23 sierpnia obrońcy praw człowieka z Fundacji Otwarty Dialog protestowali pod hotelem Sheraton w Warszawie, w którym odbywało się Polsko-Kazachstańskie Forum Gospodarcze. Powodem manifestacji była obecność na forum Nursultana Nazarbayeva, autorytarnego prezydenta Kazachstanu, sprawującego rządy nad republiką od czasów Związku Radzieckiego. Aktywiści zarzucali dyktatorowi odpowiedzialność za łamanie praw człowieka, przetrzymywanie więźniów politycznych i odpowiedzialność za masakrę pracowników naftowych w Zhanaozen w grudniu 2011 roku.
“Nie jesteśmy przeciwni relacjom gospodarczym z Kazachstanem, uważamy jednak, że kontaktom musi towarzyszyć wysłanie wyraźnego sygnału, że Polska i Unia Europejska oczekują respektowania przez Kazachstan prawa międzynarodowego” – skomentował Tomasz Czuwara, członek zarządu Fundacji Otwarty Dialog.
Protest spotkał się z zainteresowaniem zarówno Polaków, jak i gości z zagranicy. Część Kazachów była zaskoczona informacjami o więźniach politycznych, co jest rezultatem embarga informacyjnego,jakim zostało objęte kazachskie społeczeństwo po rozprawieniu się przez władze z niezależnymi mediami.
Prezydent Andrzej Duda określił pierwszą od 14 lat wizytę Nazarbayeva jako „niezwykle ważną i znaczącą” i wyraził swoje nadzieje na rozwój relacji gospodarczych pomiędzy Polską a Kazachstanem. Podkreślił także fakt, że Polska jest jednym z najważniejszych partnerów gospodarczych Kazachstanu w UE. “Głęboko obaj wierzymy z panem prezydentem, że ta wizyta będzie dla naszych państw, a przede wszystkim dla przedsiębiorców, widomym znakiem zielonego światła we wzajemnych relacjach gospodarczych” – powiedział Duda.
Mimo że w ciągu ostatnich lat obroty gospodarcze pomiędzy Polską a Kazachstanem zmniejszyły się, Duda jest optymistycznie nastawiony do potencjału współpracy. Prezydent podkreślił, że poza rozwojem relacji gospodarczych, zależy mu również na rozwoju współpracy pomiędzy uniwersytetami. Przypomniał, że Polska jest obecnie koordynatorem platformy edukacyjnej Unia Europejska – Azja Centralna.
Nazarbayev podkreślił fakt, że mimo zachodzących zmian na świecie, polityczne i gospodarcze relacje Kazachstanu z Polską są stabilne, choć obrót towarowy pomiędzy państwami nie odpowiada „potencjalnym możliwościom“.
Wyliczył, że obecnie w Kazachstanie działa ponad 100 przedsiębiorstw z udziałem kapitału polskiego. W szczególności ciekawe dla Kazachstanu jest doświadczenie Polski w dziedzinach przetwórstwa rolno-spożywczego, transportu, logistyki i energetyki.
Poruszony został także problem transportu. Politycy omówili kwestię bezpośredniego połączenia lotniczego pomiędzy Warszawą i Astaną, w sprawie którego decyzja powinna zostać podjęta w ciągu miesiąca. Prezydent Kazachstanu zaproponował także opracowanie trójstronnego porozumienia z Rosją, przez którą przebiega korytarz transportowy pomiędzy Polską a Kazachstanem.
Nursultan Nazarbayev od 1989 roku nieprzerwanie rządzi Kazachstanem. 76-letni prezydent i jego partia regularnie uzyskują 90-95% głosów i równie regularnie wybory uznawane są przez Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE za niezgodne z standardami demokratycznymi. Prezydentowi przysługuje tytuł „Ojca Narodu”, a jego osoba otoczona jest oficjalnym kultem.
Astana lekceważy międzynarodowe zobowiązania w sferze praw człowieka, takie jak gwarancje wolności słowa i opinii. Kazachskie społeczeństwo jest pozbawione możliwości uzyskiwania informacji z różnych źródeł. Po tym, jak cały świat dowiedział się o masakrze protestujących w Zhanaozen w 2011 roku, zostały przyjęte poprawki do ustaw o charakterze represyjnym dla mediów, żeby nie dopuścić do kolejnych „wycieków” informacji. Z kolei prokurator generalny uzyskał pozwolenie od kazachskiego parlamentu na samodzielne wstrzymywanie działania sieci społecznościowych i serwisów internetowych w przypadku, gdy zawierać będą informacje o charakterze „przestępczym”.
Pełna listę podpisanych umów gospodarczych Polska-Kazachstan można znaleźć tutaj.
