz konsekwentnie w pokojowy sposób), niezadowolenie dużych grup społecznych może stać się jednym z czynników wymuszających liberalizację i demokratyzację kraju borykającego się ze znacznymi problemami socjalnymi. Duża część mieszkańców Kazachstanu i ich dzieci nie ma obecnie szans na poprawę własnej sytuacji. Rosnący przyrost naturalny i ceny żywności radykalizują nastroje społeczne i zwiększają presję na rządzących, pomiędzy którymi rozpoczynają się konflikty o wpływy polityczne i nowy kierunek polityki kraju.
Uwagę świata przyciągają obecnie przetasowania na szczytach władzy oraz proces, w którym lider opozycji Vladimir Kozlov (Władimir Kozłow) został skazany na 7 lat i 6 miesięcy więzienia. 21 września 2012 r. stanowisko stracił wszechwładny szef administracji prezydenta Aslan Musin, a 24 września 2012 r. ze stanowiska premiera na posadę szefa administracji został przesunięty Karim Masimov (Karim Masimow). 28 września na stanowisku Ministra Spraw Zagranicznych Yerzhana Kazykhanova (Jerżana Kazychanowa) zastąpił Yerlan Idrisov (Jerłan Idrisow).
Kilka dni wcześniej w Brukseli, przedstawiciele największych niezależnych mediów − gazet „Respublika” i „Vzglyad” (Wzgljad) − złożyli w Parlamencie i Komisji Europejskiej projekt tzw. Listy Zhanaozen − osób odpowiedzialnych za pacyfikację strajku robotników naftowych i za następującą po niej falę represji. Aslan Musin był na tej liście „numerem jeden”. W decydującą fazę wchodzą negocjacje nowej umowy o partnerstwie i współpracy gospodarczej UE − Kazachstan. Co przyniesie przyszłość? Pewni możemy być tylko tego, że warto mieć oczy szeroko otwarte na Kazachstan.