W dniu 14.01.2016 r., poseł do Parlamentu Ukrainy, Przewodniczący Komitetu ds. Zapobiegania i Zwalczania Korupcji przy Radzie Najwyższej Ukrainy i jeden z autorów ustawy o lustracji Yegor Sobolev wezwał Prokuraturę Generalną do dokładnego zbadania upublicznionych przypadków nadużyć, popełnionych przez ukraińskich śledczych w postępowaniu przeciwko kazachstańskiemu politykowi Mukhtarowi Ablyazovowi i jego krewnemu, Syrymowi Shalabayevowi.
Na Litwie rozpatrywane są wnioski Ukrainy i Kazachstanu w sprawie ekstradycji Syryma Shalabayeva. W dniu 07.12.2015 r., podano do wiadomości publicznej, iż podstawą do skierowania przez Ukrainę wniosku o ekstradycję Syryma Shalabayeva była decyzja Volodymyra Guzyra, byłego zastępcy prokuratora generalnego, który uczestniczył w skandalach korupcyjnych. Według doniesień mediów, to właśnie Guzyr sprzeciwiał się przeprowadzeniu śledztwa w sprawie „diamentowych“ prokuratorów-łapówkarzy Volodymyra Shapakina i Aleksandra Korniytsa.
Volodymyr Guzyr przesłał do Wydziału Ekstradycyjnego raport, zgodnie z którym wszystkie prawa Syryma Shalabayeva „są przestrzegane“, postępowanie karne „nie ma motywów politycznych“, a Ukraina „nie narusza“ gwarancji międzynarodowych w tej sprawie. Szef Urzędu Współpracy Międzynarodowo-Prawnej GPU (Prokuratury Generalnej Ukrainy) Oleksandr Kovalenko poinformował przedstawicieli Fundacji Otwarty Dialog, że Ukraina wysłała do Polski podobny wniosek o ekstradycję Syryma Shalabayeva, lecz „otrzymała odmowę“.
W dniu 16.11.2015 r. organizacje obrony praw człowieka: Centrum Swobód Obywatelskich, Centrum Informacji o Prawach Człowieka, Fundacja Otwarty Dialog, Kazachstańskie Międzynarodowe Biuro Praw Człowieka i Praworządności stwierdziły oczywisty kontekst polityczny ścigania karnego Syryma Shalabayeva, prowadzonego w ramach sprawy polityka opozycyjnego Mukhtara Ablyazova.
Yegor Sobolev zwraca uwagę na informacje, pozyskane od organizacji praw człowieka, że Ukraina nie może zagwarantować Syrymowi Shalabayevowi uczciwego procesu i odpowiedniego traktowania, dopóki system sądownitwa i organów ścigania nie zostanie całkowicie zreformowany: „Te okoliczności, zgodnie ze standardami umów międzynarodowych, stanowią podstawę do odmowy ekstradycji osoby“.
Yegor Sobolev zwraca się z prośbą o przesłanie kopię opinii Volodymyra Guzyra, a także o „poinformowanie, czy Prokuratura Generalna Ukrainy wzięła pod uwagę argumenty międzynarodowych organizacji obrony praw człowieka i posłów do Parlamentu Europejskiego odnośnie politycznego charakteru sprawy Mukhtara Ablyazova i Syryma Shalabayeva oraz nieprzejrzystości procedur ekstradycyjnych“. Ponadto, parlamentarzysta wzywa do „wyjaśnienia, czy zostanie ponownie zbadana legalność podstaw do wydania wniosku o ekstradycję Syryma Shalabayeva, biorąc pod uwagę wielokrotne precedensy odmowy wniosku ekstradycyjnego Ukrainy ze strony Polski (sprawa Syryma Shalabayeva – przyp.red.), Wielkiej Brytanii (sprawa Igora Kononko – przyp.red.) i Czechy (sprawa Tatiany Paraskevich – przyp.red.)“.
Ponadto, Yegor Sobolew zawiadamia prokuraturę o opublikowanych przypadkach nielegalnego wpływu na śledczych ukraińskich w sprawie Syryma Shalabayeva i Mukhtara Ablyazova: „Dowodem wpływu na śledztwo ukraińskie, według obrońców praw człowieka, jest otwarte postępowanie karne przeciwko śledczemu MSW Ukrainy Maksymowi Melnykowi, któremu nieuprawnione osoby, zgodnie z opublikowaną w mediach korespondencją elektroniczną, udzielały porad na temat prowadzenia działań śledczych.“
Postępowanie karne przeciwko śledczemu Melnikovi niejednokrotnie próbował umorzyć śledczy prokuratury kijowskiej Sergiy Khodakivskiy. Jego działaniami mogli kierować przedstawiciele rządu kazachstańskiego (zgodnie z treścią opublikowanej korespondencji). Fundacja Otwarty Dialog, na drodze sądowej, doprowadziła to wszczęcia postępowania karnego w dniu 23.07.2015 r. przeciwko śledczemu Khodakivskiemu pod zarzutem nadużycia władzy. Lecz w dniu 30.09.2015 r. prokuratura kijowska umorzyła postępowanie przeciwko swojemu śledczemu. Jednocześnie Fundacji Otwarty Dialog, która jest wnioskodawcą w tej sprawie, nawet nie poinformowano o zamknięciu sprawy.
Podkreślając potrzebę przeprowadzenia niezależnego dochodzenia w tej sprawie, Yegor Sobolev zwraca się z prośbą do Prokuratora Generalnego o odpowiedź na następujące pytania:
– Na jakiej podstawie zostało umorzone postępowanie przeciwko śledczemu Khodakivskiemu i dlaczego nie poinformowano o tym obrońców praw człowieka?
– Czy opublikowana korespondencja została włączona do akt sprawy i czy zostały przeprowadzone wszystkie niezbędne działania śledcze? W jaki sposób prokuratora kijowska zapewniła bezstronność dochodzenia w sprawie własnego pracownika?
– Czy śledczy prokuratury Khodakivskiy nadal bierze udział w postępowaniu karnym przeciwko śledczemu MSW Melnikowi, biorąc pod uwagę jego wielokrotne próby umorzenia tego postępowania?
Zobacz:
- Pismo Y. Soboleva do Prokuratury Generalnej Ukrainy ws. S. Shalabayeva
- Pismo Y. Soboleva do Prokuratury Generalnej Ukrainy ws. S. Khodakivskiego
W celu otrzymania bardziej szczegółowych informacji, prosimy o kontakt:
Igor Savchenko – [email protected]
Lyudmyla Kozlovska – [email protected]
Fundacja Otwarty Dialog