Znany reżyser teatralny Bolat Atabayev został jednak zwolniony z aresztu. Podejmowane przez organy śledcze próby skłonienia go do złożenia fałszywych zeznań przeciwko Vladimirowi Kozlovowi nie powiodły się. Tymczasem 24-letni kazachstański dziennikarz Zhanbolat Mamay, oskarżony o podżeganie do nienawiści społecznej, pozostaje w areszcie śledczym w mieście Aktau.
W dniu 3 lipca 2012 r., o godz. 22-giej, Bolat Atabayev został zwolniony z aresztu miasta Aktau. Przebywał on w areszcie od 15.06.2012 r. Reżysera został przekwalifikowany z „oskarżonego” na „świadka”, oraz podpisał zobowiązanie do zachowania tajemnicy śledztwa. Bolat Atabayev został zwolniony na podstawie art. 65 Kodeksu Karnego („zwolnienie z postępowania karnego w związku z aktywnym przyznaniem się”), mimo że nie podpisał fałszywego zeznania przeciwko Vladimirowi Kozlovowi, jak tego żądały organy śledcze. „Wszystko, co dotyczyło Kozlova, zostało usunięte z zeznania. Zostało usunięte także to, że wzywałem wszystkich hurtem do odejścia z partii Nur Otan, do podarcia legitymacji partyjnych, i do wstąpienia do organizacji „Khalyk Maidany”, – powiedział Bolat Atabayev na konferencji prasowej.
Bolat Atabayev uważa, że głównym powodem jego uwolnienia był brak podstawy dowodowej u organów śledczych. Tę samą opinię wygłasza w odniesieniu do szeregu innych oskarżonych przebywających w areszcie pod zarzutem podżegania do nienawiści społecznej: „Wiem, że nic nie mają przeciwko Kozlovowi, przeciwko Sapargali, więc oni (organy śledcze – przyp. red.) nie wiedzą co robić”.
Informacja o zbliżającym się uwolnieniu Bolata Atabayeva i Zhanbolata Mamaya krążyła w mediach Kazachstanu już od 29 czerwca 2012 r. Wbrew oczekiwaniom społeczności kazachskiej i światowej, reżyser teatralny i młody dziennikarz nie zostali zwolnieni z aresztu w ten sam dzień. Wkrótce doniesiono, że Bolat Atabayev i Zhanbolat Mamay nie zostali zwolnieni z powodu odmowy złożenia zeznań przeciwko liderowi partii opozycyjnej „Alga” Vladimirowi Kozlovowi.
Uwolnienia Bolata Atabayeva udało się doczekać dopiero 3 lipca 2012 r. Jednak jego przyjaciel i współtowarzysz Zhanbolat Mamay nadal przebywa w areszcie śledczym miasta Aktau.
Są podstawy, aby przypuszczać, że kwestia uwolnienia Bolata Atabayeva ma bardziej podstawy polityczne, niż prawne. „Zwłoka” ze zwolnieniem Atabayeva i późniejsze „targowanie się” z nim o złożenie zeznań przeciwko V. Kozlovowi jest jednym z widocznych sygnałów wielkich wojen między elitami w Kazachstanie. Przede wszystkim chodzi o podejmowane przez KBN próby uratowania swojej reputacji i wpływów. Absurdalność sprawy karnej, wszczętej de facto z przyczyn politycznych przeciwko przedstawicielom opozycji demokratycznej, przy braku realnej podstawy dowodowej, uderzy właśnie w najwyższych urzędników KBN. Aresztowanie Atabayeva wywołało ogromną falę krytyki ze strony społeczeństwa obywatelskiego Europy, szczególnie Niemiec, gdzie Nazarbayev przebywa na leczeniu. Astana nie mogła tego przemilczeć – ktoś musiał odpowiedzieć za aresztowanie słynnego reżysera. Najwyraźniej kierownictwo Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego doskonale to rozumie i próbuje delikatnie wycofać się, aby zrzucić z siebie rolę „kozła ofiarnego”. Zwolnienie z aresztu Atabayeva wywołuje uczucie deja vu, przypominając sytuację ze zwolnieniem redaktora gazety „Vzglyad”, kiedy również w celu złagodzenia międzynarodowego nacisku na Kazachstan, Igora Vinyavskiego wypuszczono z aresztu śledczego, nawet nie uprzedziwszy jego oficera śledczego…
Ważną rolę odegrała solidarność międzynarodowych organizacji pozarządowych „Human Rights Watch”, „Reporters Without Borders”, „Amnesty International” oraz „LabourStart”, które wezwały władze kazachstańskie do zaprzestania prześladowań na tle politycznym. W swoim oświadczeniu organizacja „Human Rights Watch” zwróciła się do władz Kazachstanu z żądaniem natychmiastowego zwolnienia lub ogłoszenia podstaw do przedstawienia nowych zarzutów karnych przeciwko aktywistom opozycyjnym i pracownikom naftowym, którzy brali aktywny udział w wielomiesięcznym strajku na zachodzie Kazachstanu w roku 2011. „Przedstawienie tym aktywistom dodatkowych zarzutów karnych w warunkach utajnionego śledztwa natychmiast przywodzą na myśl samowolę władz”, – czytamy w oświadczeniu. Po zwolnieniu Bolata Atabayeva, organizacja obrony praw człowieka „Reporters Without Borders”, potępiła fakt przetrzymywania w areszcie dziennikarza gazety „Zhas Alash” Zhanbolata Mamaya.
Fundacja Otwarty Dialog z zadowoleniem przyjmuje wiadomość o zwolnieniu Bolata Atabayeva. Wzywamy władze Kazachstanu do umorzenia spraw karnych umotywowanych politycznie oraz do zwolnienia innych oskarżonych w sprawie o wzniecanie nienawiści społecznej w Zhanaozenie w roku 2011 — Vladimira Kozlova, Serika Sapargali, Zhanbolata Mamaya i Akhzhanata Aminova. Fundacja Otwarty Dialog w pełni solidaryzuje się z oświadczeniem „Human Rights Watch” co do tego, że sprawy karne aktywistów politycznych Kazachstanu powinny zostać umorzone, jeżeli oskarżenie nie ma istotnych dowodów. Zwracamy się również do społeczności międzynarodowej z prośbą, aby nadal wysuwały żądania w stosunku do władz Kazachstanu dotyczące uwolnienia wszystkich więźniów politycznych w kraju.
