1. Wstęp
Posłanka do parlamentu ukraińskiego i delegatka PACE Nadiya Savchenko jest nielegalnie więziona na terytorium Federacji Rosyjskiej od blisko 11 miesięcy. W tym czasie stała się ona jednym z najbardziej znanych więźniów politycznych na świecie. Wbrew zasadom prawa międzynarodowego i przepisom ustawodawstwa Savchenko jest przetrzymywana w areszcie i oczekuje na proces sądowy za przestępstwo, którego nie popełniła.
W sytuacji, kiedy pomiędzy Ukrainą a Rosją de facto toczy się wojna, Nadiya Savchenko pełni rolę zakładnika w rękach władz rosyjskich, które wykorzystują ją jako kartę przetargową podczas negocjacji prowadzonych na arenie międzynarodowej.
Wspólnota międzynarodowa jednogłośnie wzywa Rosję do przestrzegania podjętych zobowiązań międzynarodowych i powszechnie przyjętych norm prawa międzynarodowego oraz do niezwłocznego uwolnienia Ukrainki.
Obrona Nadiyi Savchenko przedstawiła niezbite dowody świadczące o tym, że nie jest ona winna zabójstwa rosyjskich dziennikarzy, lecz sąd nie uwzględnił przedstawionych argumentów i odmówił umorzenia sprawy karnej.
Ponadto władze rosyjskie, reprezentowane przez organy śledcze i sąd w sposób demonstracyjny pogarszają sytuację Nadiyi Savchenko – wszczęto przeciwko niej drugie postępowanie karne za rzekomo nielegalne przekroczenie granicy rosyjskiej.
Postępowanie karne przeciwko Ukraince oparte jest na całkowicie nieprawdopodobnych informacji, co po raz kolejny świadczy o jej sfabrykowaniu. Na przykład, w aktach sprawy podano, że w trakcie 11miesięcznego śledztwa przesłuchano ponad 108,000 świadków.
Ostatnie wydarzenia w sprawie Savchenko wskazują, że już wkrótce sprawa ta zostanie przekazana do sądu w celu jej rozpatrzenia pod kątem merytorycznym. Adwokaci ukraińskiej więźniarki politycznej obawiają się, że proces może zostać przeniesiony z Moskwy do Woroneża, co pozwoliłoby ukryć go przed społeczeństwem. W związku z tym sprawa Savchenko wymaga jeszcze większej uwagi ze strony wspólnoty międzynarodowej i parlamentów państw demokratycznych.
2. Rosja nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań międzynarodowych
2.1. PACE potwierdziło europejski immunitet parlamentarny Savchenko, jednak Rosja odmawia jego uznania.
W dniach od 26.01.2015 r. do 30.01.2015 r. w Strasburgu odbyła się kolejna sesja Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (PACE). Nadiya Savchenko nie mogła wziąć w niej udziału jako delegatka Ukrainy, ponieważ Komitet Śledczy (KS) Federacji Rosyjskiej (FR) nie wyraził zgody na zamianę środka zapobiegawczego na środek o charakterze nieizolacyjnym.
W dniu 26.01.2015 r. podczas posiedzenia Biura PACE została poruszona kwestia nieobecności Nadiyi Savchenko, która jako delegatka PACE nie mogła przybyć na sesję organizacji. Po spotkaniu przewodnicząca PACE Anne Brasseur oświadczyła, że Rosja powinna znieść wszystkie ograniczenia związane z wyjazdem delegatki na posiedzenie organizacji.
Na posiedzeniu Biura PACE większością głosów podjęto uchwałę w sprawie uznania mandatu Savchenko jako delegatki PACE pomimo tego, że przebywa ona w więzieniu i nie może stawić się w Strasburgu, aby osobiście wziąć udział w posiedzeniu.
W dniu 28.01.2015 r. w PACE przyjęto rezolucję, zgodnie z którą sankcje wobec Rosji (pozbawienie rosyjskiej delegacji prawa głosu w PACE oraz zakaz uczestnictwa w kierowniczych organach organizacji) zostały przedłużone. Ponadto w rezolucji PACE za jedno z głównych żądań wobec rządu FR uznano uwolnienie więźniów politycznych Nadiyi Savchenko i Olega Sentsova. Fundacja Otwarty Dialog z zadowoleniem przyjęła możliwość, stworzoną przez różne ugrupowania polityczne w PACE, zaprezentowania raportów o sprawie Nadiyi Savchenko i łamaniu przez Rosję umów międzynarodowych oraz zobowiązań, zarówno w trakcie osobistych spotkań, jak i publicznych sesji tematycznych. Między innymi, na zaproszenie Fundacji przybył do Strasburga adwokat Nadiyi Savchenko, Mark Feygin, który wziął udział w szeregu spotkań z poszczególnymi delegatami i ugrupowaniami politycznymi PACE, z przewodniczącą Anne Brasseur oraz komisarzem Rady Europy do spraw Praw Człowieka Nilsem Muižnieksem. W czasie spotkania Mark Feygin szczegółowo opowiedział o poważnych naruszeniach w sprawie Savchenko. Poprosił także o udzielenie pomocy w sprawie uwolnienia Ukrainki i zajęcie zdecydowanego stanowiska w kwestii licznych przypadków łamania przez Rosję prawa międzynarodowego. Również staraniami Fundacji Otwarty Dialog i przy współudziale parlamentariuszy Pietera Omtzigtai Franka Schwabew Strasburgu została zorganizowana impreza towarzysząca, poświęcona sprawie Savchenko oraz łamaniu przez Rosję umów międzynarodowych i zobowiązań.
Tego samego dnia (28.01.2015 r,) Komisja Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy ds. Regulaminu, Immunitetów i Spraw Instytucjonalnych(Komisja PACE) przygotowała specjalną opinię, w której dokonano interpretacji postanowień Statutu PACE i Umowy Generalnej dotyczących przywilejów i immunitetów Rady Europy oraz konkretnie mających zastosowanie w przypadku Nadiyi Savchenko. Zgodnie z opinią Komisji: „Członkowie Zgromadzenia Parlamentarnego korzystają z europejskiego immunitetu parlamentarnego… ma on (immunitet – przyp. red.) charakter bezwzględny, jest oparty na prawie międzynarodowym i podlega interpretacji wyłącznie przez Zgromadzenie Parlamentarne; immunitet członków Zgromadzenia obejmuje również wszystkie przypadki postępowania karnego, podjętego wobec nich przed nabyciem przez nich mandatu parlamentarnego, w związku z czynami popełnionymi przed objęciem stanowiska w Zgromadzeniu, co oznacza, że każde postępowanie karne zostaje wstrzymane na okres zajmowania przez nich stanowiska”. Z powyższego wynika, że Nadiya Savchenko posiada immunitet PACE pomimo tego, iż postępowanie karne przeciwko niej zostało wszczęte zanim jeszcze otrzymała status delegatki tej organizacji.
Opierając się na tej opinii, obrona Nadiyi Savchenko w dniu 13.03.2015 r. złożyła wniosek do Komitetu Śledczego Federacji Rosyjskiej, w którym wystąpiła o udostępnienie przez MSZ FR informacji na temat posiadania przez Savchenko immunitetu chroniącego ją przed postępowaniem sądowym i aresztowaniem. We wniosku zwrócono się również o dokonanie zamiany środka zapobiegawczego, aby umożliwić Savchenko udział w pracach sesji PACE w kwietniu 2015 roku.
W dniu 16.03.2015 r. śledczy Komitetu Śledczego Federacji Rosyjskiej Dmitriy Manshin podpisał postanowienie o odmowie uwzględnienia zgłoszonego wniosku w całości. Uczynił tak na podstawie własnej interpretacji dokumentów normatywnych PACE przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych FR. Wbrew oficjalnej opinii Komisji PACE z dn. 28.01.2015r. , MSZ FR oświadczyło, że immunitet delegata PACE rzekomo ma charakter „funkcyjny”, co oznacza, że obejmuje tylko na te czyny, które zostały popełnione przez osobę zajmującą stanowisko w trakcie sprawowania oficjalnych funkcji i nie dotyczy Nadiyi Savchenko, ponieważ zarzucany jej czyn został dokonany jeszcze przed przyznaniem jej statusu delegata PACE.
W dniu 29.04.2015 r. Parlament Europejski przyjął specjalną rezolucję w sprawie Nadiyi Savchenko, w której potwierdził, że jako delegatka PACE posiada ona międzynarodowy immunitet, którego poszanowanie stanowi obowiązek Rosji zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami.
Basmanny Sąd Rejonowy w Moskwie nie uznał immunitetu PACE Nadiyi Savchenko i naruszył zasadę prymatu prawa międzynarodowego nad krajowym, który jest zapisany w Konstytucji Federacji Rosyjskiej.
2.2. Wbrew porozumieniom mińskim Rosja wciąż przetrzymuje Nadiyę Savchenko w więzieniu
W dniu 12.02.2015 r. w Mińsku został podpisany kompleks działań na rzecz realizacji porozumień mińskich w sprawie deeskalacji konfliktu zbrojnego na wchodzie Ukrainy (tzw. Drugie Porozumienie z Mińska). Dokument został uzgodniony pomiędzy przywódcami czterech państw (Niemiec, Rosji, Ukrainy i Francji) i podpisany przez przedstawicieli Rosji, Ukrainy, OBWE oraz samozwańczych Donieckiej i Ługańskiej Republik Ludowych.
Zgodnie z 6. punktem porozumienia powinno dojść do „uwolnienia i wymiany wszystkich zakładników oraz nielegalnie przetrzymywanych osób w oparciu o zasadę „wszyscy za wszystkich”.
W dniu podpisania porozumienia prezydent Petro Poroshenko pospieszył z oświadczeniem, że w wyniku negocjacji mińskich udało się osiągnąć porozumienie w sprawie uwolnienia Nadiyi Savchenko w najbliższym czasie.
Niemniej jednak, już w dniu 13.02.2015 r. rzecznik prasowy Vladimira Putina Dmitriy Peskov poinformował, że Rosja nie dawała żadnych gwarancji w sprawie Savchenko w czasie negocjacji w Mińsku. Z kolei szef Komitetu Śledczego FR Vladimir Markin oświadczył, że nie ma podstaw dla uwolnienia Nadiyi Savchenko, i że śledczy rzekomo dysponują niepodważalnymi dowodami jej winy (które zresztą do tej pory nie zostały przedstawione w sądzie). Prezydent Rosji Vladimir Putin komentując sprawę karną przeciwko Savchenko stwierdził, że o jej losie zadecyduje rosyjski sąd.
Przedstawiciele krajów zachodnich i instytucji międzynarodowych jednogłośnie uznają, że Nadiya Savchenko powinna zostać zwolniona zgodnie z przyjętymi w Mińsku uzgodnieniami.
W dniu 14.02.2015 r. przedstawiciel Departamentu Stanu USA Jen Psaki oświadczyła na konferencji prasowej, że porozumienie podpisane w Mińsku przewiduje wymianę wszystkich zakładników i nielegalnie przetrzymywanych osób, które zostały wzięte do niewoli w czasie konfliktu na wschodzie Ukrainy. Zdaniem Psaki, Departament Stanu USA stoi na stanowisku, że porozumienie dotyczy również Nadiyi Savchenko.
W dniu 20.02.2015 r. podczas rozmowy telefonicznej kanclerz Niemiec Angelii Merkel z prezydentem Ukrainy Petrem Poroshenko podkreślono, że Nadiya Savchenko powinna zostać zwolniona w ramach porozumienia podpisanego w Mińsku.
W dniu 26.02.2015 r. biuro prasowe Wysokiego Przedstawiciela UE do spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Federici Mogherini oznajmiło, że UE wzywa Rosję do uwolnienia Nadiyi Savchenko z powodów humanitarnych. „Byłoby to zgodne z niedawno uzgodnionym pakietem rozwiązań w celu wdrożenia porozumień z Mińska, w którym była mowa o uwolnieniu wszystkich zakładników oraz osób aresztowanych, mających związek z konfliktem na Ukrainie“, – poinformowano w oświadczeniu.
W dniu 20.04.2015 r. przewodnicząca PACE Anne Brasseur również wezwała do „uwolnienia Nadiyi Savchenko z powodów humanitarnych i zgodnie z porozumieniem Mińsk-2“.
3. Okres aresztowania Nadiyi Savchenko po raz kolejny został przedłużony
W dniu 06.05.2015 r. Basmanny Sąd Rejonowy w Moskwie rozpatrzył zażalenia adwokatów na odmowę Komitetu Śledczego FR w sprawie zwolnienia Nadiyi Savchenko na sesję PACE i odbył posiedzenie w sprawie przedłużenia okresu tymczasowego aresztowania Ukrainki.
Przedstawiciele prokuratury wnioskowali o przedłużenie aresztu do dnia 30.06.2015 r. Z odmiennym wnioskiem wystąpili adwokaci Savchenko nalegając, aby sąd dokonał zamiany środka tymczasowego na środek o charakterze nieizolacyjnym.
Jak łatwo było przewidzieć, sędzia Nataliya Mushnikova w całości przychyliła się do wniosku prokuratury i przedłużyła okres aresztu tymczasowego Nadiyi Savchenko do dnia 30.06.2015 r. (okres ten już w międzyczasie został przedłużony do dnia 30.09.2015 r.).
Podczas rozprawy w dniu 06.05.2015 r. ujawnione zostały pewne nowe szczegóły z postępowania karnego prowadzonego przeciwko Nadiyi Savchenko. Otóż z akt sprawy wynika, że Ukrainka po kilku dniach spędzonych w niewoli u bojowników Ługańskiej Republiki Ludowej (ŁRL) została po prostu wypuszczona na wolność. Jednocześnie wiadomo, że lider bojowników ŁRL Igor Plotnitsky informował wcześniej, że Savchenko rzekomo udało się zbiec z niewoli podczas ataku lotniczego Wojskowych Sił Zbrojnych Ukrainy na Ługańsk. Sama Nadiya twierdzi, że została przekazana w ręce rosyjskich służb specjalnych, a w jej przekazaniu brał bezpośredni udział sam Plotnitsky.
We wniosku napisano również, że w ciągu 11 miesięcy postępowania przygotowawczego w sprawie karnej przeciwko Savchenko przesłuchano 108 142 osób, z których 21 827 to osoby pokrzywdzone. Liczba ta wydaje się zupełnie nieprawdopodobna, zwłaszcza, jeśli uwzględni się, iż dokonano tego w ciągu niecałego roku.
Z uwagi na fakt, że rozprawa w sprawie przedłużenia aresztu odbywała się jako druga w tym samym dniu, samopoczucie Nadiyi Savchenko, która jeszcze odzyskała pełni sił po ponad 80-dniowej głodówce, uległo pogorszeniu. W związku z tym trzeba było wezwać pogotowie ratunkowe i przerwać posiedzenie sądu. Po udzieleniu pomocy medycznej przez lekarzy Ukrainka poczuła się lepiej i rozprawę kontynuowano. Nie jest wykluczone, że dwie rozprawy w ciągu jednego dnia przeprowadzono po to, żeby ograniczyć do minimum liczbę wydarzeń tworzących newsy w sprawie Savchenko.
4. Władze Rosji usiłują „izolować” od społeczeństwa proces sądowy Savchenko
W dniu 07.05.2015 r. Komitet Śledczy FR wyłączył sprawę karną przeciwko Nadiyi Savchenko do odrębnego postępowania. Przypomnijmy, że wcześniej była ona prowadzona w ramach jednego dużego postępowania karnego, wszczętego w związku z popełnieniem przestępstw przez przedstawicieli ukraińskich struktur siłowych oraz wysokich urzędników państwowych w obwodach donieckim i ługańskim.
W dniu 21.05.2015 r. adwokat ukraińskiej więźniarki politycznej Mark Feygin poinformował, że postępowanie przygotowawcze w sprawie Savchenko zostało zakończone. Teraz, zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego, Nadiya powinna zaznajomić z aktami sprawy, które składają się z 24 tomów. Jak powiedział Fundacji Otwarty Dialog Mark Feygin, procesu przed sądem należy oczekiwać pod koniec lata, ponieważ właśnie na ten okres przypada szczyt sezonu urlopowego i sprawa będzie przyciągać niewielką uwagę ze strony wspólnoty międzynarodowej. Dla przykładu, znany proces sądowy przeciwko Pussy Riot, gdzie jako obrońca również występował Mark Feygin, odbył się w połowie sierpnia.
Adwokat Savchenko
Mark Feygino procesach w Rosji:
“Nieoficjalnie jest mi wiadome, że we wszystkich głośnych sprawach ukraińskich podjęto decyzję, by maksymalnie oddalić ich prowadzenie od Moskwy. Sprawy Sentsova i Kolchenki będą rozpatrywane w Rostowie nad Donem, Karpyuka– we Władykaukazie, a Savchenko – w Woroneżu”
Jeśli do tego dojdzie, to komunikacja pomiędzy Nadiyą Savchenko a jej adwokatami może zostać utrudniona, gdyż odległość pomiędzy Moskwą a Woroneżem wynosi prawie 500 kilometrów, więc nie jest wykluczone, że adwokaci będą musieli przenieść się do Woroneża na czas procesu.
W istotny sposób zostanie ograniczona możliwość monitorowania procesu sądowego przez wspólnotę międzynarodową. Dziennikarzom, dyplomatom i obserwatorom z ramienia organizacji międzynarodowych trudniej będzie dojechać do regionalnego miasta w Rosji, aby uczestniczyć w posiedzeniach sądu.
W dniu 12.05.2015 r. śledczy w sprawie Savchenko, Dmitriy Bokunovich próbował nakłonić Marka Feygina do podpisania zobowiązania do nieujawniania informacji z postępowania przygotowawczego, jednak adwokat odmówił podpisania dokumentu. Jego odmowa została oficjalnie zaprotokołowana w obecności świadków. Śledczy próbowali też uzyskać takie zobowiązanie od pozostałych obrońców Nadiyi – Ilyi Novikova i Nikolaya Polozova (odpowiednio w dniach 13.05.2015 r. i 15.05.2015 r.). Obaj adwokaci odmówili. Odmowa Nikolaya Polozova również została zaprotokołowana w obecności świadków. Powyższe działania śledczych można traktować jako próbę ukrycia przed społeczeństwem występujących w sprawie naruszeń oraz zmuszenia adwokatów do milczenia pod groźbą odpowiedzialności karnej. To już nie pierwszy taki przypadek, kiedy śledczy usiłują nakłonić obrońców Savchenko podpisania zobowiązania do nieujawniania informacji. Już wcześniej, w październiku 2014 roku adwokaci odmówili uczynienia tego. Wtedy śledczy grozili wyłączeniem ich ze sprawy.
5. Wspólnota międzynarodowa nadal udziela poparcia Nadiyi Savchenko i domaga się jej natychmiastowego uwolnienia
Wspólnota międzynarodowa i władze państw demokratycznych nie zaprzestają wystąpień w obronie bezprawnie aresztowanej Nadiyi Savchenko, wzywając Rosję do jej natychmiastowego uwolnienia.
W lutym 2015 roku matka Nadiyi Savchenko, Mariya otrzymała pismo od doradcy kanclerz Niemiec do spraw polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa, Christopha Heusgena, w którym stwierdzono, iż Angela Merkel oraz minister spraw zagranicznych Niemiec Frank-Walter Steinmeier nadal domagają się natychmiastowego uwolnienia więźniarki politycznej i wielokrotnie podnosili tę kwestię wobec rosyjskich urzędników państwowych.
Symboliczny strajk głodowy w obronie Savchenko prowadzili europosłowie:
- Petras Auštrevičius z Litwy
- Beatriz Basterrechea z Hiszpanii
- Antanas Guoga z Litwy
- Julia Pitera z Polski
- Pavel Svoboda z Czech
- Gabrielius Landsbergis z Litwy
- Mark Demesmakerz Belgii
W dniu 25.02.2015 r. przewodniczący Senatu Francji Gerard Larcher, w czasie spotkania z ministrem spraw zagranicznych Rosji Sergeyem Lavrovem w Moskwie, podniósł kwestię konieczności uwolnienia Nadiyi Savchenko, lecz nie otrzymał żadnych konkretnych gwarancji od szefa rosyjskiego MSZ.
W dniu 27.02.2015 r., komentując sprawę Savchenko, dyrektor Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE Michael Georg Linkprzypomniał, że w 1991 roku w Moskwie państwa członkowskie OBWE zgodziły się traktować więźniów z poszanowaniem ich ludzkiej godności, respektując międzynarodowe standardy podczas sprawowania wymiaru sprawiedliwości. „Wszystkie państwa powinny nadal pracować nad tym, aby przestrzegane były prawa do sprawiedliwego procesu sądowego i wolności od bezprawnego aresztowania lub zatrzymania” , – stwierdził Link.
W dniu 02.03.2015 r. prezydent Poroshenko podpisał dekret, na mocy którego Nadiyi Savchenko przyznano tytułu „Bohatera Ukrainy”. „Nadiya Savchenko stała się symbolem niezłomności ukraińskiego ducha (…) symbolem naszego zwycięstwa”, – oświadczył prezydent Ukrainy.
W dniu 19.04.2015 r. w Nowym Jorku w pobliżu budynku rosyjskiego przedstawicielstwa w ONZ odbył się wiec poparcia dla Nadiyi Savchenko, w którym wzięło udział około 100 osób –głównie obywateli USA, a także przedstawicieli ukraińskiej, rosyjskiej, białoruskiej, gruzińskiej i mołdawskiej diaspory w USA. Na wiecu była obecna Mariya Savchenko, matka Nadiyi Savchenko, która przybyła do Nowego Jorku, by spotkać się ze stałymi przedstawicielami USA i Litwy w ONZ Samanthą Power i Raymondą Murmokayte. Spotkała się również z przedstawicielami organizacji obrony praw człowieka Human Rights Watch i Amnesty International, a także z Ivanem Šimonovićem, przedstawicielem Sekretarza Generalnego ONZ do spraw praw człowieka.
W dniu 22.04.2015 r. Rada Najwyższa Ukrainy przegłosowała za przyjęciem postanowienia o wprowadzeniu personalnych sankcji wobec osób odpowiedzialnych za bezprawne aresztowanie Nadiyi Savchenko w Federacji Rosyjskiej. Wykaz takich osób został sporządzony na podstawie „listy Savchenko”, którą przygotowała Fundacja Otwarty Dialog.
Fundacja Otwarty Dialog przekazała również „listę Savchenko” do rozpatrzenia szefowi Komisji Helsińskiej w USA kongresmenowi Chris‘owi Smith’owi, przewodniczącej PACE Anne Brasseur orazprzewodniczącemu Parlamentu Europejskiego Martinowi Schulzowi.
Wdniu 29.04.2015 r. Parlament Europejski przyjął specjalną rezolucję dotyczącą Nadiyi Savchenko. Europarlamentarzyści wezwali do natychmiastowego uwolnienia Nadiyi Savchenko. W rezolucji zaznacza się, że Rosja nie ma żadnych podstaw prawnych ani jurysdykcji do prowadzenia jakichkolwiek działań przeciwko Savchenko, w tym do jej aresztowania i przedstawienia zarzutów. W rezolucji stwierdza się także, iż Nadiya Savchenko jest jeńcem wojennym, i przetrzymywanie jej w areszcie stanowi naruszenie Konwencji Genewskiej ze strony Rosji.
W dniu 05.05.2015 r. przedstawiciel Departamentu Stanu USA Jeff Rathke oświadczył, że departament jest zaniepokojony zamiarem przedłużenia okresu tymczasowego aresztowania Nadiyi Savchenko przez władze rosyjskie. „Wzywamy władze rosyjskie do natychmiastowego uwolnienia Nadiyi Savchenko oraz innych ukraińskich zakładników, zgodnie z tymi zobowiązaniami, które Rosja przyjęła, podpisując mińskie porozumienia”, – oświadczył Rathke.
W dniu 11.05.2015 r., tj. w dniu 34. urodziń Nadiyi Savchenko, w różnych miastach na świecie (Berlinie, Warszawie, Kijowie, Nowym Jorku, Turynie i innych) zostały przeprowadzone akcje poparcia dla ukraińskiej więźniarki politycznej pod hasłem #FreeSavchenko. Aktywiści wyrazili słowa poparcia i solidarności dla Savchenko i zażądali od władz Rosji jej natychmiastowego uwolnienia.
W dniu 11.05.2015 r. odbyły się równocześnie trzy akcje protestacyjne w Moskwie: przed aresztem śledczym Nr 1 „Matrosskaya Tishina” (obecnie jest tam przetrzymywana Nadiya Savchenko), przed gmachem Federalnej Służby Bezpieczeństwa (FSB) Rosji, oraz jednoosobowa pikieta na Placu Maneżowym. W akcjach wzięło udział kilkadziesiąt osób, żądających uwolnienia Ukrainki. Według organów ścigania akcje zostały przeprowadzone nielegalne. W ich wyniku zatrzymano około 20 osób, w tym 4 dziennikarzy relacjonujących wydarzenia.
W dniu 12.05.2015 r. podczas spotkania z ministrem spraw zagranicznych FR Sergeyem Lavrovem, sekretarz stanu USA John Kerry stwierdził, że kwestia uwolnienia jeńca politycznego Nadiyi Savchenko jest bardzo ważna dla USA i ONZ.
6. Wnioski
Porwanie z terytorium Ukrainy Nadiyi Savchenko i wszczęcie przeciwko niej postępowania karnego na podstawie sfabrykowanych zarzutów stanowi rażący przypadek naruszenia międzynarodowych norm prawnych i fundamentalnych praw człowieka. Rosja, będąca stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ, otwarcie posługuje się bandyckimi metodami, wykazując w ten sposób brak poszanowania dla kształtowanego od dziesięcioleci systemu prawa międzynarodowego.
Ze strony Federacji Rosyjskiej, w sprawie Nadiyi Savchenko doszło do naruszenia szeregu umów międzynarodowych, których Rosja jest uczestnikiem, a mianowicie: Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, III Konwencji Genewskiej, Międzynarodowego Paktu o Prawach Obywatelskich i Politycznych, a także Porozumienia Ogólnego o Przywilejach i Immunitetach Rady Europy.
Łamiąc normy międzynarodowe, władze rosyjskie lekceważą również własne ustawodawstwo, które uznaje prymat prawa międzynarodowego nad krajowym (cz. 4 art. 15 Konstytucji FR).
Przetrzymując Savchenko w areszcie wbrew własnym zobowiązaniom oraz apelom wspólnoty międzynarodowej, Rosja wykazuje niechęć do prowadzenia konstruktywnego dialogu w zakresie uregulowania konfliktu na wschodzie Ukrainy.
W związku z tym Fundacja Otwarty Dialog uważa za celowe nie tylko utrzymanie obecnych sankcji wobec Rosji ze strony demokratycznych państw świata, ale także ich poszerzenie. Szczególnie ważna jest kwestia zawieszenia członkostwa Rosji w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, gdzie Rosja stale blokuje konstruktywne inicjatywy w zakresie rozwiązania konfliktu na wschodzie Ukrainy. Należy również wprowadzić sankcje peronalne w stosunku do osób znajdujących się na „liście Savchenko”.
Wzywamy wspólnotę międzynarodową (organizacje międzynarodowe i instytucje oraz rządy państw demokratycznych – członków UE, Australii, Kanady, USA i Japonii) do wzmocnienia nacisków na władze Rosji w celu doprowadzenia do uwolnienia ukraińskiej więźniarki politycznej Nadiyi Savchenko. Apelujemy o niedopuszczenie do prowadzenia postępowania w jej sprawie przed sądem w Woroneżu, ponieważ utrudni to monitorowanie przebiegu procesu przez społeczeństwo.
Wszyscy zainteresowani mogą poprzeć nasze żądania, wysyłając pisma pod niżej podane adresy:
- Szef Gabinetu Przewodniczącego PACE Mark Neville – e-mail: [email protected], tel.: +33 88 41 23 41;
- Wysoki Komisarz Unii Europejskiej ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Federica Mogherini- 1049 Brussels, Rue de la Loi / Wetstraat 200, tel.: +32 2 584 11 11; +32 (0) 2 295 71 69;
- Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego Elmar Brok – Rue Wiertz 60, 1047 Bruxelles, Belgique, tel.: +32 2 28 49013 (Bruksela), +33 3 881 76902 (Strasburg);
- Wysoki Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka Zeid Ra’ad Al Hussein – Palais des Nations CH-1211 Geneva 10, Switzerland, тел.: +41 22 917 9220;
- Przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker – 1049 Brussels, Belgium Rue de la Loi / Wetstraat 200, e-mail: [email protected];
- Prezydent Rosji (Administracja Prezydenta FR) – 103132 Moskwa, ul Ilinka 23, wejście 11, tel.: +7 495 606-36-02;
- Prokurator Generalny FR Yuriy Chaika – 125993 Moskwa, ul. B. Dmitrowka 15а, GSP-3, tel.: +7 495 987 56 56;
- Szef Komitetu Śledczego FR Aleksandr Bastrykin – 105005 Moskwa, Techniczeskij Pierieułok 2.
Pobierz także podsumowanie sprawy N. Savchenko w języku słoweńskim oraz chorwackim
W celu zyskania bardziej szczegółowych informacji, prosimy o kontakt:
Andrey Osavolyuk – [email protected]
Lyudmyla Kozlovska – [email protected]
Fundacja Otwarty Dialog