Prawa człowieka
Inicjatywa wprowadzenia do końca roku odpowiedzialności pracowniczej, administracyjnej i karnej za “umyślnie prowokowanie konfliktów pracowniczych”, z którą wystąpił N. Nazarbayev, zawęża możliwości obrony swoich praw politycznych i pracowniczych przez obywateli. W takiej sytuacji każdy może zostać aresztowany, na przykład, za żądanie podwyższenia wynagrodzenia w swoim przedsiębiorstwie. Takie polecenie Prezydent wydał w swoim artykule programowym o budowaniu Społeczeństwa Pracy Powszechnej, który ukazał się w dniu 10.07.2012 r. w gazecie “Kazakhstanskaya Pravda”.
Wcześniej, w dniu 05.07.2012 r. podczas kongresu górniczo-metalurgicznego Prezydent odmówił spotkania z pracownikami kombinatu metalurgicznego ArcellorMittal SA, którzy w dniu 29 czerwca przeprowadzili strajk ostrzegawczy z żądaniem podwyższenia wynagrodzeń. Co więcej, pierwszy wiceminister przemysłu i nowych technologii Kazachstanu Albert Rau skrytykował żądania podwyższenia płac wysuwane przez związki zawodowe w obliczu groźby spadku cen i popytu na towary.
Bardziej skuteczny okazał się strajk robotników spółki MunayFieldService w Zhanaozenie. Podczas pierwszego od czasu tragicznych wydarzeń grudniowych 2011 roku strajku w Zhanaozenie wysunięto żądania zaprzestania redukcji etatów pod pozorem wysyłania pracowników na przymusowy urlop. Władze miasta zmusiły dyrektora generalnego spółki do odwołania polecenia przymusowego wysyłania pracowników na urlop.
Do Zhanaozenu wprowadzono wojska wewnętrzne po zakończeniu procesów sadowych w sprawie oskarżonych o korupcję akimów miasta Zhanaozen – Zhalgasa Babakhanova i jego następcy Oraka Sarbopeyeva. Mieszkańcy miasta powiązują wsparcie wojskowe w mieście z ich wnioskiem o przeprowadzenie mitingu w związku ze zbyt łagodnym wyrokiem, jaki otrzymali byli urzędnicy. W dniu 20.07.2012 r. Z. Babakhanov otrzymał karę dwóch lat więzienia w zawieszeniu, a wcześniej, w dniu 22.06.2012 r. został ogłoszony wyrok uniewinniający w sprawie O. Sarbopeyeva.Jednym z żądań mieszkańców Zhanaozenu, którzy przybyli w dniu17 lipca na spotkanie z premierem Karimem Maksimovem, jest odwołanie wyroku uniewinniającego w stosunku do O. Sarbopeyeva. W dniu 24.07.2012 r. Prokuratura Obwodu Mangistauskiego zaprotestowała przeciwko wyrokowi uniewinniającemu w stosunku do O. Sarbopeyeva.
W dniu 26.07.2012 r. pojawiła się informacja, że mieszkańcy miasta Zhanaozen zamierzają złożyć oficjalny wniosek do akimatu z prośbą o zezwolenie na przeprowadzenie mitingu w celu wyrażenia sprzeciwu wobec zbyt łagodnego wyroku w stosunku do byłego akima miasta Z. Babakhanova. Również na centralnym placu miasta krewni skazanych uczestników wydarzeń w Zhanaozenie zamierzają przeprowadzić strajk głodowy. Do miasta przybyło wsparcie – wojska wewnętrzne.
Działacze opozycyjni – przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego Bolat Atabayev i Zhanbolat Mamay, którzy zostali aresztowani pod zarzutem podżegania do nienawiści społecznej i nawoływania do obalenia porządku konstytucyjnego podczas protestów pracowników naftowych w Zhanaozenie w grudniu 2011 roku, zostali zwolnieni z aresztu. W areszcie nadal pozostają trzej inni liderzy opozycji: Vladimir Kozlov, Serik Sapargali i Akzhanat Aminov, którzy są oskarżeni w tej samej sprawie. Ważną rolę w uwolnieniu B. Atabayeva i Z. Mamaya odegrała fala oburzenia społeczeństwa kazachskiego i międzynarodowego w związku z politycznie umotywowanymi prześladowaniami w Kazachstanie.
Słynny reżyser B. Atabayev został zwolniony z aresztu śledczego miasta Aktau w dniu 03.07.2012 r., a lider organizacji młodzieżowej „Rukh Pen Til” Z. Mamay wyszedł na wolność w dniu 13.07.2012 r. Obydwaj opozycjoniści zostali przeniesieni z kategorii oskarżonych do kategorii świadków na podstawie art. 65 Kodeksu Karnego, w którym jest mowa o zwolnieniu z odpowiedzialności karnej w związku z aktywnym wyrażeniem skruchy. Aresztowani odmówili składania fałszywych zeznań przeciwko Vladimirowi Kozlovowi, liderowi niezarejestrowanej partii “Alga”. Zamiast tego, w oświadczeniach skierowanych do Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego B. Atabayev i Z. Mamay napisali, że wygłaszali przemowy do robotników naftowych w Zhanaozenie, a także, że żałują, że doszło do rozlewu krwi.
Międzynarodowe organizacje Human Rights Watch, Reporters Without Borders, Włoska Federacja Dziennikarzy, organizacje zrzeszające związki zawodowe oraz liderzy opozycji rosyjskiej nazwali proces śledczy umotywowanym politycznie i wystąpili w obronie aresztowanych liderów opozycyjnych. Ci ostatni uważają m.in., że w XXI wieku takie metody walki z dysydentami są niedopuszczalne i dyskredytują Kazachstan w oczach społeczności międzynarodowej.
Przewodniczący organizacji Freedom House David Kramer wezwał rząd Kazachstanu do przeprowadzenia niezależnego śledztwa w sprawie wydarzeń zhanaozeńskich przy udziale organizacji międzynarodowych i obecnie zamierza zadać pytanie, co zostało uczynione w tym kierunku. Jednakże, według Kramera, rząd nie przejawił zainteresowania przeprowadzeniem obiektywnego śledztwa.
Wolność mediów
W raporcie “Wolność prasy”, sporządzonym przez międzynarodową organizację obrony praw człowieka Freedom House, Kazachstan znalazł się w kategorii krajów “nie wolnych”. Jak mówi przewodniczący organizacji David Kramer, Kazachstan jest jednym z niewielu krajów OBWE, gdzie nie ma ustawy o wolności informacji. Freedom House śledzi wydarzenia związane z postępowaniem karnym przeciwko dziennikarzom, napaściami na nich, a także użyciem systemu sądowego do zawieszenia lub utrudnienia działalności niezależnych mediów. W odpowiedzi na inicjatywę opracowania Kodeksu Etyki Dziennikarskiej, wysuniętą przez szefa państwa N. Nazarbayeva, D. Kramer oświadczył, że taki kodeks powinni opracować sami dziennikarze, a nie organy państwowe.
W mieście Almaty policja zatrzymuje i wypuszcza dopiero po złożeniu wyjaśnień działaczy społeczeństwa obywatelskiego: zarówno tych, którzy po prostu chcieli złożyć życzenia Prezydentowi N. Nazarbayevowi z okazji urodzin, jak i tych, którzy żądali uwolnienia polityków opozycji.
W dniu 06.07.2012 r. na posterunek policji zostali doprowadzeni reporterzy portalu internetowego Janaozen Salamat Omash, Dias Beisenbek, Sherniyaz Shagatay, Muratbek Oraz i Syrym Baymukhan, którzy szli w kierunku oddziału poczty w celu wysłania kartki okazjonalnej, w której znajdowały się życzenia dla Nazarbayeva. Również tego samego dnia został zatrzymany i zwolniony po napisaniu wyjaśnień jeszcze jeden dziennikarz i działacz społeczeństwa obywatelskiego Azamat Esbergen, który żądał uwolnienia Zhanbolata Mamaya, oraz dziennikarz Erzhan Shayzhanov, który relacjonował to wydarzenie. Wcześniej, w dniu 03.07.2012 r. pojawiła się informacja, że dziennikarz portalu internetowego Janaozen Dias Beisenbek otrzymał ostrzeżenie od Almatyńskiego Sądu Administracyjnego za uczestnictwo w pikiecie poparcia Bolata Atabayeva i Zhanbolata Mamaya, która odbyła się w dniu 15 lipca.
Niedługo po otwarciu portal internetowy respublika-kaz.info został znów zablokowany w Kazachstanie. W dniu 04.07.2012 r. portal, który został zablokowany jeszcze w maju 2010 r., otwierał się w Kazachstanie bezpośrednio – bez użycia proxy. Kilka dni później, 12.07.2012 r. okazało się, że portal respublika-kaz.info został zablokowany na podstawie decyzji sądu Republiki Kazachstanu. Dziennikarze portalu zwrócili się z zapytaniem w tej sprawie do Ministerstwa Transportu i Komunikacji. Pracownicy służby prasowej Ministerstwa odpowiedzieli, że sprawdzą, czy rzeczywiście taka decyzja została wydana.
Sekretarz Generalny partii OSDP “Azat” Amirzhan Kosanov uważa, że “Respublikę” mogą powiązać z procesem przeciwko Kozlovowi, Sapargali, Amirovej, Atabayevowi i Mamayowi i wkrótce ta gazeta może zostać zamknięta na podstawie decyzji sądu.
Terroryzm
Znów wypłynął problem terroryzmu w Kazachstanie, a Prezydent ostro skrytykował działanie organów ścigania po tym, jak w dniu 11.07.2012 r. w prywatnym domu we wsi Tausamal w Obwodzie Almatyńskim wybuchł pożar: w wyniku oględzin miejsca zdarzenia śledczy znaleźli broń palną, amunicję, mundury policyjne i książki religijne. Zginęło osiem osób, wśród nich czworo dzieci. Przypuszcza się, że ogień mógł pojawić się w wyniku wybuchu improwizowanego urządzenia wybuchowego. Prokuratura Obwodu Almatyńskiego wszczęła sprawę karną na podstawie artykułu 24, par. 1 oraz artykułu 233 par. 3, pkt “b” (“Przygotowanie do terroryzmu”) Kodeksu Karnego.
W dniu 12.07.2012 r. w Parlamencie szef państwa Nursultan Nazarbayev przeprowadził naradę w sprawie walki z terroryzmem i ekstremizmem. Prezydent polecił przeprowadzić kontrolę całego systemu monitorowania i aktywnego zapobiegania zagrożeniom terrorystycznym i ekstremistycznym.
