Raport: Sprawa Mukhtara Ablyazova w Ukrainie

1. Wstęp

W rok po Euromajdanie, wyniki pracy Prokuratury Generalnej Ukrainy (PGU) okazały się mizerne. Nowe władze prokuratury nie tylko opóźniały dochodzenia w sprawie przestępstw popełnionych w trakcie reżimu Yanukovicha, lecz również brały udział w aferze korupcyjnej, związanej ze ściganiem opozycjonisty kazachstańskiego, Mukhtara Ablyazova. Pomimo rosyjskiej agresji militarnej i aneksji części Ukrainy, ukraińskie organy ścigania przyczyniają się do prześladowań politycznych, prowadzonych przez najbliższego sojusznika Rosji – Kazachstan. To właśnie Kazachstan uznał referendum na Krymie za „suwerenną decyzję obywateli” i „ze zrozumieniem odniósł się do decyzji Rosji” o dołączeniu terytorium Ukrainy. W dniu 11.02.2015 r. Prezydent Kazachstanu oświadczył: „Tak, Rosja znalazła się dziś w trudnej sytuacji, lecz my również jesteśmy [w tej sytuacji] razem z Rosją. Te barbarzyńskie sankcje nikomu nie pomagają”. 

Do niedawna ukraińskie media podawały niewiele informacji o sprawie Mukhtara Ablyazova, chociaż  historia opozycjonisty kazachstańskiego i uchodźcy politycznego jest powszechnie znana w Europie, a Ukraina uczestniczy bezpośrednio w jego ściganiu. Ten temat stał się ponownie aktualny w Ukrainie w 2014 r., po publikacji na portalu informacyjnym Trust.ua dokumentów, które ujawniły silne powiązania korupcyjne pomiędzy Ministerstwem Spraw Wewnętrznych (MSW), Prokuraturą Generalną Ukrainy (PGU) a władzami Kazachstanu. Dokumenty te zyskały rozgłos za granicą i stały się jedną z podstaw decyzji Sądu Najwyższego w Londynie o odmowie ekstradycji Igora Kononko, współpracownika Ablyazova.

Postępowanie karne przeciwko opozycjoniście kazachstańskiemu Mukhtarowi Ablyazovowi wszczęto w Ukrainie w dniu 1.10.2009 r. Jednak władze Kazachstanu wywierały wpływ na śledztwo prowadzone na Ukrainie  już w okresie reżimu Yanukovicha. Po Euromajdanie prokuratura Kazachstanu szybko znalazła „dojście” do nowego kierownictwa PGU i MSW,  co utrzymało w mocy dalsze funkcjonowanie układów korupcyjnych.

Prywatna kancelaria prawna „Ilyashev i Partnerzy”, która oficjalnie reprezentuje interesy kazachstańskiego Banku BTA, dawała wskazówki śledczemu MSW Maksimowi Melnikowi. Uzgadniał on swoje działania ze stanowiskiem władz Kazachstanu, przez co ukraińskiemu śledczemu pozostawało tylko składać podpisy na dokumentach, które przygotowywała za niego strona kazachstańska. Z kolei PGU kilkakrotnie zgodziła się z decyzją śledczego co do tego, by opłacani przez Kazachstan zagraniczni prawnicy reprezentowali Ukrainę w sądzie francuskim w sprawie Ablyazova. W związku z podjęciem tej niezgodnej z prawem decyzji, przeciwko śledczemu Melnikowi wszczęto postępowanie karne, które prokuratura w Kijowie dwukrotnie umorzyła. Kierownictwo PGU kadencji Yaremy otrzymywało zalecenia od swoich kazachstańskich kolegów w sprawie Ablyazova podczas nieformalnych spotkań w Kijowie. Tak więc, ukraiński wymiar sprawiedliwości w rzeczywistości był sterowany przez władze Kazachstanu.

Sprawa Ablyazova jest jednym z wielu przykładów świadczących o tym, że PGU i MSW nadal są skorumpowane i z trudem poddają się próbom zreformowania. „Sterowanie odgórne” dochodzeniem, „prawo telefoniczne” (praktyka nieformalnego zarządzania przez telefon), nieefektywny nadzór nad organami ścigania i „przykrywanie” ich naruszeń – wszystko to świadczy o silnych związkach ze starym, przedrewolucyjnym systemem.

W dniu 10.02.2015 r. nowym prokuratorem generalnym został mianowany Viktor Shokin, wcześniejszy zastępca Yaremy, który według opublikowanych dokumentów i informacji podanych w mediach kazachstańskich, nadzorował  postępowanie karne przeciwko opozycjoniście kazachstańskiemu Ablyazovowi. Mamy nadzieję, że nowe kierownictwo PGU nie powtórzy błędów swoich poprzedników i będzie angażować się w prawdziwe reformy, które doprowadzą do demontażu starego systemu.

Wszystkie osoby winne łamania przepisów prawa karnego materialnego i procesowego w sprawie Ablyazova powinny być pociągnięte do odpowiedzialności. Działania poszczególnych pracowników PGU i MSW, dotyczące sfałszowania  wniosku o ekstradycję Ablyazova, dyskredytują organy ścigania i szkodzą międzynarodowej reputacji Ukrainy. Warto zauważyć, że Ukraina i Kazachstan skierowały wnioski o ekstradycję niemal równocześnie (w dniach 09.08.2013 r. i 15.08.2013 r). Należy również podkreślić, że w ukraińskiej sprawie karnej widnieją zarzuty, które nie zostały wymienione we wniosku o ekstradycję.

Niedawna śmierć Rakhata Aliyeva w austriackim więzieniu stała się kolejnym przykładem zgonu  przeciwnika reżimu Kazachstanu w tajemniczych okolicznościach i stanowi ostrzeżenie dla innych zbiegłych opozycjonistów kazachstańskich. Władze ukraińskie są zobowiązane do przywrócenia prawa i odmówienia pomocy reżimowi autorytarnemu w ściganiu swoich przeciwników politycznych.

Niniejszy raport zawiera analizę dokumentów opublikowanych na portalu Trust.ua (część 3, 4, 6), a także na profilu internetowym znanego polityka kazachstańskiego i działacza obywatelskiego, Muratbeka Ketebayeva na portalu społecznościowym Facebook. W okresie od 23.02.2014 r. do 21.01.2015 r. zostały opublikowane różne typy dokumentów. Korespondencja i rozmowy, ujawnione w mediach, były prowadzone:

• pomiędzy śledczym MSW Maksimem Melnikiem a kancelarią prawną „Ilyashev i Partnerzy”;
• pomiędzy pracownikiem firmy „Ilyashev i Partnerzy”, Romanem Marchenko a zastępcą prokuratora generalnego Kazackhstanu Andreyem Kravchenko, starszym asystentem prokuratora generalnego Kazachstanu Ulukbekiem Maksatbekuulu oraz pracownikami prokuratury kazachstańskiej: Arturem Lastayevem i Nurzhanem Rakeyevem.

Prezes Stowarzyszenia Internetowego Kazachstanu Shavkat Sabirov, którego nazwisko pojawia się w jednym miejscu  korespondencji ujawnionej przez Ketebayev, potwierdził autentyczność listów. Również na stronie Ketebayeva została opublikowana korespondencja  kazachstańskich holdingów medialnych zależnych od państwa. Według niektórych dziennikarzy, ujawnieniem korespondencji mógł być zainteresowany kazachstański polityk i wybitny biznesmen Bulat Utemuratov.
Nasz raport nawiązuje również do informacji, uzyskanych przez nas wskutek złożenia formalnych wniosków w MSW, PGU i Ministerstwie Sprawiedliwości.

Sprawa Mukhtara Ablyazova: notatka informacyjna

Jako założyciel pierwszego wpływowego ruchu opozycyjnego w Kazachstanie, Ablyazov w 2002 r. popadł w niełaskę prezydenta Nazarbayeva i został skazany na karę pozbawienia wolności. W wyniku presji, wywieranej przez społeczność międzynarodową, Ablyazov został zwolniony na mocy amnestii. Warunkiem jego zwolnienia było porzucenie działalności politycznej; jednakże, zająwszy stanowisko prezesa zarządu Banku BTA, nadal wspierał i finansował opozycję. Tak więc, Ablyazov ponownie „wszedł w drogę“ prezydentowi i w 2009 r. władze Kazachstanu wystosowały przeciwko niemu i jego współpracownikom oskarżenia o przestępstwa finansowe popełnione podczas zarządzania bankiem. Później, Kazachstan oskarżył Ablyazova o „podżeganie do nienawiści na tle społecznym“ oraz „przygotowywanie aktu terrorystycznego“.

W dniu 07.07.2011 r. rząd Wielkiej Brytanii udzielił Ablyazovowi azylu politycznego. Jego współtowarzysze, Zhaksylyk Zharimbetov i Roman Solodchenko otrzymali status uchodźcy w Wielkiej Brytanii, Muratbek Ketebayev – w Polsce, Alexander Pavlov – w Hiszpanii; Tatianie Paraskevich udzielono ochrony międzynarodowej w Czechach, a Artur Trofimov otrzymał dodatkową ochronę w Austrii. Krewni Ablyazova również otrzymali status uchodźcy: jego żona Alma Shalabayeva i 6-letnia córka Alua Ablyazova – we Włoszech, siostra Gaukhar Kusainova – w USA, a jego wuj Kuanish Nurgazin – w Litwie.

Amnesty International, Human Rights Watch, Międzynarodowa Federacja na rzecz Praw Człowieka, Francuska Liga Praw Człowieka, a także ukraińskie, rosyjskie i kazachstańskie organizacje obrony praw człowieka wielokrotnie informowały o politycznym charakterze sprawy Mukhtara Ablyazova i wzywały do zapobieżenia jego ekstradycji. W jego obronie wystąpiło także ponad 20 przedstawicieli Parlamentu Europejskiego oraz 8 posłów do PACE.

W dniu 31.07.2013 r. Ablyazov został zatrzymany na podstawie „czerwonego alertu” i już od półtora roku jest przetrzymywany w różnych aresztach na terenie Francji w związku z przeciągającymi się procesami sądowymi w sprawie wniosków o jego ekstradycję do Rosji i Ukrainy. Właśnie przez te kraje władze Kazachstanu, które nie zawarły umowy ekstradycyjnej z Francją, starają się dostać Ablyazova w swoje ręce. W Rosji, sprawą Ablyazova zajmują się śledczy z „listy Magnickiego”, a w Ukrainie przez długi czas sprawę tę prowadził śledczy Melnik, który prześladował działaczy i niezależne media w czasie  Euromajdanu.

W dniu 04.09.2014 r. francuski sąd kasacyjny uchylił decyzję o ekstradycji Ablyazova i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia sądowi w Lyon, który w dniu 24.10.2014 r. usankcjonował jego ekstradycję do Ukrainy i Rosji, oddając priorytet wnioskowi rosyjskiemu. Sędziowie oświadczyli, że ustalają jedynie „zgodność wniosków o ekstradycję z przepisami proceduralnymi”. Sąd kasacyjny w dniu 04.03.2015 r. utrzymał w mocy to postanowienie, argumentując, że sąd niższej instancji nie popełnił naruszeń proceduralnych. Obecnie decyzję w sprawie ekstradycji podejmie rząd francuski. Sprawa może zostać również rozpatrzona przez Naczelny Sąd Administracyjny Francji i Europejski Trybunał Praw Człowieka.

2. Śledczy MSW działał na bezpośrednie polecenie kazachstańskich władz

W poprzednich raportach, Fundacja Otwarty Dialog dokonała analizy dokumentów potwierdzających, że władze Kazachstanu wywierały nielegalny wpływ na ukraińskiego śledczego Maksima Melnika poprzez kancelarię prawną „Ilyashev i Partnerzy”. Korzystając z tej kancelarii, strona kazachstańska przekazywała śledczemu dane osobowe oskarżonych; sporządzała dla śledczego protokoły przesłuchań, teksty aktów oskarżenia i wnioski o ekstradycję; uzgadniała ze śledczym wnioski o ujawnienie tajemnicy bankowej; udzielała wskazówek, kogo zgłosić jako poszukiwanego listem gończym za pośrednictwem Interpolu, jakie pytania zadawać podczas przesłuchań, w jakim kierunku prowadzić śledztwo.

Pomimo rosyjskiej agresji militarnej i aneksji części Ukrainy, ukraińskie organy ścigania przyczyniają się do prześladowań politycznych, prowadzonych przez najbliższego sojusznika Rosji – Kazachstan.

Na przykład, pracownik kancelarii „Ilyashev i Partnerzy”, Arseniy Gerasymiv przygotowywał i korygował dla śledczego dokumenty procesowe w sprawach karnych przeciwko współpracownikom Ablyazova: Tatianie Paraskevich, Igorowi Kononce, Syrymowi Shalabayevowi i Aleksandrowi Udovence. Również Gerasymiv instruował śledczego, jakie „wyniki” należy uzyskać podczas przesłuchań.

Poprzez kancelarię „Ilyashev i Partnerzy”, śledczy Melnik uzgadniał swoje działania ze stroną kazachstańską. O ile Arseniy Gerasymiv „pracował” z ukraińskimi śledczymi, to jego kolega, Roman Marczenko utrzymywał stały kontakt z prokuraturą kazachstańską i Bankiem BTA. Tak więc, w dniu 06.05.2010 r. Roman Marchenko uściślał w rozmowie z Ulugbekiem Maksatbekuulu, ówczesnym członkiem Zarządu Banku BTA: „Rozmawiałem dzisiaj ze śledczym. Proszą o wyjaśnienie, czy  rozesłać za Zharimbetovem list gończy”. Na co otrzymał odpowiedź: „Koniecznie”. Później Marchenko oświadczył, że „polecenie zostało wykonane”.

Pracownik kancelarii „Ilyashev i Partnerzy”, Roman Marchenko systematycznie przesyłał do Prokuratury Generalnej Kazachstanu informacje o działaniach ukraińskich śledczych w sprawie Ablyazova. Poniżej przytoczone jest kilka przykładów pokazujących, jak Marchenko zdaje stronie kazachstańskiej sprawę z działań i udziela jej porad:

–    W dniu 11.09.2010 r. Marchenko pisze do kierownictwa Banku BTA: „Koledzy! Z radością informuję, iż udało się „popchnąć do przodu” naszych śledczych zajmujących się M. Ablyazovem… Główna linia oskarżenia jest następująca:  istniała ZGP [zorganizowana grupa przestępcza – przyp.red.] „Ablyazov, Zharimbetov i inni”.

–    W dniu 25.04.2014 r. Marchenko zawiadamiał, że łotewskie organy ścigania nie mają dowodów na to, że zarzucane współpracownikom Ablyazova przestępstwa zostały popełnione w Łotwie, dlatego „nie widzą przyszłości” w kontynuowaniu postępowania karnego. Marchenko stawia przed prokuraturą ukraińską zadanie „aktywizacji sprawy karnej w Łotwie i doprowadzenia do przedstawienia zarzutów osobom winnym”, oraz zwrócenia się do PGU z prośbą o „przejęcie” tej sprawy z Łotwy.

–    W dniu 19.06.2014 r. zastępca kazachstańskiego prokuratora generalnego, Andrey Kravchenko, otrzymał od Romana Marchenko wzór gotowych zeznań dla „współpracujących ze śledztwem” byłych kolegów Ablyazova (Rizoyeva i Mamashtegi). Treść tych zeznań w pełni pokrywa się ze stanowiskiem kazachstańskich śledczych.

–    Marchenko wielokrotnie informował prokuraturę Kazachstanu, że aby zapobiec umorzeniu sprawy przeciwko Ablyazovowi w Ukrainie, musi on „odbijać ataki” obrońców. W dniu 17.07.2014 r. Marchenko poinformował, że do PGU napływają wnioski obrońców praw człowieka i posłów w sprawie politycznego charakteru sprawy i jej spreparowania: „To tworzy bardzo negatywną atmosferę w Ukrainie i już przynosi swoje „owoce” – na przykład, Główny Urząd Śledczy MSW postanowił odebrać tę sprawę śledczemu, który prowadził ją przez całe 5 lat, a podczas rozprawy niektóre epizody odnośnie ZGP uznano za zmyślone”.

–    W odpowiedzi Marchenko proponuje stronie kazachstańskiej układ korupcyjny, a mianowicie – uzgodnienie (za opłatą) i skierowanie apeli poselskich do PGU i MSW z żądaniami, aby nie umarzać postępowania karnego i przyśpieszyć ekstradycję Ablyazova i jego współpracowników: „Później  wykorzystać ten fakt również w mediach. Nasze honorarium za te działania wyniesie  około 4 tysięcy euro za każdy apel”. W dniu 01.09.2014 r. w kazachstańskiej prokuraturze złożono raport w sprawie wysłania odpowiedniego apelu posła z ramienia partii „Batkivschina”, Vasiliya Kravchuka do PGU i MSW w dniu 27.08.2014 r. Warto zauważyć, że poseł miał wątpliwą reputację, jako że wielokrotnie głosował za projektami ustaw byłego rządu Azarova, i z tego powodu groziło mu wykluczenie z frakcji „Batkivschina”.

3. PGU otrzymała instrukcje od prokuratury kazachstańskiej podczas nieoficjalnych spotkań w Kijowie

Analiza opublikowanych dokumentów potwierdza, że od maja do sierpnia 2014 r. kierownicy kazachstańskiej oraz ukraińskiej prokuratury generalnej  odbyli kilka spotkań w Kijowie. Na wszystkich posiedzeniach omawiana była tylko jedna kwestia: sprawa karna przeciwko Mukhtarowi Ablyazovowi. Spotkania miały charakter nieformalny. Jedyne oficjalne oświadczenie na stronie internetowej PGU odnośnie spotkania z kazachstańską delegacją w celu „wymiany doświadczeń” jest datowane na 09.09.2014 r. Kancelaria prawna „Ilyashev i Partnerzy” przygotowywała prokuraturę Kazachstanu do tych spotkań, poprzez dostarczanie tekstów przemówień i rady, jakie pytania i zalecenia przedstawiać w apelach do PGU.

Opublikowana korespondencja pozwala twierdzić, że w Kijowie odbyły się co najmniej dwa spotkania w sprawie Ablyazova (chociaż prawdopodobnie było ich więcej):

–    W dniu 22.05.2014 r. na spotkaniu w PGU, poza Romanem Marchenko i Andreyem Kravchenko, stronę kazachstańską reprezentował Ulukbek Maksatbekuulu (starszy asystent prokuratora generalnego, który do końca 2012 r. był członkiem Zarządu Banku BTA). To właśnie on z już w 2010 r. wydawał dyspozycje ukraińskiemu śledczemu odnośnie tego, którzy z partnerów Ablyazova mają trafić na listę osób poszukiwanych listem gończym.

–    W dniu 20.08.2014 r. w Kijowie odbyło się jedno z najważniejszych dla strony kazachstańskiej spotkań w sprawie Ablyazova. W dniu 12.08.2014 r. zostało sporządzone pismo prokuratora generalnego Kazachstanu, Askhata Daulbayeva, w którym prosił on kierownictwo PGU o przyjęcie w Kijowie jego zastępcy, Andreya Kravchenki. Według materiałów korespondencji, Kravchenko spotkał się z ówczesnym prokuratorem generalnym Ukrainy, Vitaliyem Yaremą i jego zastępcą, Vitaliyem Kasko.

–    W przygotowanych dla Kravchenki tezach spotkania znajdują się takie słowa: „Celem mojej dzisiejszej wizyty jest omówienie współpracy w zakresie konkretnej kwestii ścigania zorganizowanej grupy przestępczej M.K. Ablyazova“. Kravchenko, zwracając się do swojego ukraińskiego kolegi Kasko, mówi: „Przede wszystkim, chciałbym podziękować Panu za możliwość osobistego omówienia zagadnień dotyczących współpracy w sferze prawnej. Jednym z najważniejszych spośród tych zagadnień jest dla nas kwestia ścigania Mukhtara Abliazowa oraz członków jego zorganizowanej grupy przestępczej“.

Przed każdym spotkaniem Roman Marchenko wysyłał do prokuratury kazachstańskiej materiały informacyjne:

–    Marchenko radził stronie kazachstańskiej przedstawić następujące rekomendacje dla Ukrainy: kontynuować postępowanie karne przeciwko Ablyazovowi i jego współpracownikom; przedstawić zarzuty niejakiemu I. Terenevowi, którego pracownicy „Ilyashev i Partnerzy” nazywali „wspólnikiem” Ablyazova; potwierdzić pełnomocnictwo dla kancelarii Winston & Strawn LLP do reprezentowania Ukrainy w sądach francuskich; umorzyć sprawę karną przeciwko śledczemu Melnikowi; wyznaczyć kancelarię „Ilyashev i Partnerzy” jako instytucję kontaktową w kontaktach operacyjnych ze stroną kazachstańską; wysłać pracowników PGU na procesy sądowe do Francji (Bank BTA wyraził gotowość pokrycia kosztów delegacji).

–    Ponieważ w dniu 09.04.2014 r. Wielka Brytania odmówiła Ukrainie ekstradycji współpracownika Ablyazova, Igora Kononko, prokuratura Kazachstanu zwróciła się do PGU z prośbą o przesłanie kolejnego wniosku o jego ekstradycję, ale już na podstawie innych zarzutów.

–    Na spotkaniu w dniu 20.08.2014 r. pracownicy prokuratury kazachstańskiej próbowali przekonać PGU, aby „nie zwracała uwagi” na międzynarodową kampanię poparcia dla Mukhtara Ablyazova jako polityka opozycyjnego. Jednocześnie, w  wypowiedziach Andreya Kravchenki znajdują się niepochlebne opinie o dyplomatach europejskich: „Stawiając siebie w pozycji surowych inspektorów, przyjeżdżali do nas europosłowie, pracownicy organizacji międzynarodowych, humanitarnych i obrony praw człowieka. Ambasadorowie Unii Europejskiej i innych krajów europejskich na każdym spotkaniu z kierownictwem prokuratury generalnej Kazachstanu uważali za swój obowiązek poświęcić najwięcej uwagi i okazać największe zaniepokojenie właśnie Ablyazovem i jego sprawą. (…) Ostatnio z pytaniami do nas przyjechała przedstawicielka Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE Isabel Santos, której wiedza na temat omawianego tematu w momencie jej przyjazdu do Kazachstanu była raczej zerowa”.

–    Należy zauważyć, że Isabel Santos była pierwszą z dyplomatów, której w dniu 11.06.2014 r., po dwóch latach starań, udało się spotkać z kazachstańskim więźniem politycznym Vladimirem Kozlovem w kolonii karnej. Nie zezwolono jej wtedy na widzenie z innym więźniem politycznym: Rozą Tuletayevą, jednak apele przedstawicielki OBWE, pani Santos, jak również ostra krytyka ze strony Rady Praw Człowieka ONZ, zmusiły władze Kazachstanu do podjęcia decyzji o zwolnieniu warunkowym Rozy Tuletayevej.

4. Kazachstański BTA Bank opłacał usługi firmy, która reprezentowała Ukrainę przed francuskim sądem

W dniu 02.09.2013 r. kancelaria „Ilyashev i Partnerzy“ zaproponowała PGU „nieodpłatne“ zaangażowanie prawników do „reprezentowania“ interesów Ukrainy przed sądem francuskim w sprawie ekstradycji Ablyazova. W dniu 13.11.2013 r. z PGU napłynęła odpowiedź: „Nie mam nic przeciwko“. W rezultacie, kancelaria „Ilyashev i Partnerzy“ zaangażowała francuskich prawników z kancelarii Winston & Strawn LLP do udziału w sprawie.

wróg Nazarbayeva

Mukhtar Ablyazov

warunki amnestii

W wyniku presji, wywieranej przez społeczność międzynarodową, Ablyazov został zwolniony na mocy amnestii. Warunkiem jego zwolnienia było porzucenie działalności politycznej; jednakże, zająwszy stanowisko prezesa zarządu Banku BTA, nadal wspierał i finansował opozycję.

W dniu 18.11.2013 r. śledczy MSW Maksim Melnik wydał dokument zatytułowany „Zezwolenie na udział w procesie sądowym“, na mocy którego upoważnił prawników firmy Winston & Strawn LLP: Gillesa Bigota i Guillaume-Denisa Faure do reprezentowania Ukrainy przed sądem francuskim i „podejmowania wszelkich działań zmierzających do ekstradycji pana M.K. Ablyazova do Ukrainy“. „Zezwolenie“ śledczego zostało przesłane do Ministerstwa Sprawiedliwości Francji za pośrednictwem Ambasady Ukrainy we Francji. To „zezwolenie“ jest zgodne z prawem francuskim, ale sprzeczne z ukraińskim.

Zgodnie z decyzją rządu z dnia 05.08.2003 r., Ministerstwo Sprawiedliwości Ukrainy zobowiązane jest do zakupu usług prawników reprezentujących interesy państwa w sądzie zagranicznym z środków budżetu państwa. W dniu 20.10.2014 r. w odpowiedzi na zapytanie Fundacji Otwarty Dialog, Ministerstwo Sprawiedliwości Ukrainy poinformowało, że nie dokonywało zakupu usług firmy Winston & Strawn LLP ani usług innych prawników w sprawie ekstradycji Mukhtara Ablyazova. Jednocześnie Ministerstwu Sprawiedliwości „nie są znane źródła finansowania“ pełnomocników z Winston & Strawn  przed  sądami francuskimi.

Według opublikowanych dokumentów, usługi prawników Winston & Strawn LLP były opłacane przez kazachstański Bank BTA za pośrednictwem firmy „Ilyashev i Partnerzy“. Jednocześnie „Ilyashev i Partnerzy“ okresowo prosili zastępcę prokuratora generalnego Kazachstanu Kravchenko o „wpłynięcie“ na Bank BTA w kwestii wyasygnowania środków:

–    W dniu 24.05.2014 r. Roman Marchenko poinformował Andreya Kravchenko o konieczności pilnego rozwiązania problemów finansowania prawników z kancelarii Winston & Strawn LLP: „Niestety, bank jeszcze nie zaspokoił naszej wierzytelności i nie możemy na razie zapłacić za usługi Winstonów, a oni odmawiają pracy, dopóki my nie pokryjemy naszych długów wobec nich i nie wpłacimy 50 tys. zaliczki. Pańska interwencja w tym procesie byłaby bardzo pomocna”. Tydzień wcześniej, w dniu 15.05.2014 r., Marchenko przedstawił dokument „Projekt budżetu”, zgodnie z którym usługi Winston & Strawn LLP zostały wycenione na około 320 tysięcy euro; ponadto, francuscy prawnicy prosili o opłacenie dwóch poprzednich rachunków w wysokości 76 224 dolarów.

Ministerstwo Sprawiedliwości przekazało Państwowej Służbie Monitoringu Finansowego informację o podejrzeniu nielegalnego finansowania kancelarii Winston & Strawn LLP.

Kancelaria ‘Ilyashev i Partnerzy” przez kilka miesięcy czynili starania, aby PGU potwierdziła upoważnienie dla Winston & Strawn LLP. Wpływ na PGU wywierano poprzez prokuraturę kazachstańską:

–    W dniu 15.05.2014 r. Roman Marchenko oświadczył pracownikom Prokuratury Generalnej w Kazachstanie: „A przecież trzeba będzie jeszcze załatwić w Ukrainie upoważnienie prawnikom, co już wcześniej było trudne, ponieważ prawo ukraińskie nie zezwala na to w wyraźny sposób”.

–    Być może to właśnie wysiłki ze strony Kazachów wpłynęły na dalsze wydarzenia. Według sprawozdania pracownika kazachstańskiej prokuratury generalnej, Artura Lastayeva, w dniu 22.05.2014 r. PGU zapewniła, że prawnicy zagraniczni w sądzie francuskim otrzymają odpowiednie uprawnienia. Następnego dnia, w dniu 23.05.2014 r., w piśmie do Ambasady Ukrainy we Francji, PGU oświadczyła, że „nie ma nic przeciwko”, aby MSW wydało zezwolenie firmie Winston & firma LLP Strawn na udział w procesie sądowym.

–    Peczerski Sąd Rejonowy w Kijowie dwukrotnie (w dniach 03.06.2014 r. i 23.09.2014 r.) uznał dokument „Zezwolenie na udział w procesie sądowym” za nielegalny, ponieważ śledczemu MSW nie przysługuje uprawnienie zwracania się do innego państwa z dokumentami w sprawie ekstradycji. Jednak Sąd Apelacyjny w Kijowie również dwukrotnie (w dniach 19.06.2014 r. i 20.11.2014 r. ) uznał za legalne to „zezwolenie”, powołując się na przepisy prawa francuskiego (!). Już uczestnicząc w tych procesach sądowych, pracownicy „Ilyashev i Partnerzy” w czerwcu i październiku 2014 r. zwrócili się do PGU z kolejną prośbą o wydanie „Zezwolenia na udział w procesie sądowym”, na które dwukrotnie otrzymali odpowiedź odmowną.

Ponadto, reprezentowanie Ukrainy przez firmę prywatną powinno być poparte zawarciem umowy dwustronnej z Ministerstwem Sprawiedliwości, co nie zostało dopełnione. Od Ministerstwa Sprawiedliwości Fundacja Otwarty Dialog otrzymała oficjalne potwierdzenie, że resort nie zawierał żadnych umów ani nie wydawał żadnych upoważnień firmie Winston & Strawn LLP.

Zdając sobie sprawę z konieczności uzyskania takiego pełnomocnictwa, firma „Ilyashev i Partnerzy” proponowała stronie kazachstańskiej za pośrednictwem Ministerstwa Sprawiedliwości Ukrainy oficjalne załatwienie takich uprawnień dla prawników zagranicznych, oceniając wartość swoich usług w granicach 3-5 tys. dolarów. Przypomnijmy, że w kosztorysie firma Winston & Strawn LLP wycenia swoją pracę na 320 tys. euro:

–    W dniu 14.06.2014 r. Marchenko poinformował prokuraturę kazachstańską, że Ministerstwo Sprawiedliwości Ukrainy ma prawo do nabycia usług prawników zagranicznych bez przetargu, jeżeli usługi te kosztują nie więcej niż 8 tys. dolarów: „Jeśli przyjmują Państwo ten wariant, to wystosujemy pismo do Ministerstwa Sprawiedliwości z propozycją usług prawnych w sprawie AMK (Ablyazov Mukhtar Kabulovich – przyp. red.), za, powiedzmy, 3-5 tys. dolarów USA, zostanie podpisana umowa i prawnicy ukraińscy zaangażują prawników francuskich już na podstawie oficjalnej umowy z Ministerstwem Sprawiedliwości”.

–    Na takiej samej zasadzie Marchenko proponował wiceprezesowi zarządu Banku BTA, Zhanibekowi Saurbekowi oraz pracownikom prokuratury Kazachstanu zaangażowanie zagranicznych prawników w celu reprezentowania Ukrainy w procesie ekstradycyjnym Romana Solodchenki, współpracownika Ablyazova: „Czy trzeba będzie zapewnić reprezentację interesów Ukrainy przez zewnętrznych prawników? Jeśli tak, to może warto wrócić do pomysłu zaangażowania prawników przez Ministerstwo Sprawiedliwości Ukrainy?”. Marchenko zalecał prokuraturze kazachstańskiej, aby zwróciła się do PGU z prośbą o wyrażenie zgody na takie działania.

W dniu 25.09.2014 r. sąd w Lyon zakwestionował legalność pełnomocnictwa Winston & Strawn LLP i zakazał firmie w procesie ekstradycyjnym.

5. Na prośbę kazachstanu prokuratura dwukrotnie umarzała sprawę karną przeciwko śledczemu Melnikowi

Przypadki nadmiernego wpływu władz Kazachstanu na pracę śledczego Melnika odbiły się szerokim echem, w wyniku czego ukraińskie organy śledcze wszczęły postępowanie karne przeciwko śledczemu i odsunęły go od sprawy Ablyazova. Jednak natychmiast po tym, prokuratura kazachstańska, zgodnie z zaleceniem firmy „Ilyashev i Partnerzy” poprosiła swoich ukraińskich kolegów o umorzenie postępowania w sprawie Melnika.

Po spotkaniach przedstawicieli prokuratur Ukrainy i Kazachstanu w sierpniu i wrześniu 2014 r., śledczy prokuratury kijowskiej Sergey Khodakovskiy dwukrotnie wydawał decyzję o umorzeniu postępowania karnego przeciwko Melnikowi. Projekt decyzji przygotowali prawnicy kancelarii „Ilyashev i Partnerzy”, a wydany przez śledczego dokument powtarzał treść tego projektu słowo w słowo. W wyniku tego, sąd nakazał prokuraturze kontynuowanie dochodzenia przeciwko Melnikowi:

–    W dniu 16.07.2014 r. Główny Urząd Śledczy MSW potwierdził wymienione w apelu Fundacji Otwarty Dialog przypadki rażących naruszeń w sprawie Ablyazova: „W związku z ujawnieniem licznych naruszeń przepisów Kodeksu Postępowania Karnego Ukrainy, resortowych i międzyresortowych  aktów prawnych dotyczących sposobu przeprowadzania dochodzenia i ekstradycji, narastającym oddźwiękiem społecznym, licznymi publikacjami związanymi z nieuzasadnionym pociągnięciem do odpowiedzialności karnej na terenie Ukrainy działacza obywatelskiego Kazachstanu M.K.  Ablyazova, zarządza się odsunięcie od dalszego dochodzenia śledczego US GUMSW Ukrainy w Kijowie, majora milicji M.W. Melnika”.

–    W dniu 30.07.2014 r. Prokuratura miasta Kijowa wszczęła postępowanie karne w związku z  nadużyciem uprawnień przez śledczego Melnika poprzez wydanie „Zezwolenia na udział w procesie sądowym” firmie Winston & Strawn LLP (Art. 365, ustęp 1 Kodeksu Karnego Ukrainy).

–    Kilka dni później Marchenko pisze do prokuratury kazachstańskiej: „Muszą Państwo zadzwonić lub wysłać kogoś do PGU. Konieczne jest umorzenie postępowania karnego z powodu braku dowodów”. Na co kazachstański zastępca prokuratora generalnego odpowiedział: “A może zadzwonię do Kasko? To pomoże?” (Vitaliy Kasko w tamtym czasie pełnił funkcję zastępcy prokuratora generalnego Ukrainy –przyp. red.).

–    Firma „Ilyashev i Partnerzy” przygotowała projekt decyzji o umorzeniu postępowania karnego przeciwko Melnikowi. Dokument został sporządzony na formularzu prokuratury miasta Kijowa, lecz nie posiadał daty. W dniu 03.09.2014 r. Marchenko przesłał ten dokument swoim kazachstańskim kolegom ze słowami: „Jest już przygotowany projekt, który będziemy „przepychać” swoimi kanałami”.

–    Trzy tygodnie później, w dniu 25.09.2014 r., śledczy prokuratury Kijowa, Sergey Khodakovskiy wydał postanowienie o umorzeniu postępowania przeciwko Melnikowi na podstawie „braku dowodów”. Treść decyzja była identyczna z dokumentem, sporządzonym wcześniej przez firmę „Ilyashev i Partnerzy”. Jednakże w dniu 03.10.2014 r. decyzja ta została anulowana przez prokuratora prokuratury w Kijowie, A. Landara.

–    W dniu 20.10.2014 r. śledczy Khodakovskiy wydał decyzję o umorzeniu postępowania karnego. Decyzją Pecherskiego Sądu Rejonowego w Kijowie z dnia 17.12.2014 r., decyzja ta została uchylona. Ustalono, że na dzień 09.02.2015 r., umorzone postępowanie karne nie zostało podjęte. Jednak obecnie sprawa jest już w prokuraturze, a dochodzenie jest w toku.

6. Wnioski i rekomendacje

W dniu 13.01.2015 r. Główny Urząd Śledczy MSW oświadczył, że w trakcie postępowania przygotowawczego w sprawie Ablyazova „nie ujawniono naruszeń prawa karnego procesowego, a mianowicie niewyczerpującego przeprowadzenia postępowania przygotowawczego, ani naruszeń postanowień Art. 576 („zakres odpowiedzialności karnej osoby wydanej”) Kodeksu Postępowania Karnego Ukrainy”. Zgodnie z art. 576,  ust. 1 Kodeksu Postępowania Karnego, osoba wydana Ukrainie może być pociągnięta do odpowiedzialności karnej tylko za te przestępstwa, za które dokonano jej ekstradycji.

We wniosku o ekstradycję Ukraina poinformowała, że Ablyazov jest oskarżony o „oszustwo” (Art. 190, ust. 4 Kodeksu Karnego) i „przywłaszczenia cudzego mienia poprzez nadużycie stanowiska służbowego” (Art. 191, ust. 5 Kodeksu Karnego). Jednakże w aktach postępowania karnego/ w akcie oskarżenia wymienione są również zarzuty, które nie znalazły się we wniosku o ekstradycję, a mianowicie „usiłowanie popełnienia przestępstwa” (Art. 15, ust. 2 Kodeksu Karnego) i „legalizacja dochodów” (Art. 209, ust. 3 Kodeksu Karnego). W ten sposób, naruszona została jedna z podstawowych gwarancji Ukrainy w ramach Europejskiej konwencji o ekstradycji.

Działania pracowników MSW, prokuratury i firmy „Ilyashev i Partnerzy” mogą być postrzegane jako naruszenie prawa karnego i prawa karnego procesowego.

Naruszenia prawa ze strony śledczego MSW Melnika:

• brak niezawisłości śledczego i ingerencja w jego pracę osób do tego nieuprawnionych (Art. 40 KPK Ukrainy);
• działania i decyzje w sprawie śledztwa nie były podejmowane jednoosobowo przez śledczego, a pisma procesowe były sporządzane za śledczego przez osoby nieuprawnione (Art. 38, 39 KPK Ukrainy);
• naruszenie zasady legalności w pracy milicji (Art. 3 Ustawy Ukrainy „O milicji”).

Naruszenia prawa ze strony firmy „Ilyashev i Partnerzy“:

• wywieranie wpływu na funkcjonariusza organu ścigania w celu doprowadzenia do wydania niezgodnej z prawem decyzji (Art. 343 KK Ukrainy);
• rozpowszechnianie informacji dotyczących postępowania przygotowawczego bez zgody śledczego lub prokuratora (Art. 222 KPK Ukrainy);
• ujawnienie tajemnicy adwokackiej i danych osobowych osób, naruszenie zasady poufności (Art. 10 Zasad etyki adwokackiej, p. 6 zasady І oraz p. 2 zasady ІІІ rekomendacji Komitetu Ministrów Rady Europy o swobodzie działalności zawodowej adwokatów z dnia 25.10.2000 r.);
• naruszenie zasad kompetencji i uczciwości (Art. 11 Zasad etyki adwokackiej);
• naruszenie zasad praworządności i legalności (Art. 4 Ustawy Ukrainy „O adwokaturze i działalności adwokackiej”).

Naruszenia prawa ze strony PGU i prokuratury miasta Kijowa:

• dokument firmy „Ilyashev i Partnerzy“ z dn. 03.09.2014 r. i decyzja śledczego kijowskiej prokuratury Khodakovskiego z dnia 25.09.2014 r. są identyczne. Rodzi to podejrzenia o wpływ osób trzecich na decyzję śledczego (Art. 343 KK Ukrainy, Art. 40 KPK Ukrainy);
• PGU wyraziła zgodę na to, by firma „Ilyashev i Partnerzy”, „zapewniała odpowiednie reprezentowanie” interesów Ukrainy przed  sądami  francuskimi, podczas gdy firma ta oficjalnie świadczy usługi na rzecz kazachstańskiego Banku BTA i chroni interesy władz Kazachstanu. Jednocześnie PGU odpowiedziała: „Nie mam nic przeciwko” na propozycję nieodpłatnego zaangażowania prawników zagranicznych, podczas gdy takie usługi powinny być opłacane z budżetu państwa po uprzednim zawarciu oficjalnej umowy z Ministerstwem Sprawiedliwości (dekret Prezydenta Ukrainy z dn. 25.06.2002 r., Uchwała Gabinetu Ministrów Ukrainy z dn. 05.08.2003 r.);
• pomimo, że prokuratura wszczęła  postępowanie karne przeciwko śledczemu Melnikowi za wydanie „Zezwolenia na udział w procesie sądowym”, sama prokuratura wcześniej wielokrotnie oświadczała, że „nie ma nic przeciwko” wydaniu tego „zezwolenia”.

Biorąc pod uwagę nielegalną współpracę ukraińskich organów ścigania ze stroną kazachstańską oraz uwzględniając liczne oświadczenia międzynarodowych organizacji obrony praw człowieka, a także europosłów i członków PACE odnośnie politycznego charakteru sprawy Ablyazova, Fundacja Otwarty Dialog niniejszym zwraca się do władz ukraińskich z następującymi rekomendacjami:

Do Prokuratury Generalnej Ukrainy:

1.     Przeprowadzić należytą kontrolę opublikowanej korespondencji i zgodnie z prawem pociągnąć do odpowiedzialności pracowników MSW i prokuratury, którzy naruszyli przepisy prawa karnego i prawa karnego procesowego.

2.     Nie tylko przeprowadzić dokładne śledztwo w postępowaniu karnym przeciwko śledczemu Melnikowi w związku z wydaniem „Zezwolenia na udział w procesie sądowym”, lecz również sprawdzić upublicznione informacje o nieproceduralnej współpracy Melnika z firmą „Ilyashev i Partnerzy” w trakcie prowadzenia postępowania przygotowawczego.

3.     Dokonać analizy prawnej działań śledczego prokuratury kijowskiej, Khodakovskiego dotyczących wydawania decyzji z dn. 25.09.2014 r., która jest identyczna z decyzją, przygotowaną wcześniej przez prywatną kancelarię prawną.

4.     Zbadać, w jaki sposób prywatna kancelaria prawna mogła uzyskać formularz prokuratury miasta Kijowa, który, zgodnie z treścią korespondencji, był w rękach Romana Marchenko.

5.     Skomentować informację o nieoficjalnych spotkaniach ze stroną kazachstańską w 2014 r. oraz o ustaleniach poczynionych w wyniku tych spotkań.

6.     Zareagować na wnioski Głównego Urzędu Śledczego MSW o naruszeniu Art. 576 KPK, ponieważ w aktach postępowania karnego wskazane są zarzuty, których nie zawarto we wniosku o ekstradycję.

7.     Biorąc pod uwagę ujawnione rozszerzenie zakresu odpowiedzialności karnej i negatywny wpływ politycznie umotywowanej sprawy na reputację Ukrainy, wycofać wnioski o ekstradycję Mukhtara Ablyazova o jego współtowarzyszy (m.in. Romana Solodchenko).

Do Ministerstwa Sprawiedliwości Ukrainy:

8.     Uwzględniając, że Ministerstwo Sprawiedliwości zapewnia wykonanie zobowiązań podjętych w ramach międzynarodowych umów Ukrainy w kwestiach prawnych, i, biorąc pod uwagę dowody na polityczny charakter sprawy Ablyazova, ocenić, czy wniosek o jego ekstradycję jest zgodny z postanowieniami umów ekstradycyjnych Ukrainy w  zakresie ochrony praw człowieka.

Do Państwowej Służby Monitoringu Finansowego:

9.     Przeprowadzić wszystkie przewidziane prawem czynności w celu dokonania należytej kontroli informacji o nielegalnym finansowaniu firmy Winston & Strawn LLP.

Podkreślamy również konieczność, by prokuratura, kwalifikacyjno-dyscyplinarna komisja adwokatury i Krajowe Stowarzyszenie Adwokatów Ukrainy rozpatrzyły działania firmy „Ilyashev i Partnerzy” z punktu widzenia ich zgodności z Ustawą Ukrainy „O adwokaturze i działalności adwokackiej”.
Niniejszym zwracamy się do prezydenta Ukrainy z prośbą o wydanie oceny, w jakim stopniu jest zgodny z międzynarodowymi zobowiązaniami Ukrainy udział MSW i PGU w sprawie karnej poprzez nielegalną współpracę z Kazachstanem, który jest jednym z najbliższych partnerów gospodarczych i politycznych kraju-agresora ­- Rosji.

Niniejszym wzywamy rząd francuski, aby wziął pod uwagę akty nielegalnej współpracy pomiędzy Kazachstanem a Ukrainą w sprawie Ablyazova oraz rozważył liczne wypowiedzi międzynarodowych, francuskich, ukraińskich i rosyjskich organizacji ochrony praw człowieka o niedopuszczalności ekstradycji kazachstańskiego opozycjonisty z Francji. Polska, Hiszpania, Czechy, Austria i Wielka Brytania odmówiła Kazachstanowi, Rosji i Ukrainie wydania współpracowników Ablyazova. W Ukrainie i Rosji życie i bezpieczeństwo polityka opozycyjnego jest zagrożone: nieuczciwym procesem sądowym, okrutnym traktowaniem, przesłuchaniami na korzyść linii władz Kazachstanu, a nawet nielegalnym wydaniem Kazachstanowi.

W Ukrainie, wymiar sprawiedliwości w sprawie Ablyazova nie będzie działał bezstronnie z powodu rażącej ingerencji władz kazachstańskich w pracę ukraińskich organów ścigania. Członkowie PACE zauważyli: „Zaangażowanie Ukrainy w tę sprawę stanowi jawną legitymizację reżimu Yanukovicha, który ściśle współpracował z Rosją i Kazachstanem”.  Po wydarzeniach Euromajdanu, problem korupcji w ukraińskich organach wymiaru sprawiedliwości tylko się pogorszył. Ostateczna decyzja w sprawie ekstradycji jeszcze nie została wydana, a Ukraina już złamała swoje gwarancje, oskarżając Ablyazova o czyny z artykułów, które nie są wymienione we wniosku o ekstradycję.

Pozostają także niezadowalające warunki pobytu osadzonych w ukraińskich zakładach karnych. W dniu 16.03.2015 r. biuro ukraińskiego Rzecznika Praw Obywatelskich poinformowało Fundację Otwarty Dialog, że w 2014 r. Rzecznik Praw Obywatelskich oraz przedstawiciele społeczeństwa przeprowadzili wizyty monitorujące w ukraińskich aresztach i koloniach karnych. W wyniku tych wizyt ujawniono „administracyjne naruszenia trybu przetrzymywania w areszcie i odbywania kary pozbawienia wolności, które wpływają na okrutne lub poniżające traktowanie osób zatrzymanych i osadzonych”. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich zwróciło uwagę na fakt, iż w większości zakładów karnych oraz w aresztach „nie zostały stworzone godne warunki przetrzymywania”. W szczególności, prawo ukraińskie wyznacza standard powierzchni życiowej dla osób przebywających w areszcie na 2,5 m kw. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich podkreśla, że powierzchnia ta nie spełnia standardów europejskich, i jest mniejsza niż przewidziana przez prawo ukraińskie powierzchnia dla osadzonych (4 m kw.).

W przypadku ekstradycji do Rosji, opozycjonista Ablyazov będzie narażony na śmiertelne niebezpieczeństwo. W dniu 27.02.2015 r. w centrum Moskwy zostało popełnione brutalne morderstwo krytyka reżimu, Borysa Nemtsova. Nie można przymykać oczu na problem bezkarności i systematycznego stosowania tortur w Rosji, a także na zaangażowanie w sprawę Ablyazova śledczych z „listy Magnickiego”. Po zawieszeniu wszelkich kontaktów z PACE, Rosji grozi całkowite wyjście z Rady Europy, co jeszcze bardziej oddali jej system sądownictwa od zachodniego.

Gwarancje władz rosyjskich odnośnie zapewnienia uczciwego procesu nie mają żadnych podstaw, co potwierdza nie tylko głośny proces przeciwko Nadiyi Savchenko, lecz również lekceważący stosunek Rosji do prawa międzynarodowego w ogóle. Wypowiadając się na temat zaangażowania Rosji w konflikt we wschodniej Ukrainie, w dniu 25.02.2015 r. Sekretarz Stanu USA, John Kerry, oświadczył, że władze rosyjskie są „niestrudzone w zniekształcaniu rzeczywistości” i wielokrotnie „kłamały w oczy mi oraz innym  w sprawie swoich działań”. Po wydarzeniach z ostatnich kilku miesięcy, UE i USA nie mają już żadnych złudzeń co do wszelkich obietnic Rosji.

Proponujemy również Sekretariatowi Generalnemu Interpolu i Ministerstwu Spraw Wewnętrznych Wielkiej Brytanii zaznajomić się z dowodami spreparowania sprawy karnej przeciwko Ablyazovowi.

Zachęcamy do poparcia naszych apeli poprzez skierowanie pism na poniższe adresy:

• Prokurator Generalny Ukrainy Viktor Shokin – 01011, Kijów-11, ul. Reznitskaya 13/15, faks +38 044 280 26 03;
• Zastępca Prokuratora Generalnego Ukrainy David Sakvarelidze – 01011, Kijów-11, ul. Reznitskaya 13/15, e-mail: [email protected];
• Prokuratura miasta Kijowa – 03150, Kijów-150, ul. Predslavinskaya, 45/9, faks +38 044 524 82 90;
• Minister Spraw Wewnętrznych Ukrainy Arsen Avakov – 01024, Kijów, ul. Bogomoltsa 10, tel. +38 044 256 03 33;
• Minister Sprawiedliwości Ukrainy Pavel Petrenko – 01001, Kijów, ul. Gorodetskogo 13, tel. +38 044 278 37 23, faks +38 044 271 17 83, e-mail: [email protected];
• Prezydent Ukrainy Petro Poroshenko – 01220, Kijów, ul. Bankova 11, tel. +38 044 255 73 33;
• Prezydent Francji Francois Hollande – 55 Rue du Faubourg Saint-Honoré 75008 Paris, faks: +33 1 47 42 24 65;
• Marie-Suzanne Le Quéau, Dyrektor Wydziału Spraw Karnych i Ułaskawień przy Ministerstwie Sprawiedliwości Francji – Direction des affaires criminelles et des grâces, Ministère de la Justice 13, place Vendôme75042. Paris cedex 01, e-mail: [email protected];
• Minister Spraw Zagranicznych Francji Laurent Fabius – Paris 37, Quai d’Orsay F – 75351 PARIS, tel.: 33 1 43 17 53 53;
• Minister Spraw Wewnętrznych Wielkiej Brytanii Theresa May: 2 Marsham Street, London, SW1P 4DF; 020 7035 4848; [email protected];
• Międzynarodowa sieć Eurojustice – Prins Clauslaan 16 2595 AJ Den Haag, tel.: +31 (0)70 33 99 887, faks: +31 (0)70 339958, email: [email protected];
• Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Federica Mogherini – 1049 Brussels, Rue de la Loi / Wetstraat 200. Tel.: +32 2 584 11 11; +32 (0) 2 295 71 69;
• Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego Elmar Brok – Rue Wiertz 60, 1047 Bruxelles, Belgique. Тел.: +32 2 28 49013 (Bruksela), +33 3 881 76902 (Strasbourg);
• Komisarz UE do spraw praw człowieka Emily O’Reilly – F-67001, Strasbourg, avenue du Président Robert Schuman, 1. Tel.: +33 3 88 17 23 13;
• Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców António Guterres – Case Postale 2500, CH-1211 Genève 2 Dépôt, Suisse. Теl.: +41 22 739 8111, faks: +41 22 739 7377. Formularz kontaktowy: http://www.unhcr.org/cgi-bin/texis/vtx/contact_hq;
• Sekretarz Generalny Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnej „Interpol” Jürgen Stock – General Secretariat 200, quai Charles de Gaulle, 69006 Lyon, France. Faks: +33 (0)4 72 44 71 63;

W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji prosimy o kontakt:
Igor Savchenko–[email protected]
Lyudmyla Kozlovska – [email protected]