Apel o przegląd politycznie motywowanych postępowań prokuratorskich w latach 2015-2023 i rehabilitację pokrzywdzonych

12 lutego 2024 | Autor: Redakcja serwisu

Warszawa, 12 lutego 2024

Prof. Adam Bodnar
Prokurator Generalny RP
Minister Sprawiedliwości

Objęcie przez Pana – niekwestionowany autorytet w dziedzinie obrony praw człowieka i praworządności – stanowisk Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego, przyjęliśmy z wielką radością i nadzieją na fundamentalne przemiany w podległych Panu instytucjach. Zdając sobie sprawę ze skali aktualnie stojących przed Panem wyzwań, pragniemy jednocześnie wystosować prośbę o pamięć o licznych, indywidualnych przypadkach nadużyć władzy i deptania ludzkiej godności przez realizujących polityczne dyspozycje prokuratorów w ostatnich 8 latach.

Jako obywatelki i obywatele RP, wspierający ofiary arbitralnych i budzących ogromne wątpliwości działań prokuratury kierowanej przez Pana poprzednika, Zbigniewa Ziobrę, pragniemy zwrócić się do Pana z troską i zaniepokojeniem w związku z nadal toczącymi się politycznymi śledztwami, zainicjowanymi w latach 2015-2023, w czasach rządów Zjednoczonej Prawicy.

Upolitycznienie prokuratury, przekładające się na krzywdę i szkody wyrządzone osobom, które naraziły się lub były niewygodne dla poprzedniej władzy, zostało stwierdzone m.in. przez Komisję Wenecką (opinia 892/2017), Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (rezolucja nr 2316 [2020], deklaracja pisemna nr 786, wniosek o rezolucję nr 15755) i Parlament Europejski (rezolucja 2021/2935[RSP] i inne). Szczegółowy raport w tej sprawie wydała też Helsińska Fundacja Praw Człowieka.

Jesteśmy przekonani, że jako nowy Prokurator Generalny ma Pan nie tylko unikalną możliwość, ale i moralny obowiązek, przeprowadzenia efektywnego przeglądu szeregu spraw o podłożu politycznym. Liczymy, że w przypadku śledztw, w których stwierdzone zostanie tzw. uzasadnione podejrzenie braku wystarczających podstaw oskarżenia, niezależni prokuratorzy podejmą odpowiednie kroki w kierunku ich zakończenia.

W analogicznej sytuacji, po upadku opresyjnego reżimu Vladimira Plahotniuca w Mołdawii, nowo powołany prokurator generalny w maju 2020 zamknął blisko 40 postępowań karnych prowadzonych przeciwko krytykom poprzedniej władzy i sygnalistom w tamtym kraju, które uznano za motywowane politycznie. W uzasadnieniu tej decyzji wskazano na niewystarczający materiał dowodowy i wyczerpanie wszelkich racjonalnych możliwości jego pozyskania, względnie stwierdzenie braku znamion popełnienia przestępstwa [1], [2].

Za wstępną listę spraw, w których interes ówcześnie rządzących w Polsce wyraźnie przeważał nad literą prawa, posłużyć mogą raporty Fundacji Otwarty Dialog (Polish Public Prosecutor’s Office: Selected Cases of Malicious Prosecution and Dereliction of Duties since 2015), ObyPomocy Obywateli RP, platforma “Państwo PiS” stowarzyszenia Paragraf-Państwo, opracowania stowarzyszenia Lex Super Omnia i Komitetu Obrony Sprawiedliwości (w przypadku prześladowanych prokuratorów) oraz liczne doniesienia medialne. W przypadku większości z nich postępowania przygotowawcze trwają od lat i nadal nie dostarczyły – nawet w ocenie prowadzących je, często uwikłanych politycznie prokuratorów – podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, a co za tym idzie można uznać, że występują przesłanki do umorzenia śledztwa zgodnie z art. 322 § 1 kpk.

W przypadkach, w których zostały już złożone akty oskarżenia (pozostające dotąd zasadniczo bez rozpatrzenia przez sądy), mogą one zostać wycofane w oparciu o kontrowersyjny, lecz wciąż pozostający w mocy przepis kpk, tzw. lex Obajtek.

Przykładowo, wśród tego rodzaju politycznych, prowadzonych w złej wierze śledztw, można uwzględnić postępowania w sprawie i przeciwko, wymienione w ww. raporcie Fundacji Otwarty Dialog (lub w przygotowaniu do publikacji w jego kolejnej wersji) dotyczące m.in.:

Przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, w tym:
– liderki Ogólnopolskiego Strajku Kobiet: Martę Lempart, Klementynę Suchanow i Agnieszkę Czerederecką, oraz działaczki na poziomie lokalnym, w tym Annę Miedzińską, Annę Kowalczyk-Derlęgę, Krzysztofa Niciejewskiego i Chrystiana Szpilskiego;
– Justynę Wydrzyńską (Aborcyjny Dream Team);
– Monikę Pacyfkę Tichy, organizatorkę Marszy Równości w Szczecinie;
– Zbigniewa Komosę, regularnie składającego wieńce pod pomnikiem smoleńskim na Placu Piłsudskiego;
– 13 aktywistów prouchodźczych z granicy polsko-białoruskiej (spośród których niektórzy mają także zarzuty w innych sprawach): Grzegorza Antoszewskiego, Julię Bednarek, Dominika Berlińskiego, Justynę Butrymowicz, Angelikę Domańską, Julię Gościńskią, Leokadię Jung, Annę Kuleszę, Bartosza Kramka, Zuzannę Lesiak, Katarzynę Pikulską, Kajetana Wróblewskiego i Bernarda van der Esch;
– ratujących uchodźców Pawła i Justynę Wrabeców (Obywatele RP) oraz Ewę Mens, Bożenę Fryzowską, Grażynę Odechowską i Andrzeja Trzeciakowskiego;
– działacza na rzecz praw osób LGBT+ Barta Staszewskiego (Fundacja Basta);
– Linusa Lewandowskiego (Stowarzyszenie Homokomando), Sebastiana Słowińskiego oraz inne osoby uczestniczące w proteście w obronie praw osób LGBT+ w czasie tzw. Tęczowej Nocy;
– aktywistów i aktywistki Katarzynę Augustynek, Elżbietę Podleśną; Mariusza Redlickiego
– Marię Kubisę, ginekolog;
– Marcina Mycielskiego z Fundacji Otwarty Dialog za tweeta “SokuzBuraka”, który uraził J. Kaczyńskiego.

Sędziów Beatę Morawiec, Igora Tuleyę, Waldemara Żurka, Wojciecha Łączewskiego, Krystiana Markiewicza i innych oraz niezależnych prokuratorów, jak Mariusz Krasoń, Ewa Wrzosek, Katarzyna Kwiatkowska i innych członków Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia.

Opozycyjnych polityków i samorządowców, w tym Romana Giertycha, Romana Ptaka, Włodzimierza Karpińskiego i Tomasza Grodzkiego.

Byłych szefów i funkcjonariuszy służb specjalnych: gen. bryg. Piotra Pytla, gen. bryg. Janusza Noska, płk Krzysztofa Duszę, Pawła Wojtunika, gen. bryg. Krzysztofa Bondaryka, płk Grzegorza Małeckiego, gen. bryg. Andrzeja Pawlikowskiego oraz mjr Roberta Terelę.

Przedsiębiorców i menedżerów sprawujących funkcje nadzorcze i kierownicze w spółkach Skarbu Państwa oraz centralnych organach administracji państwowej: Leszka Czarneckiego, Jakuba Karnowskiego, Piotra Osieckiego, Przemysława Krycha, Macieja Wituckiego, Tomasza Misiaka, Grzegorza Bielowickiego, Pawła Olechnowicza, Jacka Krawca, Andrzeja Jakubiaka i Wojciecha Kwaśniaka.

Dziennikarzy i pisarzy: Piotra Zapotocznego, Mirosława Jamro, Igora Krawetza, Piotra Surmaczyńskiego czy Jakuba Żulczyka.

Tzw. “pechowców”, którzy przypadkowo popadli w konflikt z obozem poprzednio rządzącym lub jego przedstawicielami, tacy jak menedżer sportowy Cezary Kucharski czy uczestnik wypadku z ówczesną premier Beatą Szydło, Sebastian Kościelnik.

Nie jest to katalog zamknięty.

W wyżej wymienionych sprawach można zauważyć liczne, niepokojące prawidłowości i mechanizmy, wskazujące na systemowy wymiar problemu, m. in.: powtarzające się zarzuty bez pokrycia w materiale dowodowym, w tym zarzuty urągające zdrowemu rozsądkowi i logice; niejasne postępowania “w sprawie”; ściśle koordynowane z prokuraturą reputacyjne ataki na świadków i podejrzanych w sprzyjających poprzedniej władzy ośrodkach medialnych (w istocie propagandowych); prezentowanie świadków jako podejrzanych, a podejrzanych i oskarżonych jako winnych i demonizowanie ich na użytek opinii publicznej; nadużywanie służb specjalnych (w szczególności CBA i ABW) poprzez ich angażowanie niezgodne z ustawowymi kompetencjami; nielegalną inwigilację; niekończące się, toczące się latami postępowania przygotowawcze, areszty wydobywcze i pokazowe zatrzymania, wielokrotne areszty na podstawie tych samych zarzutów; postępowania odwetowe, represyjne wobec przedstawicieli poszczególnych grup społecznych i zawodowych w celu ich zastraszenia; otwarte groźby, w tym pod adresem członków rodziny; nadużywanie mechanizmów międzynarodowej pomocy prawnej; wymuszenia korupcyjne i powoływanie się na wpływy (płatna protekcja) etc. (więcej w ww. raporcie ODF, str 93-95).

Wskazują one na nadużycia władzy ze strony prokuratury, zaangażowanych w prowadzenie czynności policji i służb (art. 231 kk), a w niektórych przypadkach przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości (art. 232-235 kk i inne) czy korupcję. W związku z powyższym oraz z częstym brakiem perspektyw, aby ww. sprawy w najbliższym czasie zostały rozstrzygnięte w procesie sądowym, prosimy o ich ponowną, indywidualną analizę. Aby ułatwić i przyspieszyć ten proces prawnicy pokrzywdzonych – tak szybko jak będzie to możliwe – złożą odpowiednie wnioski o umorzenie śledztw, z przedstawioną ku temu argumentacją. Jednocześnie wnosimy o pociągnięcie do odpowiedzialności prokuratorów i funkcjonariuszy odpowiedzialnych za ww. nadużycia.

Pragniemy, aby apel ten stał się głosem upominającym się o wszystkich tych, którzy padli, z jakichkolwiek powodów, ofiarą politycznych prześladowań w ostatnich latach.

Pokrzywdzeni byli i są narażeni na szereg – różniących się oczywiście w poszczególnych wypadkach – konsekwencji: od głębokich traum (nierzadko dotykających także ich najbliższych i współpracowników) przez zniszczenie reputacji i problemy z zatrudnieniem, dostępem do usług bankowych, uzyskaniem autoryzacji wjazdowych do krajów trzecich; czasem także okresową utratę wolności (arbitralne zatrzymania i areszty); po negatywne skutki dla kierowanych przez nich lub związanych z nimi firm i organizacji z powodu nieuzasadnionych działań prokuratury i sterowanych przez nią służb.

Postępowania te – śmiało mogące zostać określone jako tzw. nękanie prawem – stanowią także poważne zagrożenie dla zdrowia demokracji i zaufania społecznego do organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. W przypadku krytyków poprzedniego rządu kwalifikują się one również jako daleko idące działania przeciwko zaangażowaniu społecznemu (tzw. SLAPP), które w Polsce pozostawały przede wszystkim domeną władz publicznych.

Apelujemy do Pana o powołanie zespołu prokuratorów w celu przeanalizowania zasadności kontynuowania śledztw wszczętych i prowadzonych w latach 2015-2023, w których zachodzi wysoce uzasadnione podejrzenie wykorzystywania prokuratury jako politycznego narzędzia do zastraszania, szykanowania i fałszywego oskarżania szeregu osób, które z różnych względów stały się niewygodne dla poprzedniej ekipy rządzącej, o niepopełnione lub bardzo wątpliwe przestępstwa.

Uważamy, że taka decyzja byłaby istotnym krokiem w kierunku przywrócenia społecznego zaufania do polskiej prokuratury i wymiaru sprawiedliwości oraz namacalnym potwierdzeniem woli jego reformowania w celu przywrócenia apolityczności, poszanowania konstytucyjnych praw jednostki i zasady równości wobec prawa.

Pozostajemy do Pana pełnej dyspozycji i w otwartości na dialog, licząc na spotkanie z przedstawicielami sygnatariuszy niniejszego apelu i pokrzywdzonymi.

Z wyrazami najwyższego szacunku

Lech Wałęsa, b. Prezydent RP

oraz

Akcja Demokracja
Cień Mgły: Oddolne Wsparcie Strajku Kobiet
Forum Obywatelskiego Rozwoju
Fundacja Aktywna Demokracja
Fundacja Asymetryści
Fundacja Basta
Fundacja Centrum im. Prof. Bronisława Geremka
Fundacja Czas Kobiet Poznań
Fundacja Feminoteka
Fundacja Lambda Polska
Fundacja Lepsze Niepołomice
Fundacja Ocalenie
Fundacja Otwarty Dialog
Fundacja The Hope Project Polska
Fundacja Wolności Gospodarczej
Grupa Granica
Komitet Obrony Demokracji
Lotna Brygada Opozycji
Obywatele RP
Ogólnopolski Strajk Kobiet
Otwarta Rzeczpospolita
Otwarty Klub Obywatelski im. Piotra Szczęsnego
Polska Fundacja im. Roberta Schumana
Polska Rada Biznesu
Protestea
Stowarzyszenie Adwokackie Defensor Iuris
Stowarzyszenie Homokomando
Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii
Stowarzyszenie Lambda Warszawa
Stowarzyszenie Lex Q
Stowarzyszenie Sędziów Themis
Studencki Komitet Antyfaszystowski
Towarzystwo Dziennikarskie
Związek Ukraińców w Polsce

Leszek Balcerowicz, b. Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Finansów i Prezes NBP
Andrzej Blikle, profesor w IPI PAN i członek Academia Europaea
Michał Boni, b. Minister Cyfryzacji i Poseł do Parlamentu Europejskiego
Juliusz Braun, b. Poseł, Przewodniczący KRRiT oraz Prezes TVP
Michał Dadlez, profesor PAN i Uniwersytetu Warszawskiego
Rafał Dutkiewicz, b. Prezydent Wrocławia, Prezes Pracodawców RP
Władysław Frasyniuk, działacz opozycji w PRL, b. Przewodniczący Unii Wolności
Beata Geppert, tłumaczka literatury francuskiej
Agnieszka Holland, reżyserka filmowa i teatralna
Zbigniew Hołdys, wokalista, muzyk i kompozytor
Krystyna Janda, aktorka
Robert Krzysztoń, działacz opozycji w PRL, publicysta
Jacek Kucharczyk, Prezes Zarządu Instytutu Spraw Publicznych
Bogdan Lis, działacz opozycji w PRL
Tomasz Lis, dziennikarz
Cezary Łazarewicz, działacz opozycji w PRL, dziennikarz, publicysta i pisarz
Hanna Machińska, profesor UW, b. Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich
Marcin Matczak, profesor UW
Ewa Negrusz-Szczęsna, wdowa po “Szarym Człowieku” Piotrze Szczęsnym
Piotr Niemczyk, działacz opozycji w PRL, dziennikarz
Konrad Nowacki, wydawca, Wydawnictwo Cyranka
Janina Ochojska, założycielka Polskiej Akcji Humanitarnej
Janusz Onyszkiewicz, b. Minister Obrony Narodowej i Wiceprzewodniczący PE
Laurent Pech, profesor prawa, dziekan UCD Sutherland School of Law
Mikołaj Pietrzak, adwokat, Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie
Maciej Pisuk, pisarz i scenarzysta
Andrzej Rojek, Przewodniczący Rady Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego, Wiceprzewodniczący Rady Fundacji Kościuszkowskiej
Łukasz Ronduda, reżyser
Wojciech Sadurski, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu w Sydney
Jakub Sienkiewicz, piosenkarz, neurolog
Sławomir Sierakowski, dziennikarz, redaktor naczelny Krytyki Politycznej
Mirosław Skórka, Prezes, Związek Ukraińców w Polsce
Jacek Socha, ekonomista, b. Minister Skarbu Państwa
Grażyna Staniszewska, działaczka opozycji w PRL, b. Senator i Posłanka do PE
Jacek Szymanderski, działacz opozycji w PRL, socjolog
Klementyna Suchanow, pisarka, Ogólnopolski Strajk Kobiet
Magdalena Środa, filozofka, profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Marcin Święcicki, b. Prezydent Warszawy i Minister Współpracy Gosp. z Zagranicą
Tomek Ulatowski, Przewodniczący Rady, Media Liberation Fund
Andrzej Wielowieyski, działacz opozycji w PRL, b. Senator i Poseł do PE
Ewa Winnicka, dziennikarka, reporterka
Krzysztof Zakrzewski, Partner Zarządzający, Domański, Zakrzewski, Palinka
Andrzej Zoll, b. Prezes Trybunału Konstytucyjnego

W mediach:

Pobierz apel

Więcej na temat: