Dnia 11 października 2017 r. dwudziestu sześciu Członków Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (PACE) podpisało pisemną deklarację wzywającą do niezwłocznego zaprzestania prześladowań na tle politycznym, bezprawia i tortur w Republice Kazachstanu.
Wśród sygnatariuszy znaleźli się delegaci z całego świata polityki i różnych delegacji krajowych, tacy jak: Stefan Schennach (Austria; SOC), Lord Donald Anderson (Wielka Brytania; SOC), Andres Herkel (Estonia; EPP/CD), Alice-Mary Higgins (Irlandia; SOC), Luis Alberto Orellana (Włochy; SOC), Mart van de Ven (Holandia; ALDE) i Gisela Wurm (Austria; SOC).
W apelu podtrzymano przesłanie zawarte w poprzedniej pisemnej deklaracji, wyrażając zaniepokojenie z powodu trwających wciąż represji wobec społeczeństwa obywatelskiego i osób krytycznie nastawionych do władz krajowych. W tekście deklaracji deputowani stwierdzili, że „władze Kazachstanu stosują regularne praktyki polegające na fabrykowaniu spraw karnych przeciwko pokojowym demonstrantom, blogerom, dziennikarzom, opozycjonistom i ich współpracownikom, np. pod pretekstem przeciwdziałania nadużyciom finansowym, terroryzmowi lub konfliktom społecznym”.
Ofiarami bezprawnych aresztowań i zatrzymań stali się m.in. przywódcy pracowników branży naftowej, Amin Eleusinov i Nurbek Kushakbayev, osoby protestujące przeciwko reformie rolnej, takie jak Maks Bokayev oraz Talgat Ayan; oraz bloger i krytyk Putina, Sanat Dosov. Kazachskie służby bezpieczeństwa przeprowadzają nielegalne ekstradycje, tak jak miało to miejsce w przypadku Zhaksylyka Zharimbetova, uprowadzonego uchodźcy i byłego współpracownika wygnanego opozycjonisty Mukhtara Ablyazova. Uprowadzenie Zharimbetova stanowi kontynuację upolitycznionego postępowania dotyczącego Ablyazova i jego opozycyjnej działalności w Kazachstanie. Ryzyko ekstradycji wisi również nad innymi członkami kierownictwa i kluczowymi pracownikami Banku BTA, takimi jak chociażby Tatyana Paraskevich, czy Anatoliy Pogorelov.
Deputowani podkreślili również, że „groźby wszczęcia postępowań karnych zarówno w Kazachstanie, jak i za granicą stosuje się również wobec członków ich rodzin jako formę kary, tak jak to miało miejsce w przypadku rodziny Khrapunovów lub Tokmadich, w celu uzyskania od nich fałszywych zeznań obciążających opozycję”.
Członkowie PACE wezwali również do niezwłocznego uwolnienia dwóch obywateli Kazachstanu, skazanych na podstawie politycznie umotywowanych zarzutów: Mukhtara Dzhakisheva oraz Muratkhana Tokmadiego, po tym, gdy odmówili podpisania zeznań, obciążających Mukhtara Ablyazova. Jak wspomnieli, „nie da się nijak usprawiedliwić stosowania tortur i braku opieki medycznej jako środków nacisku na więźniów politycznych Mukhtara Dzhakisheva i Muratkhana Tokmadiego”.
Dzhakishev jest prominentnym biznesmenem i bliskim przyjacielem Ablyazova. Jest obecnie przetrzymywany w Prowincji Karaganda, w jednym z najsurowszych zakładów karnych w Kazachstanie. W ciągu ośmiu lat pobytu w zakładzie karnym nabawił się przewlekłej choroby i wymaga pilnej hospitalizacji. Deputowani podkreślili, że „Komitet Praw Człowieka ONZ zażądał anulowania wyroku wydanego przez władze Kazachstanu i uwolnienia Dzhakisheva z więzienia”.
Z kolei Tokmadi, znany biznesmen, został aresztowany pod zarzutem „wymuszenia”, które miało być dokonane przed dwunastoma laty. W areszcie śledczym przedstawiciele Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego zażądali, aby Tokmadi „przyznał się” do popełnienia w 2004 r. „zabójstwa na zlecenie Mukhtara Ablyazova”. Tokmadi odmówił składania zeznań przeciwko Ablyazovowi, którego sam nigdy w przeszłości nie spotkał, w sposób oczekiwany przez śledczych. W rezultacie wszczęto przeciwko dwa kolejne postępowania karne dotyczące rzekomego posiadania broni i zabójstwa popełnionego przed dziewiętnastoma laty. W dniu 10 października 2017 r. Tokmadiego skazano na trzy lata więzienia i konfiskatę części majątku.
Potępienie przez PACE łamania praw człowieka w Kazachstanie i arbitralnego podejścia do praworządności nastąpiło w czasie, gdy Rada Europy zaplanowała głosowanie w sprawie “Stosunków Rady Europy z Kazachstanem” w listopadzie 2017 roku.
Przeczytaj pełną treść Pisemnej Deklaracji:
● “Kazachstan: należy powstrzymać prześladowania na tle politycznym, bezprawie i tortury”
Przeczytaj nasze raporty:
