Sąd gospodarczy potwierdza wolność prasy, odrzuca wszystkie środki tymczasowe żądane przez kirgijski bank
BRUKSELA, Belgia – 31 lipca 2025 r. – Sąd Gospodarczy w Brukseli odrzucił wszystkie środki tymczasowe żądane przez Bakai Bank OJSC Kyrgyzstan wobec Fundacji Otwarty Dialog (ODF), chroniąc konstytucyjne prawo organizacji do publikowania raportów śledczych dotyczących obchodzenia sankcji. Sąd uznał, że żądania banku dotyczące usunięcia dobrze udokumentowanych publikacji ODF, ujawniających potencjalne schematy omijania sankcji, nie mają wystarczającej podstawy prawnej. Postępowanie główne w sprawie pozostaje w toku.
Bank domagał się usunięcia swojego nazewnictwa z raportu i zgłoszenia ODF, a także wycofania publikacji ODF dotyczącej pozwu, który Bakai Bank wniósł przeciwko Fundacji.1,2,3
W orzeczeniu z 7 lipca 2025 r. francuskojęzyczny wydział Tribunal de l’entreprise de Bruxelles uznał wniosek Bakai Bank za „dopuszczalny, lecz bezzasadny”, odrzucając tym samym próbę cenzurowania działań ODF w zakresie monitorowania sankcji.
„Sąd stanął po stronie ochrony badań prowadzonych w uzasadnionym interesie publicznym, przed próbami zastraszania mającymi na celu tłumienie przejrzystości i odpowiedzialności” – powiedziała Lyudmyla Kozlovska, prezes Fundacji Otwarty Dialog.
Tło: Monitorowanie obchodzenia sankcji
Sprawa sądowa wynikła z publikacji ODF z maja 2023 r., lipca 2023 r. i marca 2025 r., które szczegółowo analizowały publicznie dostępne dane gospodarcze wskazujące, że niektóre instytucje finansowe w Kirgistanie mogły ułatwiać obywatelom Rosji dostęp do międzynarodowych usług bankowych w okresie obowiązywania sankcji. Badania ODF wykazały gwałtowny wzrost aktywności bankowej w Kirgistanie, zbiegający się w czasie z wdrażaniem sankcji przez Zachód – w tym wzrost zysku Bakai Banku o 1203% w 2022 roku.
Bank domagał się zastosowania środków tymczasowych, obejmujących natychmiastowe usunięcie publikacji, poinformowanie wszystkich instytucji, które otrzymały raporty ODF, oraz opublikowanie orzeczenia sądu na stronie internetowej Fundacji. Odrzucenie tych żądań przez sąd gwarantuje, że prace badawcze ODF pozostaną publicznie dostępne.
Walka z pozwami typu SLAPP
Sprawa stanowi klasyczny przykład Strategic Lawsuit Against Public Participation (SLAPP) – nadużycia systemu prawnego w celu uciszenia krytyków poprzez generowanie kosztów obrony i obciążenie organizacji długotrwałymi procedurami.
Bank czekał 18 miesięcy od publikacji pierwszych raportów ODF, zanim wniósł pozew, co sugeruje, że działania prawne zostały podjęte w reakcji na utrzymujące się międzynarodowe zainteresowanie, a nie natychmiastowe szkody reputacyjne.
Choć to zwycięstwo zostało osiągnięte dzięki istniejącym belgijskim gwarancjom konstytucyjnym, sprawa ta pokazuje, jak ważne są skuteczne mechanizmy ochrony przed pozwami typu SLAPP, zwłaszcza w kontekście wdrażania przez Belgię Dyrektywy UE 2024/1069. Przypadek ten podkreśla, jak pilne jest przyjęcie kompleksowych rozwiązań chroniących organizacje społeczne przed prawnym zastraszaniem, zanim takie działania będą mogły wywołać niszczące skutki finansowe. Sytuacja ta wskazuje również na rosnącą potrzebę wzmocnienia ochrony prawnej w momencie, gdy zagraniczne podmioty coraz częściej wykorzystują europejskie systemy sądowe do tłumienia legalnych publikacji w interesie publicznym.
Fundacja Otwarty Dialog (ODF) broni praw człowieka, rządów prawa i demokracji w państwach postsowieckich. Organizacja monitoruje obchodzenie sankcji, dokumentuje przypadki naruszeń praw człowieka oraz prowadzi działania rzecznicze na rzecz więźniów politycznych. ODF łączy indywidualne działania interwencyjne z pogłębionymi analizami politycznymi, wspierając instytucje Unii Europejskiej w przeciwdziałaniu wpływom autorytarnym, transnarodowym prześladowaniom finansowym i we wdrażaniu międzynarodowych sankcji.
Kontakt dla mediów:
Lyudmyla Kozlovska, Prezes Fundacji Otwarty Dialog
[email protected]
Zdjęcie u góry: rechtbanken-tribunaux.be

