W czwartek, 25 lutego 2016, Fundacja Otwarty Dialog wraz z Radio Wolna Europa/Radio Swoboda zorganizowały spotkanie poświęcone prześladowaniom niezależnych mediów i opozycji w Azji Centralnej. Gospodarzem wydarzenia towarzyszącego Zimowej Sesji Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE był hiszpański deputowany Ignacio Sánchez Amor (Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza).
Podczas spotkania omawiano zagadnienia poruszane w raporcie Fundacji Otwarty Dialog o naruszeniach wolności słowa w Kazachstanie. W ostatnich miesiącach władze wzmożyły prześladowania niezależnych dziennikarzy i blogerów, w tym portal Nakanune i grupę medialną Respublika.
Uczestnicy, w większości członkowie Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE, dyplomaci z krajów członkowskich OBWE oraz przedstawiciele Biura Przedstawiciela OBWE ds. Wolności Mediów zapoznali się ze sprawami, które wszczął Kazachstan oraz Turkmenistan przeciwko niezależnym dziennikarzom, blogerom i opozycjonistom. Prześladowani publikowali artykuły niewygodne dla władz, dotyczące m.in. masowej korupcji i narzędzi, po które sięgają organy państwa by dławić opozycję i społeczeństwo obywatelskie w kraju i zagranicą.
Część z tych publikacji, bazujących na ujawnionej w internecie korespondencji pomiędzy kazachstańskimi urzędnikami i politykami, przedstawiła podczas spotkania prezes Fundacji Otwarty Dialog Lyudmyla Kozlovska. Wyciek korespondencji kazachstańskich notabli doprowadził do wybuchu tzw. skandalu KazakhLeaks.
Sytuację dwóch dziennikarek Nakanune przedstawiła Irina Petrushova, redaktor naczelna Respublika, której w 2002 roku Komitet Obrony Dziennikarzy przyznał Nagrodę Wolności Prasy. Dziennikarkom portalu Nakanune – Gyuzyal Baydalinovej i Yulii Kozlovej, obecnie grozi od 3 do 7 lat pozbawienia wolności. Obie oskarżone zostały o ‘rozprzestrzenianie fałszywych informacji’.
Petrushova opisała także jak kazachstańskie władze przy pomocy dwóch amerykańskich firm prawniczych (nowojorskiej Curtis, Mallet-Prevost, Colt & Mosle LLP i Reed Smith LLP z Kalifornii) wykorzystują amerykańskie regulacje antyhakerskie do prześladowania niepokornych. W szczególności zwróciła uwagę na ustawę o oszustwach i nadużyciach komputerowych (Computer Fraud And Abuse Act), która stała się narzędziem do prześladowań niezależnych dziennikarzy, którzy mają zarejestrowane swoje strony internetowe i profile w mediach społecznościowych na amerykańskich serwerach.
Dyrektor turkmeńskiego oddziału Radio Wolna Europa/Radio Swoboda, Muhammad Tahir przedstawił sprawę swojego współpracownika Saparmameda Nepeskulieva, będącego jednocześnie korespondentem Alternative Turkmenistan News, którego władze Turkmenistanu przetrzymują w odosobnieniu od lipca 2015 roku.
Po prezentacjach zastanawiano się i dyskutowano nad tym jakie kroki może podjąć Zgromadzenie Parlamentarne OBWE i jego członkowie. Poza koniecznością odgrywania bardziej aktywnej roli przez parlamentarzystów i dyplomatów, podkreślano że instrumentem wpływu na kazachstańskie władze powinna być też rozszerzona umowa o partnerstwie i współpracy pomiędzy UE i Kazachstanem (EPCA). Podpisana w grudniu 2015 roku w Astanie umowa w najbliższych miesiącach zostanie ratyfikowana przez Parlament Europejski i krajowe parlamenty państw członkowskich UE. Zebrani zgodzili się jednak, że ratyfikacja powinna zostać uzależniona od wypełnienia przez Kazachstan jego międzynarodowych zobowiązań w dziedzinie praw człowieka. W swoich rekomendacjach przedstawiciele Fundacji Otwarty Dialog wskazali na potrzebę zmiany ustawodawstwa kazachstańskiego i usunięcia paragrafów jawnie politycznych, tj. uwzględniających możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności działaczy i aktywistów za “podżeganie do niezgody narodowej i społecznej”, “zniesławienie” i “rozpowszechnianie fałszywych informacji”.
Delegacja Fundacji Otwarty Dialog i Radio Wolna Europa/Radio Swoboda mieli okazję spotkać się także m.in. z Isabel Santos i Ivaną Dobesową, przewodniczącą i wiceprzewodniczącą Komitetu ds. Demokracji, Praw Człowieka i Spraw Humanitarnych Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE.
Zaprezentowano także raport „28 zakładników Kremla” przygotowany przez Fundację Otwarty Dialog we współpracy z inicjatywą EuroMaidan SOS i Centrum Wolności Obywatelskich. „28 zakładników Kremla”, będący częścią kampanii “LetMyPeopleGo”, przedstawia sprawy bezprawnie zatrzymanych i przetrzymywanych w Rosji oraz na terytorium okupowanego Krymu więźniów – głównie obywateli Ukrainy. W raporcie udokumentowano m.in. przypadki nieludzkiego i poniżającego traktowania więźniów, w tym stosowania przemocy fizycznej, psychicznej presji, utrudniania dostępu do opieki medycznej i do adwokata.
Oświadczenia organizacji międzynarodowych i organizacji pozarządowych zajmujących się prawami człowieka dotyczące wolności słowa w Kazachstanie oraz spraw Nakanune i Respubliki dostępne są poniżej:
- Rezolucja Parlamentu Europejskiego
- Biuro Przedstawiciela OBWE do spraw Wolności Mediów 1, 2
- Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim
- Human Rights Watch
- Amnesty International
- Freedom House 1, 2
- Reporterzy bez Granic
- Human Rights Foundation 1, 2
- Electronic Frontier Foundation
- Podcast Radio Wolna Europa/Radio Swoboda z udziałem Prezes Fundacji Otwarty Dialog Lyudmylą Kozlovską
- Courthouse News Service 1, 2, 3, 4
- The Diplomat 1, 2, 3
- Kyiv Post
- Mondiaal Nieuws (j. holenderski)
- Fundacja Otwarty Dialog 1, 2
Więcej informacji o Zimowej Sesji OBWE 2016 można znaleźć TUTAJ.