1. Wstęp
Okres sprawowania rządów przez Viktora Yanukovycha dał się zapamiętać nie tylko z powodu licznych i głośnych skandali korupcyjnych, w które zamieszane były najwyższe władze państwowe, ale także z powodu kompletnego braku działania ukraińskich organów śledczych, prowadzących śledztwa mające wyjaśnić wspomniane przestępstwa. Główna rola w ukrywaniu „skorumpowanych osób będących przy władzy” należała do Prokuratury Generalnej Ukrainy (PGU), która sprawując ogólny nadzór przestrzegania prawa przez administrację państwową, robiła wszystko, aby nie dostrzegać przestępstw popełnianych przez urzędników państwowych. Po obaleniu reżimu Viktora Yanukovycha pojawiły się oczekiwania, że zmieni się podejście prokuratury do wykonywanej przez nią pracy. Od rewolucji minął rok, a przestępstwa popełnione przez Viktora Yanukovycha i jego otoczenie nadal pozostały niewyjaśnione – uczestnikom głośnych korupcyjnych skandali i sprawcom przestępstw popełnionych przeciwko aktywistom Euromajdanu, tak jak poprzednio, udaje się uniknąć odpowiedzialności wobec prawa. Żaden z organizatorów bądź sprawców, którzy strzelali do cywilów w centrum Kijowa na przełomie stycznia i lutego 2014 roku, nie poniósł kary za swoje bezprawne działania. Prokuratura, pełniąca kluczową rolę w systemie organów ścigania państwa, nadal pozostaje skorumpowana i z trudem poddaje się jakimkolwiek próbom wprowadzania reform. Opór, jaki najwyższe kierownictwo resortu stawia wobec lustracji, stanowi jaskrawy tego dowód. Przed Viktorem Shokinem stoi teraz zadanie poprawienia nie tylko funkcjonowania Prokuratury Generalnej Ukrainy, ale też zainicjowanie śledztwa w sprawie przeciwko Vitaliyowi Yaremie oraz jego zastępcom, które powinno wyjaśnić okoliczności dokonania (bądź zaniechania) bezprawnych działań w czasie pełnienia przez niego obowiązków służbowych.2. Ściganie karne przedstawicieli reżimu Viktora Yanukovycha
2.1. Wszczęcie spraw karnych i przedstawienie zarzutów Aktualnie sprawy karne prowadzone przeciwko przedstawicielom reżimu Viktora Yanukovycha znajdują się na etapie postępowania przygotowawczego. Zarzuty popełnienia różnego rodzaju przestępstw zostały przedstawione 18 byłym ukraińskich urzędnikom i 1 biznesmenowi. Na liście podejrzanych znajdują się następujące osoby:
Prokuratura, pełniąca kluczową rolę w systemie organów ścigania państwa, nadal pozostaje skorumpowana i z trudem poddaje się jakimkolwiek próbom wprowadzania reform. Opór, jaki najwyższe kierownictwo resortu stawia wobec lustracji, stanowi jaskrawy tego dowód.
- Mykola Azarov – były premier; 26.09.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego zarządzie, dokonane na wielką skalę (cz. 5 art. 191 kk);
- Serhiy Arbuzov – były prezes Banku Narodowego Ukrainy; 19.05.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego zarządzie, dokonane na wielką skalę (cz. 5 art. 191 kk);
- Raisa Bogatyrova – była minister ochrony zdrowia; 20.10.2014 przedstawiono jej zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jej zarządzie, dokonane na wielką skalę (cz. 5 art. 191 kk);
- Vitaliy Zakharchenko – były minister spraw wewnętrznych; 25.02.2014 przedstawiono mu zarzuty organizowania masowych zabójstw, nadużycia władzy i uprawnień służbowych oraz przywłaszczenia lub zdefraudowania cudzego mienia powierzonego lub znajdującego się w jego zarządzie, dokonane na wielką skalę (art. 27, 115, 191, 365 kk);
- Yuri Ivanyushchenko – były deputowany Ukrainy z ramienia Partii Regionów; 29.12.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego posiadaniu, dokonane na wielką skalę (cz. 5 art. 191 kk);
- Oleksandr Klymenko – były minister ds. dochodów i opłat; 29.04.2014 przedstawiono mu zarzut nadużycia władzy i stanowiska służbowego (cz. 2 art. 364 kk);
- Andriy Klyuyev – były szef Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony; 23.12.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego zarządzie, dokonane na wielką skalę (cz. 5 art. 191 kkż);
- Yuri Kolobov – były minister finansów; 30.09.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego zarządzie, dokonane na wielką skalę (cz 5 art. 191 kk);
- Rinat Kuzmin – były pierwszy zastępca prokuratora generalnego Ukrainy; 29.05.2014 przedstawiono mu zarzuty zorganizowania bezprawnych zatrzymań lub aresztowań oraz namawiania sędziego do wydania niemającego podstaw prawnych wyroku, orzeczenia lub postanowienia (ст. 27, 371, 375 УК);
- Serhiy Kurchenko – biznesmen; 17.03.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego zarządzie, dokonane na wielką skalę (cz. 5 art. 191 kk);
- Andriy Portnov – były pierwszy zastępca szefa administracji prezydenta Ukrainy; 29.12.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego zarządzie (cz. 3 art. 191 kk);
- Mykola Prysyazhnyuk– były minister polityki rolnej i żywności; 31.03.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego zarządzie, dokonane na wielką skalę (cz. 5 art. 191 kk);
- Viktor Pshonka – były prokurator generalny Ukrainy; 27.05.2014 przedstawiono mu zarzut nadużycia władzy lub stanowiska służbowego, zaś 22.12.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego zarządzie, dokonane na wielką skalę (cz. 2 art. 364, cz. 5 art. 191 kk);
- Artem Pshonka – syn Viktora Pshonki, były deputowany Ukrainy z ramienia Partii Regionów; 29.12.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego zarządzie, dokonane na wielką skalę (cz. 5 art. 191 kk);
- Viktor Ratushniak– były zastępca ministra MSW; 11.03.2014 przedstawiono mu zarzut nadużycia władzy i uprawnień służbowych (art. 365 kk);
- Eduard Stavytsky– były minister energetyki; 25.03.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego zarządzie, dokonane na wielką skalę (cz. 5 art. 191 kk);
- Oleksandr Yanukovych – syn byłego prezydenta Viktora Yanukovycha, biznesmen; 31.03.2014 przedstawiono mu zarzut uchylania się od płacenia podatków i podrobienia dokumentów. 23.12.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego posiadaniu, dokonane na wielką skalę (art. 212, 358, art. 191 kk);
- Viktor Yanukovych – były prezydent Ukrainy; 25.02.2014 przedstawiono mu zarzut organizacji masowych zabójstw ludzi (art. 115 kk). 26.09.2014 przedstawiono mu zarzuty przywłaszczenia lub zdefraudowania mienia powierzonego lub znajdującego się w jego posiadaniu, dokonane na wielką skalę (cz. 5 art. 191 kk);
- Oleksandr Yakymenko – były szef Służby Bezpieczeństwa Ukrainy; 12.03.2014 przedstawiono mu zarzuty nadużycia władzy i uprawnień służbowych oraz stworzenia ugrupowania terrorystycznego (art. 365, 258 kk).
Na liście podejrzanych znajdują się m.in:
- Mykola Azarov – były premier;
- Serhiy Arbuzov – były prezes Banku Narodowego Ukrainy;
- Vitaliy Zakharchenko – były minister spraw wewnętrznych;
- Andriy Klyuyev – były szef Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony;
- Yuri Kolobov – były minister finansów;
- Viktor Pshonka – były prokurator generalny Ukrainy;
- Viktor Yanukovych – były prezydent Ukrainy;
- Oleksandr Yakymenko – były szef Służby Bezpieczeństwa Ukrainy;
3. Brak skuteczności w wyjaśnianiu przedstępstw przeciwko aktywistom Majdanu
W rok po Euromajdanie winni popełnienia zabójstw i pobić aktywistów wciąż nie zostali pociągnięci do odpowiedzialności. Organizatorom tych przestępstw udało się ukryć poza granicami Ukrainy, natomiast szeregowi wykonawcy rozkazów (funkcjonariusze MSW i SBU) w większości pozostają bezkarni z powodu przeciągających się śledztw i nieskutecznego ich prowadzenia. W czerwcu 2014 roku pełniący obowiązki prokuratora generalnego Oleh Mahnitsky przedstawił schemat, w oparciu o który zabijano demonstrantów w czasie akcji protestacyjnych znanych jako Euromajdan . Główną rolę w tym układzie odegrał były prezydent Ukrainy Viktor Yanukovych, który wydał tajny rozkaz (ministrowi spraw wewnętrznych Vitaliyowi Zakharchence i szefowi SBU Oleksandrowi Yakymence) użycia broni palneji przemocy fizycznej wobec demonstrantów. Według wersji PGU były premier Mykola Azarov zorganizował posiedzenie rządu, na którym zostały przyjęte niezgodne z prawem postanowienia z 22.01.2014. Zgodnie z nimi funkcjonariusze milicji używali przeciwko demonstrantom granatów hukowych, świec dymnych o specjalnym działaniu oraz wykorzystywali armatki wodne bez względu na temperaturę. W zabójstwa demonstrantów na Majdanie byli zamieszani także: eks zastępca ministra spraw wewnętrznych Serhiy Lekar, eks dyrektor departamentu bazy materiałowej MSW Pavel Zinov, eks zastępca ministra spraw wewnętrznych Viktor Ratushniak, eks głównodowodzący wojsk wewnętrznych MSW Stanislav Shulyak, eks asystent ministra MSW Viktor Zubritskiy, eks dowódca kijewskiego oddziału jednostki specjalnej milicji „Berkut” Serhiy Kosyuk. Między innymi Kosyuk wydał dowódcy kompanii specjalnej, Dmytro Sadovnykowi, rozkaz przydzielenia broni palnej kadrze kompanii i użycia jej przeciwko uczestnikom protestów. Właśnie Dmytro Sadovnyk był głównym oskarżonym o bezpośredni udział w zabójstwie demonstrantów na Majdanie. 22.04.2014 sąd postanowił zastosować wobec niego środek zapobiegawczy w postaci aresztu tymczasowego, 19.09.2014 środek zapobiegawczy dla Sadovnyka został zmieniony z aresztu tymczasowego na areszt domowy. 04.10.2014 okazało się, że Sadovnyk uciekł. Prawdopodobnie ukrywa się na terenie Półwyspu Krymskiego lub Federacji Rosyjskiej. Przeciwko sędzi Sądu Rejonowego dla dzielnicy Peczerskiej Svitlanie Vilkovej, która podjęła decyzję o zwolnieniu Sadovnyka z aresztu tymczasowego i zastosowaniu aresztu domowego, została wszczęta sprawa karna pod zarzutem świadomego podjęcia decyzji niezgodnej z prawem. 26.12.2014 na wniosek PGU Najwyższa Sędziowska Komisja Kwalifikacyjna odwołała ją z funkcji sędziego. W ten sposób wszystkim osobom podejrzanym, zamieszanym w organizowanie zabójstw i pobić demonstrantów – za wyjątkiem Serhiya Lekarya – obecnie udało się uniknąć ścigania karnego i ukryć poza granicami Ukrainy. SerhiyLekarzostał objętyaresztemdomowymwlipcu 2014 roku. Szeregowi wykonawcy przestępczych rozkazów w większości przypadków również do tej pory nie zostali pociągnięci do odpowiedzialności, ponieważ istnieją problemy z bazą dowodową i ustaleniem kręgu osób zamieszanych w przestępstwa popełnione przeciwko uczestnikom Euromajdanu. W rzeczywistości do tej pory tylko dwóch stróżów prawa poniosło odpowiedzialność za swoje przestępcze czyny popełnione w trakcie trwania Euromajdanu. 28.05.2014 dwóch żołnierzy wojsk wewnętrznych MSW zostało skazanych warunkowo (odpowiednio na 2 i 3 lata) za pobicie Mykhaylo Havrylyuka dokonane 22.01.2014. Do sądu trafiły też sprawy dwóch funkcjonariuszy z jednostki specjalnej „Berkut”, zamieszanych w zabójstwa uczestników Euromajdanu. Na razie to wszystkie „sukcesy”, jakimi mogą się pochwalić ukraińscy stróżowie prawa, a Prokuratura Generalna Ukrainy w szczególności. Zabójstwa, liczne przypadki pobić i torturowania aktywistów, pobicia dziennikarzy i pracowników służby zdrowia, bezpodstawne zatrzymania i aresztowania na terenie całej Ukrainy – wszystko to wciąż pozostaje do końca niewyjaśnione. Dopiero w grudniu 2014 roku powstał specjalny wydział zajmujący się badaniem i wyjaśnianiem przestępstw popełnionych przeciwko aktywistom Euromajdanu. Nasuwa się pytanie – dlaczego wydział ten powstał dopiero pod koniec 2014 roku, a nie od razu po zakończeniu protestów?4. Wyjaśnianie przestępstw popełnionych na wschodzie Ukrainy i na Krymie
Prokuratura Generalna Ukrainy sprawuje nadzór procesowy nad postępowaniami karnymi, wszczętymi przez Służbę Bezpieczeństwa Ukrainy w stosunku do ponad 300 osób, które przyczyniły się do aneksji Półwyspu Krymskiego przez Federację Rosyjską. Osoby te są oskarżane o działania mające na celu siłowe wprowadzenie zmian lub obalenie ustroju konstytucyjnego czy zagarnięcie władzy państwowej (cz. 1 art. 109 kk). Wśród oskarżonych znajdują się samozwańczy liderzy tak zwanej Republiki Krymskiej – Sergey Aksyonov i Vladimir Konstantinov. Kierownictwo prokuratury twierdzi, że Interpol odmawia publikowania powiadomień dotyczących poszukiwania tych osób, ponieważ statut organizacji zabrania angażowania się w sprawy o charakterze politycznym i wojennym. Prokuratura Generalna Ukrainy sprawuje także nadzór procesowy nad sprawami karnymi, które zostały wszczęte przeciwko poszczególnym liderom nieuznawanych republik – Donieckiej Republice Ludowej i Ługańskiej Republice Ludowej:- Przeciwko Igorowi Girkinovi wszczęto sprawę karną pod zarzutem utworzenia grupy terrorystycznej, dokonania aktu terrorystycznego oraz organizowania masowych zamieszek (art. 258, 258-3, 294 kk);
- Przeciwko Pavlowi Gubarevowi wszczęto sprawę karną pod zarzutem prowadzenia działań mających na celu siłowe dokonanie zmian lub obalenie ustroju konstytucyjnego czy zagarnięcie władzy państwowej (cz. 1 art. 109 kk);
- Przeciwko Igorowi Bezlerowi wszczęto sprawę karną pod zarzutem organizowania masowych zamieszek (art. 294 kk);
- Przeciwko Denisowi Pushilinowi wszczęto sprawę karną pod zarzutem utworzenia grupy terrorystycznej i prowadzenia działań mających na celu siłowe dokonanie zmian lub obalenie ustroju konstytucyjnego czy zagarnięcie władzy państwowej (art. 109, 110, 258-3 kk);
- Przeciwko Aleksandrowi Borodayowi wszczęto sprawę karną pod zarzutem utworzenia grupy terrorystycznej i prowadzenia działań mających na celu siłowe dokonanie zmian lub obalenie ustroju konstytucyjnego czy zagarnięcie władzy państwowej (art. 109, 258-3 kk);
- Liderom Ługańskiej Republiki Ludowej Igorowi Plotnitskiemu i Aleksandrowi Popovowi przedstawiono zarzuty w sprawie porwania ukraińskiej pilotki wojskowej Nadii Savchenko. Oskarżono ich o bezprawne pozbawienie wolności człowieka, przeprowadzenie przez granicę państwową Ukrainy oraz dokonanie aktu terrorystycznego (art. 146, 258, 332 kk).
następca Yaremy
Viktor ShokinPod naciskiem społecznym V. Yarema podał się do dymisji. Rada Najwyższa większością głosów poparła kandydaturę V. Shokina na stanowisko nowego prokuratora generalnego Ukrainy. Za jego kandydaturą oddali głos wszyscy członkowie partii „Blok Opozyjny”, składającej się byłych członków „Partii Regionów”
5. Utrudnianie lustracji w organach Prokuratury
Od razu po uchwaleniu przez parlament ustawy “O oczyszczeniu władzy” została ona skrytykowana przez ówczesnego prokuratora generalnego Vitaliya Yaremę, który stwierdził, że jest ona sprzeczna z ukraińską konstytucją i międzynarodowymi normami prawa. Nowy prokurator generalny Viktor Shokin wkrótce po objęciu stanowiska także powiedział, że ustawę „O oczyszczeniu władzy” uważa za niedopracowaną: „Do lustracji będę podchodzić bardzo indywidualnie, wobec każdego, nie tylko wobec prokuratorów obwodowych, ale także każdego pracownika prokuratury, bo wszyscy oni są ludźmi. Jeśli ktoś z nich jest winny, to oczywiście zostanie zwolniony” . Zamiast przestrzegać uchwalonej ustawy „O oczyszczeniu władzy” były prokurator generalny Vitaliy Yarema, a teraz i nowo mianowany Viktor Shokin, publicznie potwierdzili, że do realizacji ustawy podchodzą w sposób wybiórczy. Oczywiście takie stanowisko reprezentowane przez urzędników na wysokich stanowiskach nie tylko powoduje pytanie na temat ich apolityczności, ale też negatywnie wpływa na stabilność państwa w okresie transformacji. Może to też świadczyć o ich związkach ze starym systemem, tym sprzed okresu rewolucji, którego ostateczne zdemontowanie było celem ustawy „O oczyszczeniu władzy”. W czasie pierwszej fali lustracji z organów prokuratury zostało zwolnionych 156 osób, z których 120 odwołało się do sądu. W około 50% przypadków sąd postanowił wstrzymać rozpatrzenie wniosków złożonych przez pracowników prokuratury do czasu podjęcia przez Trybunał Konstytucyjny decyzji w sprawie konstytucyjności ustawy „O oczyszczeniu władzy”. Prokuratorzy zostali odsunięci z zajmowanych stanowisk. Przypominamy, że miesiąc po wejściu w życie ustawy „O oczyszczaniu władzy” w PGU ogłoszono zamiar zwolnienia około 1000 pracowników. Łącznie w organach prokuratury jest zatrudnionych 20,5 tys. osób.Od razu po uchwaleniu przez parlament ustawy “O oczyszczeniu władzy” została ona skrytykowana przez ówczesnego prokuratora generalnego Vitaliya Yaremę, który stwierdził, że jest ona sprzeczna z ukraińską konstytucją i międzynarodowymi normami prawa. Nowy prokurator generalny Viktor Shokin wkrótce po objęciu stanowiska także powiedział, że ustawę „O oczyszczeniu władzy” uważa za niedopracowaną.
6. Prześladowanie Kazachskiej opozycji
Ukraińska prokuratura nie potrafi sobie poradzić z negatywnymi skutkami autorytarnego reżimu na Ukrainie. Nadal też w ramach korupcyjnych układów współpracuje z innymi autorytarnymi reżimami w obszarze postsowieckim. Szeroki rozgłos uzyskały opublikowane dowody( częśc 2, 3, 4)na to, w jaki sposób Kazachstan wpływał na ukraińskie organy śledcze, po to by sfabrykować wniosek o ekstradycję kazachskiego opozycyjnego polityka Mukhtara Ablyazova. Wiadomo, że za pośrednictwem ukraińskiej kancelarii prawnej Ilyshev & Partnerzy kazachska strona przekazywała śledczemu ukraińskiego MSW Maksymowi Melnikowi (który prowadził sprawę przeciwko Mukhtarowi Ablyazovowi) dane osobowe Ablyazova; sporządzała dla śledczych protokoły przesłuchań, treść zarzutów i wnioski o ekstradycję; uzgadniała ze śledczym wnioski o ujawnienie tajemnicy bankowej; udzielała wskazówek dotyczących ogłoszenia międzynarodowych poszukiwań za Mukhtarem Ablyazovem po linii Interpolu. Zgodnie z opublikowanymi dokumentami w sierpniu 2014 roku zastępca prokuratora generalnego Kazachstanu, Andrey Kravchenko, spotykał się z zastępcą prokuratora generalnego Ukrainy Vitaliyem Kasko i prokuratorem generalnym Vitaliyem Yaremą wyłącznie po to, aby omówić sprawę Ablyazova. W oświadczeniu Kravchenki znalazły się słowa: „Jesteśmy wdzięczni ukraińskim kolegom za ich stanowcze działania w ściganiu karnym grupy Ablyazova”. 11.09.2014 prawnik z kancelarii Ilyashev & Partnerzy, Roman Marchenko, poinformował kierownictwo kazachstańskiego BTA Banku: „Koledzy, cieszę się, że mogę poinformować, iż udało się «podłączyć» naszych śledczych zajmujących się M. Ablyazovem… W charakterze motywu przewodniego występowała ZGP „Ablyazov, Zharimbetov i inni” . 02.09.2013 kancelaria Ilyashev & Partnerzy zaproponowała PGU „nieodpłatne” (realna wartość usług wynosiła 320 tysięcy euro i została opłacona przez kazachstański BTA Bank w uzgodnieniu z PGU) zaangażowanie prawników do „reprezentowania” interesów Ukrainy we francuskim sądzie, na co 13.11.2013 z PGU otrzymano odpowiedź: „Nie sprzeciwiam się”. W taki oto sposób PGU wyraziła zgodę, by interesy Ukrainy reprezentowała firma, która świadczy usługi dla kazachstańskiego BTA Banku. Z kolei kancelaria Ilyashev & Partnerzy zaangażowała prawników Winston & Strawn LLP do udziału w sprawie. 18.11.2013 śledczy Maksim Melnik wydał „zezwolenie na udział w procesie”. Dokument ten upoważniał Winston & Strawn LLP do reprezentowania Ukrainy przed sądem. Zgodnie z ustawodawstwem usługi świadczone przez zagraniczne firmy prawnicze powinny być opłacane z budżetu państwowego Ukrainy w przypadku podpisania umowy z Ministerstwem Sprawiedliwości. Udzielenie przez śledczego mandatu dla Winston & Strawn LLP było sprzeczne z ukraińskim ustawodawstwem. Prawo udzielenia pełnomocnictwa do reprezentowania Ukrainy przez firmę prawniczą w procesie ekstradycyjnym nie należy do śledczego MSW, lecz do Prokuratury Generalnej Ukrainy (art. 575 kpk). Dlatego właśnie kancelaria Ilyashev & Partnerzy przez kilka miesięcy usiłowała doprowadzić do tego, by PGU potwierdziła ten mandat. Na PGU wpływano za pośrednictwem kazachstańskiej prokuratury. 25.09.2014 sąd w Lyonie powziął wątpliwość co do legalności mandatu Winston & Strawn LLP i wydał firmie zakaz uczestniczenia w procesie ekstradycyjnym. Fakty dotyczące bezprawnego wywierania wpływu przez kazachstańskie władze na działania śledczego Melnika uzyskały szeroki rozgłos, w wyniku którego 30.07.2014 ukraińskie organy ścigania wszczęły sprawę karną przeciwko niemu i odsunęły go od sprawy Ablyazova. Później jednak, zgodnie z rekomendacjami kancelarii Ilyashev & Partnerzy, kazachstańska prokuratura zwróciła się do ukraińskich kolegów z prośbą o umorzenie sprawy przeciwko śledczemu. Po spotkaniach przedstawicieli ukraińskiej i kazachstańskiej prokuratury w sierpniu i wrześniu 2014 roku (z ukraińskiej strony w spotkaniach brali udział Vitaliy Yarema i jego zastępca Vitaliy Kasko), śledczy prokuratury w Kijowie, Serhiy Hodakovskiy, dwukrotnie (25.09.2014 i 20.10.2014) wydawał postanowienie o umorzeniu sprawy karnej przeciwko Melnikowi. Dokument wydany przez śledczego słowo w słowo powtarzał wstępną wersję postanowienia, przygotowaną wcześniej przez kancelarię Ilyashev & Partnerzy. W efekcie 17.12.2014 sąd zobowiązał prokuraturę do kontynuowania śledztwa przeciwko Melnikowi, lecz prokuratura poinformowała, że na razie nie otrzymała akt sprawy z sądu. Zgodnie z opublikowanymi dokumentami Viktor Shokin, zajmując stanowisko zastępcy prokuratora generalnego Ukrainy i nadzorując postępowania karne, sprawował opiekę nad sprawą karną Mukhtara Ablyazova.7. Dymisja Vitaliya Yaremy i mianowanie nowego Prokuratora Generalnego
09.02.2015 pod naciskiem społecznym Vitaliy Yarema został zmuszony, by podać się do dymisji. 10.02.2014 Rada Najwyższa Ukrainy większością głosów (318) poparła kandydaturę Viktora Shokina na stanowisko nowego prokuratora generalnego Ukrainy. Warto zwrócić uwagę na fakt, że za kandydaturą Shokina oddali głos wszyscy członkowie partii „Blok Opozycyjny”, składającej się byłych członków „Partii Reginów”.W rok po zwycięstwie rewolucji, zbrodnie byłej władzy pozostają niewyjaśnione, a winni wciąż nieukarani. Winę za to ponoszą ukraińskie organy ścigania, a zwłaszcza Prokuratura Generalna, na czele której do niedawna stał Vitaliy Yarema.
8. Wnioski
Jedną z głównych obietnic, złożoną przez nową ukraińską władzę wobec narodu Ukrainy i społeczności międzynarodowej, było pociągnięcie do odpowiedzialności karnej za wszystko, czego dopuścił się Viktor Yanukovych i jego najbliżsi współpracownicy zamieszani w poważne przestępstwa gospodarcze, ukaranie uzurpatorów władzy na Ukrainie i winnych przestępstw popełnionych przeciwko aktywistom Euromajdanu. Niestety wypada stwierdzić, że w rok po zwycięstwie rewolucji, zbrodnie byłej władzy pozostają niewyjaśnione, a winni wciąż nieukarani. Winę za to ponoszą ukraińskie organy ścigania, a zwłaszcza Prokuratura Generalna, na czele której do niedawna stał Vitaliy Yarema. Niewyjaśnienie głośnych spraw i nieprawidłowy nadzór w zakresie przestrzegania ustawodawstwa przez organy prowadzące działania operacyjno-poszukiwawcze, dochodzenie i postępowanie przygotowawcze w tych sprawach prowadzone przez Prokuraturę Generalną stwarzają precedens, który pozwala wysokim urzędnikom państwowym na unikanie odpowiedzialności za popełnione przestępstwa i podważa autorytet Ukrainy na arenie międzynarodowej. Nowe kierownictwo Prokuratury Generalnej nie powinno powtórzyć błędów popełnionych przez swoich poprzedników. W resorcie należy dołożyć wszelkich starań, aby wyjaśnić głośne przestępstwa popełnione przez przedstawicieli reżimu Viktora Yanukovycha. Kompetentnego i szczegółowego zbadania wymaga działalność (bądź przestępcze zaniechanie) Vitaliya Yaremy na stanowisku prokuratora generalnego Ukrainy, jak też działania innych osób zajmujących najwyższe stanowiska w centralnym aparacie PGU. W związku z tym uważamy za konieczne:- Pociągnąć do odpowiedzialności osoby, zajmujące wcześniej najwyższe kierownicze stanowiska w Prokuraturze Generalnej Ukrainy (Vitaliya Yaremę oraz jego zastępców), które dopuściły do powstania opóźnień w przeprowadzaniu niecierpiących zwłoki czynności śledczych (poszukiwań) w stosunku do Viktora Yanukovycha i jego współpracowników, co w konsekwencji uniemożliwiło podjęcie zgodnych z prawem i obiektywnych decyzji w kwestii pociągnięcia do odpowiedzialności osób winnych za popełnione przestępstwa.
- Przeprowadzić szczegółowe, obiektywne i niezależne śledztwa dotyczące wszystkich przypadków niezgodnego z prawem użycia broni przez funkcjonariuszy organów ścigania w czasie Euromajdanu;
- Przyspieszyć śledztwa w sprawach karnych, w których podejrzanymi są byli ukraińscy urzędnicy państwowi, na których Unia Europejska nałożyła sankcje w marcu 2014 roku.
- Złożyć ponownie wnioski do Interpolu o ogłoszenie międzynarodowego listu gończego za członkami reżimu Viktora Yanukovycha.
- Przyspieszyć śledztwa w sprawach przestępstw korupcyjnych, w które prawdopodobnie zamieszani są obecni deputowani Rady Najwyższej Ukrainy Yuriy Boyko i Serhiy Klyuyev.
- W związku z przepisami ustawy „O oczyszczeniu władzy” przeprowadzić kontrolę legalności zajmowanego stanowiska przez następujące osoby: Mykola Frantovskyy (na stanowisku prokuratora obwodu donieckiego do 14.02.2015), Pavel Bogutskiy (na stanowisko prokuratora wojskowego południowego regionu Ukrainy), Yuriy Viytev (na stanowisku prokuratora wojskowego centralnego regionu Ukrainy), Volodymyr Orlov (na stanowisku zastępcy naczelnika wydziału głównego, kierującego i nadzorującego przestrzeganie przepisów przez jednostki specjalne i inne organy powołane do walki z przestępczością zorganizowaną w sferze transportu i spraw karnych, którymi zajmują się organy śledcze PGU do 14.02.2015).
- Wobec Mykoly Frantovskiego i Volodymyra Orlova, którzy zostali zwolnieni 14.02.2015, należy zastosować przepisy ustawy „O oczyszczeniu władzy”, zaś nazwiska wpisane do Jednolitego Państwowego Rejestru Osób, wobec których zastosowane zostały przepisy ustawy.
- Wyjaśnić incydent odblokowania kont bankowych Serhiya i Iryny Arbuzovów pod kontem ewentualnej zmowy pomiędzy sędzią Vyacheslavem Pidpalyi a prokuratorami – Volodymyrem Orlovem, Anatoliyem Danilenką i Mykolą Gerasymyukiem.
- Odwołać wniosek o ekstradycję Mukhtara Ablyazova, ponieważ został złożony w wyniku korupcyjnej współpracy prokuratur – ukraińskiej oraz kazachstańskiej – i szkodzi międzynarodowemu wizerunkowi Ukrainy.