Informacje na temat bezprecedensowych ataków na organizacje społeczeństwa obywatelskiego w Polsce

6 października 2017 | Autor: Redakcja serwisu

W świetle ostatnich wydarzeń w Polsce, jednym z najbardziej pilnych problemów są ataki na społeczeństwo obywatelskie, podejmowane przez organy administracji rządowej. Krytyczne wobec władzy organizacje pozarządowe (wśród nich w szczególności: Obywatele RP, Fundacja Otwarty Dialog, Komitet Obrony Demokracji oraz Akcja Demokracja) znajdują się pod bezprecedensową presją z powodu swojego sprzeciwu wobec rządowych planów przeprowadzenia reformy sądownictwa oraz zaangażowania w pokojowe protesty społeczne w drugiej połowie lipca 2017 r.

Pobierz opracowanie

Jak zostało szeroko zrelacjonowane przez międzynarodowe mass media, protesty antyrządowe miały na celu obronę rządów prawa i Konstytucji. Manifestanci sprzeciwiali się zamachowi na niezależność sądownictwa i niezawisłość sędziów w postaci niezgodnych z konstytucją projektów ustaw. Takie projekty ustaw, przedstawione przez obecną większość parlamentarną (tworzoną przez partię Prawo i Sprawiedliwość) we współpracy z rządem, w swej istocie naruszały trójpodział władzy. Znacząca mobilizacja społeczeństwa doprowadziła do zawetowania dwóch z trzech procedowanych ustaw przez prezydenta Andrzeja Dudę, co – na chwilę obecną – w jedynie częściowy, lecz istotny sposób przyczyniło się do powstrzymania tego procesu. Uratowana została niezależność Sądu Najwyższego i Krajowej Rady Sądownictwa, natomiast podpisana została ustawa o ustroju sądów powszechnych, która poddaje te sądy faktycznej kontroli ministra sprawiedliwości.

Kontrolowana przez partię rządzącą polska telewizja publiczna TVP rozpoczęła zmasowaną kampanię dezinformacyjno-zniesławiającą skierowaną przeciwko ww. organizacjom oraz – szerzej – wszystkim niezależnym od władzy inicjatywom obywatelskim. Kampania ta opiera się na manipulacjach, półprawdach, a także faktach rażąco sprzecznych z rzeczywistością. Krytyczne organizacje posądzane są o sztuczne wywołanie protestów w obronie sądów i Konstytucji oraz manipulowanie opinią publiczną za pieniądze z zagranicy. Kreowany jest obraz wroga wewnętrznego, a ich kluczowi aktywiści przedstawiani są jako zdrajcy Ojczyzny bądź marionetki obcych sił i rządów (m. in. George’a Sorosa, Rosji, a nawet Niemiec i elit brukselskich). Wysuwane i dyskutowane są publicznie – w tym przez kluczowych ministrów polskiego rządu – projekty mające na celu poddanie organizacji pozarządowych specjalnemu nadzorowi, w tym ich kontroli przez służby specjalne oraz ograniczeniu im dostępu do finansowania z zagranicy. Organizacjom tym przypisuje się intencje wywołania krwawej rewolucji i siłowego obalenia rządu w celu realizacji interesów obcych państw i innych aktorów zagranicznych.

Głosy krytyczne z UE, w tym z Komisji Europejskiej, są przedmiotem otwartej pogardy ze strony władz polskich, które nie tylko je odrzucają, ale także próbują nastawić opinię publiczną przeciwko nim, wzmacniając w ten sposób radykalne nastawienie antyeuropejskie i ksenofobiczne.

Kampania ta jest prowadzona również przez skrajne organizacje prawicowe i nacjonalistyczne, a ataki te prowadzą do ogromnej fali tzw. mowy nienawiści i gróźb karalnych w Internecie; zdarzają się też incydenty w przestrzeni publicznej, którym często towarzyszy ciche przyzwolenie i niechętna reakcja ze strony organów ścigania. Istotnym aspektem hejtu jest jego często spotykany wymiar ksenofobiczny: obiektom ataków odmawia się prawa do narodowości polskiej, a agresja kierowana jest także przeciwko licznej społeczności Ukraińców w Polsce. Ma to m.in. związek z faktem uczestnictwa zamieszkujących w Polsce obywateli Ukrainy w protestach oraz głośnymi wcześniej akcjami pomocy Ukrainie przez Fundację Otwarty Dialog. Efektem tych działań jest ostra polaryzacja społeczeństwa oraz budowanie klimatu, w którym pogłębia się niechęć wobec inicjatyw obywatelskich, uchodźców i imigrantów.

Ataki medialne są wstępem do szykan ze strony administracji rządowej, które przywodzą na myśl metody stosowane w Polsce w czasach komunistycznych, a obecnie – w wielu niedemokratycznych państwach postsowieckich. Członkowie polskiego rządu, m.in. Minister Spraw Wewnętrznych Mariusz Błaszczak, oraz jego zastępca Jarosław Zieliński, Minister-Koordynator Służb Specjalnych Mariusz Kamiński, Minister Spraw Zagranicznych Witold Waszczykowski oraz Minister Obrony Narodowej Antoni Macierewicz publicznie analizują, jakie działania należy podjąć przeciwko poszczególnym organizacjom pozarządowym.

W dn. 20 lipca br. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych wystosowało pismo do Fundacji Wolni Obywatele RP [fundacja ta wspiera ruch Obywatele RP] w którym wyznacza 14-dniowy termin na “zaprzestanie naruszania przepisów prawa”. Brak spełnienia tych żądań przez Fundację prowadzić ma do zwrócenia się przez MSW z wnioskiem do sądu o zawieszenie Zarządu Fundacji i wyznaczenie zarządu komisarycznego. W dniu 27 lipca br. światło dzienne ujrzały policyjne nagrania będące zapisem działań inwigilacyjnych prowadzonych wobec działaczy Obywateli RP oraz lidera opozycyjnej partii Nowoczesna, Ryszarda Petru. Okazało się, że największa organizacja opozycyjna, Komitet Obrony Demokracji zetknęła się z podobnymi problemami. 23 sierpnia 2017 r. dwóch aktywistów ruchu „Obywatele RP”, Wojciech Kinasiewicz i Tadeusz Jakrzewski, złożyło zawiadomienie w Prokuraturze Rejonowej w Warszawie o wyżej wspomnianych działaniach obserwacyjnych, którym oni osobiście zostali poddani.

W dn. 27 lipca br. Ministerstwo Spraw Zagranicznych zażądało udzielenia wyjaśnień od Fundacji Otwarty Dialog posądzając ją o nawoływanie do nielegalnych działań i bliżej niesprecyzowane ataki personalne. Pomimo udzielenia przez Fundację obszernych wyjaśnień, w piśmie z dn. 7 sierpnia br. MSZ, powołując się na swoje uprawnienia nadzorcze, zażądało usunięcia “nielegalnych treści” ze stron internetowych i mediów społecznościowych Fundacji w terminie do 3 dni. Fundacja określa to jednoznacznie jako atak na wolność słowa i niezależność organizacji pozarządowych. Spodziewa się także, że MSZ może podjąć kroki prowadzące do zawieszenia Zarządu Fundacji. Na wniosek Ministra Spraw Zagranicznych, w dn. 7 sierpnia 2017 r., organy skarbowe rozpoczęły specjalną kontrolę skarbową i celną Fundacji Otwarty Dialog (pomimo, iż w poprzednich latach przeprowadzano już różne kontrole).

W dniu 26.09.2017 r. Senat uchwalił ustawę o Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Chociaż jest ona przedstawiana jako wyraz obecnego zaangażowania rządu polskiego we wzmocnienie organizacji społeczeństwa obywatelskiego i działań prowadzonych w tym zakresie, ta ustawa została w dużej mierze skrytykowana przez liczne organizacje pozarządowe, ich federacje oraz rzecznika praw obywatelskich. Obecnie ustawa oczekuje na zatwierdzenie przez Prezydenta, a jej podpisanie osłabi niezależność społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Ustawa stanowi, iż całkowite finansowanie państwowe organizacji pozarządowych zostanie scentralizowane w nowo utworzonym biurze i budzi wątpliwości, ponieważ ma na celu promowanie działań zgodnych z wartościami chrześcijańskimi i patriotycznymi (co może prowadzić do wykluczenia innych). Ustawa odzwierciedla wyraźne i zawężone podejście ideologiczne obecnych władz, a, co za tym idzie, wydaje się naruszać konstytucję i jej preambułę, wyrażającą szerokie poparcie dla różnych przekonań i poglądów. Co więcej, na jej mocy organy zarządzające Instytutu zostaną poddane silnym i bezpośrednim wpływom politycznym. Ustawa nie gwarantuje również przejrzystości nominacji na kluczowe stanowiska w Instytucie.

W dniu 3 października 2017 r. Fundacja Otwarty Dialog została powiadomiona przez Sąd Okręgowy w Warszawie, że minister spraw zagranicznych złożył wniosek o powołanie tak zwanego zarządu przymusowego, który ma zastąpić obecny Zarząd. Trybunał wyznaczył Fundacji 7-dniowy termin na dostarczenie oficjalnego oświadczenia w tej sprawie.

W dniu 5 października 2017 r., dzień po protestach przeciwko łamaniu praw kobiet na całym świecie, policjanci weszli do biur kilku organizacji obrony praw kobiet (lokalne biura Centrum Praw Kobiet i Stowarzyszenia Baba) i zajęli dokumentację, komputery i dyski twarde związane z ich wcześniejszymi projektami, a w niektórych przypadkach również z ich ogólną działalnością. Organizacje te postrzegają działania policji jako próbę zastraszenia i zniechęcenia ich do dalszych kampanii protestacyjnych. Biuro rzecznika praw obywatelskich wyraziło już swoje zaniepokojenie tą sprawą.

Cudzoziemcy związani z atakowanymi organizacjami niepokoją się o swoje dokumenty pobytowe i prawo dalszego pobytu i pracy w Polsce.

Wrogie działania wobec poszczególnych organizacji pozarządowych i całego krytycznego społeczeństwa obywatelskiego prowadzone są przez prawicowych posłów do rządu polskiego oraz europosłów z Polski:

W dniu 25 lipca 2017 r. Anna Fotyga, przewodnicząca Podkomitetu do spraw Bezpieczeństwa i Obrony Parlamentu Europejskiego (SEDE), była minister spraw zagranicznych i czołowy członek partii Prawo i Sprawiedliwość w Polsce, wyraziła publicznie swoją dezaprobatę wobec Fundacji Otwarty Dialog. Powodem niekorzystnej opinii było oświadczenie o sytuacji w Polsce wydane przez Bartosza Kramka – szefa Rady Fundacji. Oświadczenie zawiera wezwanie do masowego nieposłuszeństwa obywatelskiego. Europosłanka Fotyga nie tylko zapowiedziała bojkot wszystkich przyszłych inicjatyw przeprowadzanych z udziałem Fundacji, ale także oświadczyła, że będzie niweczyć wszelkie wysiłki Fundacji w Parlamencie Europejskim (mimo że Fundacja wcześniej współpracowała z nią i przeprowadziła cenne wspólne inicjatywy, poświęcone głównie wspieraniu Ukrainy i zwalczaniu rosyjskiej propagandy).
W dniu 31 lipca 2017 r. Stanisław Pięta, poseł z ramienia Prawa i Sprawiedliwości, wiceprzewodniczący Polsko-Ukraińskiej Grupy Parlamentarnej ogłosił publicznie w bardzo nieuprzejmy sposób, że Fundacja Otwarty Dialog powinna natychmiast opuścić Polskę (wynieść się z Polski) gdyż rzekomo ingeruje w sprawy polskie i niszczy stosunki polsko-ukraińskie.
Tego samego dnia Adam Andruszkiewicz, poseł z ramienia partii politycznej Kukiz’15 i lider organizacji nacjonalistycznej Endecja, złożył wniosek do odpowiednich służb [specjalnych], w których zażądał przeprowadzenia kontroli w Fundacji Otwarty Dialog, jako że rzekomo stanowi ona obce i lewicowe zagrożenie dla państwa polskiego. Zapowiedział on, że złoży parlamentarne pisemne zapytanie dotyczące działalności Fundacji.
W dniu 1 sierpnia 2017 r. Tomasz Rzymkowski, poseł z ramienia partii Kukiz’15 udzielił wywiadu , w którym określił Fundację Otwarty Dialog jako międzynarodówkę rozbójniczą, finansowaną rzekomo przez Sorosa i Rosję w celu wywołania rebelii w Polsce i wezwał do zakazu finansowania organizacji pozarządowych z środków pochodzących z zagranicy.
W dniu 23 sierpnia 2017 r. Dominik Tarczyński, poseł z ramienia partii Prawo i Sprawiedliwość, złożył w prokuraturze zawiadomienie o rzekomym popełnieniu przestępstwa przez Fundację Otwarty Dialog, tj. o dokonaniu próby siłowego obalenia organu konstytucyjnego. Poseł Tarczyński oświadczył, że omówi tę sprawę również z Prokuratorem Generalnym/Ministrem Sprawiedliwości Zbigniewem Ziobro.
30 sierpnia 2017 r. Premier Beata Szydło (Prawo i Sprawiedliwość) w wywiadzie prasowym dla „Gazety Polskiej” stwierdziła, że ostatnie protesty społeczne nie były spontaniczne, lecz dobrze sterowane i opłacane. Podkreśliła, że poszczególne fundacje działają na rzecz interesów wpływowych grup zagranicznych i nie poddadzą się łatwo. Odpowiadając na pytanie dziennikarza odnośnie potrzeby reakcji w przypadku Wolnych Obywateli RP i Fundacji Otwarty Dialog, premier dodała, że minister spraw zagranicznych poinformował już prokuraturę o bezprawnych działaniach Fundacji Otwarty Dialog.

Kilka oświadczeń wydały międzynarodowe organizacje pozarządowe, m.in. Global Ukraine i Centrum Wolności Obywatelskich, potępiając niedopuszczalne naciski wywierane na Fundację Otwarty Dialog i inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego w Polsce.

Uważamy, że należy podjąć wspólne działania z Komisją Europejską i Radą Europejską. Jeśli działania uwzględnią apele organizacji pozarządowych, utrudnią one członkom rządu polskiego próbę zniszczenia podstaw rządów prawa i społeczeństwa obywatelskiego w Rzeczypospolitej Polskiej.

W związku z dyskusją w Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Parlamentu Europejskiego (LIBE) na temat „Ostatnie wydarzenia w Polsce i ich wpływ na rządy prawa”, która została zaplanowana na czwartek, 31 sierpnia 2017 r. Brukseli; niniejszym zachęcamy posłów do Parlamentu Europejskiego, aby wezwali rząd polski do przywrócenia normalnego poziomu demokratycznych standardów europejskich i zagwarantowania niezależności inicjatyw społeczeństwa obywatelskiego w Polsce.

W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji prosimy o kontakt:
Bartosz Kramek: [email protected]
Lyudmyla Kozlovska: [email protected]

Zobacz także:

Czytaj również:

Pobierz opracowanie

Więcej na temat: