Uwolnienie Bolata Atabayeva spowodowało, że wiele osób uwierzyło w możliwość sprawiedliwego rozstrzygnięcia głośnej sprawy o “podżeganie do nienawiści społecznej”, w której szereg liderów opozycji w Kazachstanie występuje w charakterze oskarżonych. Niestety, na tym ustępstwa władz się skończyły – opozycjoniści wciąż przebywają w areszcie, a przeciwko nim nadal są prowadzone czynności dochodzeniowe.
Obecnie w areszcie przebywa jeszcze czworo liderów opozycyjnych, którzy są oskarżeni o czyny z kilku artykułów kodeksu karnego w tzw. sprawie o “podżeganie do nienawiści społecznej” – jest to lider partii opozycyjnej “Alga!” Vladimir Kozlov, 24-letni dziennikarz gazety „Zhas Alash” Zhanbolat Mamay, działacz ruchu opozycyjnego “Khalyk Maidany” Serik Sapargali i aktywista ruchu strajkowego pracowników naftowych Zhanaozenu Akzhanat Aminov.
Jak poinformował na konferencji prasowej w dniu 04.07.2012 r. Bolat Atabayev, Zhanbolat Mamay jest oskarżony o czyny z dwóch artykułów kodeksu karnego – art. 164 (“podżeganie do nienawiści społecznej”) oraz art. 170 (“wzywanie do obalenia porządku konstytucyjnego”), a Vladimir Kozlov, Serik Sapargali i Akzhanat Aminov są oskarżeni o czyny z trzech artykułów kodeksu karnego – art. 164, art. 170 oraz art. 235 (“utworzenie i kierowanie zorganizowaną grupą z zamiarem popełnienia jednego lub więcej przestępstw, jak również uczestnictwo w niej”). Według niektórych doniesień, sprawa karna na podstawie artykułu 235 kodeksu karnego została wszczęta wobec dwóch osób – Mukhtara Ablyazova i Muratbeka Ketebayeva, którzy obecnie zamieszkują poza granicami Kazachstanu. Wszystkie trzy artykuły oskarżenia, zgodnie z przepisami prawa Kazachstanu, są klasyfikowane jako poważne przestępstwa.
Uwolnienie Bolata Atabayeva sprawiło, że wiele osób zaczęło mówić o pewnej “odwilży” w środowisku kazachstańskich organów ścigania (zwłaszcza Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego). Jednak na tym dobre wieści od organów śledczych skończyły się. Teraz czynności dochodzeniowo-śledcze prowadzone są w pełnej tajemnicy. Kilka osób, które wcześniej również miały status oskarżonych w sprawie o “podżeganie do nienawiści społecznej” i zostały zwolnione z aresztu, w chwili obecnej są również zobowiązani do zachowania tajemnicy śledztwa. Aliya Turusbekova, żona Vladimira Kozlova, poinformowała Fundację, że teraz nie pozwalają jej na widzenia z mężem, wiadomości od niego nie otrzymuje, wszystko jest utajnione.
Brak informacji ma miejsce również odnośnie innych aresztowanych opozycjonistów. Według Kulypash Aygerbaevej, adwokata Serika Sapargali, jej klient cierpi na cukrzycę i choroby serca. Zauważyła, że mass media poświęcają niewiele uwagi kwestii przebywania w areszcie Serika Sapargali, chociaż zostały mu przedstawione takie same zarzuty, jak i Vladimirowi Kozlovowi. Jeżeli chodzi o Akzhanata Aminova, nikt nie może go odwiedzać, chociaż paczki dla niego przyjmują. Ponadto, nie ma informacji na temat jego zdrowia.
Istnieją pewne nadzieje na rychłe zwolnienie z aresztu Zhanbolata Mamaya. Zostały mu przedstawione zarzuty z tych samych artykułów kodeksu karnego, które wcześniej zostały przedstawione zwolnionemu z aresztu Bolatowi Atabayevowi. Według Abzala Kuspana, adwokata Zhanbolata Mamaya, organy śledcze nadal “targują się” z jego klientem: “Chcą dać nam wolność, ale nie za darmo, lecz w zamian za przyznanie się. Nie mają wyjścia, ale my nie mamy się do czego przyznawać. To jest nasze oficjalne stanowisko“.
Teraz wstępne śledztwo w sprawie o “podżeganie do nienawiści społecznej” dobiega końca i wkrótce możemy spodziewać się początku procesu sądowego. Większości oskarżonych w tej sprawie zmieniono status z oskarżonego na świadka na podstawie art. 65 kodeksu karnego (“zwolnienie z odpowiedzialności karnej w związku z aktywnym przyznaniem się”). Jest oczywiste, że strategia KBN, w obliczu braku solidnych dowodów, koncentruje się obecnie na zbudowaniu linii oskarżenia na zeznaniach świadków oskarżenia, które zostały uzyskane w warunkach wywierania presji.
Charakter zarzutów wobec liderów ruchu opozycyjnego w Kazachstanie świadczy o tym, że władze postanowiły rozprawić się z opozycją polityczną na jednym procesie sądowym. Uczciwość i otwartość tego procesu sądowego będzie zależała od zainteresowania i aktywności międzynarodowego społeczeństwa obywatelskiego. Doświadczenie zwolnienia z aresztu Igora Vinyavskiego i Bolata Atabayeva pokazuje, że twarde stanowisko społeczności międzynarodowej może wpłynąć na stanowisko władz Kazachstanu.
