(Tłumaczenie z jęz. rosyjskiego)
Szanowny Pan Pavel Zeman,
Prokurator Generalny Czech,
660 55 ul. Jezuitská 4, Brno, Republika Czeska,
[email protected];
Szanowny Pan Tomáš Haišman,
Dyrektor Departamentu polityki azylowej i migracyjnej
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej,
21/OAM, ul. Nad Štolou3, 170 34 Praha 7
[email protected];
[email protected];
Szanowny Pan Robert Pelikán,
Minister Sprawiedliwości Republiki Czeskiej,
[email protected];
Szanowny Pan Lubomír Zaorálek,
Minister Spraw Zagranicznych Republiki Czeskiej,
[email protected]; [email protected];
Szanowny Pan Jakub Macháčka,
Szef rządu Rady Praw Człowieka Republiki Czeskiej,
Nábřeží Edvarda Beneše 4, Praga 1, Republika Czeska,
[email protected].
19 września 2016, Moskwa
Szanowni Państwo,
My, przedstawiciele rosyjskich organizacji praw człowieka, jesteśmy zaniepokojeni losem obywatelki Rosji Tatiany Paraskevich, której grozi ekstradycja z Republiki Czeskiej. Tatianę Paraskevich oskarżono w ramach sprawy przeciwko kazachskiemu politykowi opozycyjnemu, biznesmenowi i uchodźcy politycznemu Mukhtarowi Ablyazovowi. Ablyazov był jednym z założycieli ruchu opozycyjnego “Demokratyczny Wybór Kazachstanu” i ze względu na jego działalność opozycyjną trafił do więzienia, w którym przebywał od 2002 do 2003 roku. Jest jednym z nielicznych polityków, którzy otwarcie sprzeciwiają się rządom dyktatora Nazarbayeva.
Jesteśmy dobrze zapoznani ze szczegółami sprawy Ablyazova i ze związanymi z nią opublikowanymi dokumentami. W kwietniu 2016 roku, w liście skierowanym do rządu Francji, przedstawiliśmy analizę sprawy Mukhtara Ablyazova. Teraz przedstawiamy informacje na temat sprawy Tatiany Paraskevich i będziemy wdzięczni czeskiemu rządowi za zapoznanie się i uwzględnienie naszych wniosków.
W 2009 roku władze Kazachstanu oskarżyły Mukhtara Ablyazova i jego współpracowników o “sprzeniewierzenie aktywów kazachskiego BTA Banku”. Rosja i Ukraina również rozpoczęły sprawę karną na wniosek Kazachstanu, który nie ma umów o ekstradycję z większością krajów UE. Sąd Kazachstanu stwierdził, że “skradzione przez Ablyazova środki” zostały wykorzystane do “przygotowań do obalenia rządu w Kazachstanie” (wyrok z dnia 24.8.2016 wydany na opozycjonistę i nacjonalistę Alexandra Potkina, jednego z oskarżonych w ramach sprawy Ablyazova). Był to kolejny dowód na polityczny kontekst sprawy Ablyazova, co wielokrotnie podkreślały organizacje broniące praw człowieka i przedstawiciele Parlamentu Europejskiego. 9 państw członkowskich UE zapewniło azyl współpracownikom Ablyazova i odmawia ekstradycji do Kazachstanu, Rosji czy Ukrainy.
Wiadomo, w jaki sposób kazachski reżim poluje na swoich przeciwników. Szerokiego rozgłosu nabrała sprawa Almy Shalabayevej, żony Ablyazova, która wraz z 6-letnią córką została porwana z Włoch. Dzięki staraniom Parlamentu Europejskiego i Organizacji Narodów Zjednoczonych rodzina mogła powrócić z Kazachstanu do Europy. W sprawie Paraskevich kazachstański reżim zastosował swoje metody, ściśle współpracując z Ukrainą i Rosją.
W 2014 roku opozycyjny portal kazaword.wordpress.com opublikował korespondencję kazachskich urzędników. Władze Kazachstanu stwierdziły, że miało miejsce włamanie do prywatnej korespondencji. W kwietniu tego roku, w liście do francuskiego rządu, przedstawiliśmy najbardziej znaczące dokumenty pochodzące z tej korespondencji, które zostały opublikowane w mediach. Materiały te potwierdziły, że przedstawiciele władz Kazachstanu przygotowywali dla ukraińskich i rosyjskich śledczych projekt oskarżenia przeciwko Ablyazovowi i Paraskevich oraz określali “poprawną” kwotę rzekomo skradzionych pieniędzy.
Rosyjscy śledczy z “listy Magnitskiego” grozili krewnym Paraskevich fizyczną rozprawą. Ponadto, jak powiadamia prawnik Paraskevich, przedstawiciele kazachskiego BTA Banku proponowali “zamknąć sprawy karne na Ukrainie i w Rosji” w zamian za “złożenie prawdziwych zeznań dotyczących działań Ablyazova”. Fakt ten pokazuje skalę oddziaływania Kazachstanu na rosyjskie i ukraińskie organy śledcze w sprawie Paraskevich.
W 2014 roku Czechy odmówiły Rosji i Ukrainie ekstradycji Paraskevich. Jednak Rosja i Ukraina niemal równocześnie wysłały powtórne wnioski o ekstradycję. Do wniosków były załączone te same dokumenty, co wcześniej.
Kolejnym zagrożeniem dla Paraskevich stało się inicjowanie procedury pozbawienia jej azylu politycznego. W związku z tym 18 lutego 2014 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej udzieliło Paraskevich dodatkowej ochrony – jednej z form ochrony międzynarodowej. 16 lutego 2015 status ten został przedłużony o kolejne dwa lata. Prawnik Tatiany Paraskevich twierdzi, że przedstawiciele znacjonalizowanego BTA Banku zwrócili się do czeskich organów ścigania z żądaniem odmowy Tatianie Paraskevich dodatkowej ochrony.
Teraz czeski prokurator próbuje drogą sądową anulować dodatkową ochronę dla Paraskevich, co – zgodnie z dostępną informacją – jest pierwszym takim przypadkiem w Czechach. Wiadomo, że sąd Pragi zaakceptował petycję prokuratury o anulowaniu decyzji z 18 lutego 2014 o przyznaniu dodatkowej ochrony dla Paraskevich, a teraz prokuratura także wymaga unieważnienia decyzji z 16 lutego 2015 w sprawie przedłużenia dodatkowej ochrony. Biorąc pod uwagę ujawnioną informację o działaniach kazachskich lobbystów, istnieją powody aby stwierdzić, że działania te mogą mieć wpływ na zainicjowanie anulowania statusu uchodźcy Paraskevich.
Jednym z argumentów prokuratora, popierającym anulowanie dodatkowej ochrony, były gwarancje Rosji o niedopuszczenie tortur wobec Paraskevich i jej przekazania do Kazachstanu. Należy pamiętać, że te wnioski są sprzeczne z rzeczywistością, a także z informacjami obrońców praw człowieka i instytucji UE. Ekstradycyjne gwarancje Rosji okazują się być czysto formalne oraz niewiarygodne.
W tej chwili obserwujemy systemowe łamanie praw człowieka w Rosji, a także głęboki kryzys w systemach sądowych i karnych państwa. Stosowanie tortur w celu wymuszenia zeznań stało się powszechnym zjawiskiem w Rosji. Według naszych danych, w latach 2014-2015 około 25% więźniów zgłosiło przypadki torturowania (czyli co czwarty rosyjski więzień).
Powszechną praktyką jest wywieranie presji na oskarżonych drogą zastosowania elementów przestępczych. Przypadki śmierci z powodu złego traktowania w aresztach i koloniach są celowo ukrywane, a sprawcy pozostają bezkarni. Ofiary samowoli organów ścigania straciły ostatnią szansę na sprawiedliwość, ponieważ władze rosyjskie odmówiły przestrzegania decyzji Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Prawdopodobieństwo sprawiedliwego procesu w Rosji jest praktycznie zerowe. Odsetek uniewinnień wynosi 0,3%. Według danych organizacji broniącej prawa człowieka “Memoriał”, obecnie liczba więźniów politycznych w Rosji wynosi więcej niż 80 osób.
Ponadto, kazachstańskie służby specjalne będą miały łatwy dostęp do Tatiany Paraskevich w Rosji. Na przykład, zgodnie z dokumentami kazaword, przedstawiciele kazachskich władz osobiście przepytywali oskarżonych w sprawie Ablyazova w Rosji i wymuszali na nich podpisanie “potrzebnych” zeznań.
Anulowanie statusu dodatkowej ochrony dla Tatiany Paraskevich będzie oznaczało całkowitą bezbronność uchodźców politycznych z państw autorytarnych, dlatego wzywamy władze Republiki Czeskiej, aby temu zapobiegły. Ponadto, można stwierdzić z całą pewnością, że w przypadku ekstradycji życie i zdrowie Paraskevich będą zagrożone. Wzywamy władze Czech, aby wzięły pod uwagę kontekst polityczny sprawy, realne zagrożenie tortur, niesprawiedliwego procesu i transfer do Kazachstanu, i w związku z tym odrzuciły wielokrotnie wystosowywane wnioski o ekstradycję Paraskevich.
Lyudmila Alexeyeva, przewodnicząca Moskiewskiej Grupy Helsińskiej
Valery Borschev, członek Moskiewskiej Grupy Helsińskiej
Alexander Petrov, członek Moskiewskiej Grupy Helsińskiej
Sergey Sorokin, członek Moskiewskiej Grupy Helsińskiej
Svetlana Gannushkina, szef Komitetu Obywatelskiego “Pomoc”, członek Moskiewskiej Grupy Helsińskiej
Lev Ponomaryov, dyrektor ogólnorosyjskiego ruchu “O Prawa Człowieka”, członek Moskiewskiej Grupy Helsińskiej