W ostatnich latach, Fundacja Otwarty Dialog uważnie śledzi szereg spraw dotyczących obywateli Kazachstanu, prześladowanych w całej Europie przez władze reżimu za pomocą “czerwonej noty” Interpolu i/lub międzynarodowych nakazów aresztowania. Wszystkie sprawy, nad którymi pracowaliśmy, głównie związane z liderem opozycji kazachskiej, Mukhtarem Ablyazovem, jego rodziną i przyjaciółmi, mają ewidentne podstawy polityczne i są wyraźnymi przykładami tego, w jaki sposób system Interpolu jest nadużywany i wykorzystywany przez państwa niedemokratyczne dla realizacji własnych, politycznie umotywowanych celów. Takie nielegalne działania były często prowadzone we współpracy z innymi państwami byłego Związku Radzieckiego, w tych przypadkach – w Rosji i na Ukrainie.
Pracując nad tymi konkretnymi sprawami, Fundacja Otwarty Dialog rozpoczęła szerszą inicjatywę, mającą na celu wywołanie ogólnej debaty na temat problemu niewłaściwego wykorzystywania Interpolu przez państwa nieprzestrzegające praw człowieka. Jesteśmy przekonani, że konieczna jest dyskusja na wielu platformach w celu podniesienia świadomości na temat tego problemu oraz promowania zmian. Biorąc pod uwagę, że problem nie ogranicza się jedynie do obszaru poradzieckiego, lecz obejmuje znacznie więcej krajów członkowskich Interpolu na całym świecie, ogólne zainteresowanie tą kwestią powinno być wysokie.
Aktywnie promowaliśmy tę kwestię zarówno w instytucjach UE i organizacjach międzynarodowych, takich jak Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (PACE), Zgromadzenie Parlamentarne OBWE, jak i w europejskich parlamentach narodowych. Rzeczywiście, w ciągu ostatnich kilku lat, Fundacja Otwarty Dialog zorganizowała szereg seminariów na ten temat, zwłaszcza w Rzymie, we Włoszech i w Londynie w 2013 roku. Ściśle współpracowaliśmy również z członkami PACE i Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE, aby wprowadzić ten temat do porządku obrad odnośnych grup roboczych i komitetów w obu organizacjach i uzyskać znaczne poparcie dla tej sprawy. W wyniku prac prowadzonych przez Fundację Otwarty Dialog i innych organizacji działających w tej sferze, ZP OBWE wyraźnie zaznaczyło w deklaracji podpisanej w Baku w 2014 roku potrzebę dalszej dyskusji w tej sprawie, podkreślając i krytykując fakt wykorzystywania Interpolu do celów politycznych przez jego państwa członkowskie. Co więcej, uchwała została podjęta przez PACE, wskazując na potrzebę i wolę przeprowadzenia bardziej pogłębionej analizy problemu w specjalnym raporcie. Komisja LIBE (Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych) Parlamentu Europejskiego podczas ostatniej kadencji uznała istnienie tego problemu i najprawdopodobniej podejmie ten temat ponownie w nowym składzie w bieżącym roku.
Nasza praca przyniosła również pewne konkretne rezultaty w sprawach, nad którymi pracujemy. Niedawno włoski Najwyższy Sąd Kasacyjny potwierdził w wyroku, że zeszłoroczne wydalenie Almy Shalabayevej z Włoch do Kazachstanu było nielegalne, wskazując również, że sprawa ta nosi wyraźne oznaki interwencji politycznej. W innej sprawie w Polsce, Muratbekowi Ketebayevowi przyznano azyl polityczny i jest on obecnie pod ochroną, ponieważ uznano, że jego prześladowanie ma wyraźne nacechowanie polityczne.
Fundacja Otwarty Dialog jest nastawiona na ścisłą współpracę z instytucjami UE, europejskimi parlamentami narodowymi i innymi organami międzynarodowymi, w celu zapewnienia szerszego konsensusu odnośnie konieczności zreformowania systemu Interpolu. Wierzymy, że dzięki współpracy z ludźmi i wyszczególnianiu licznych przykładów osób, których życie zostało wywrócone do góry nogami i zniszczone, lub którzy nieustannie napotykają trudności prawne i techniczne z powodu bezpodstawnego prześladowania, europejskie państwa członkowskie Interpolu zrozumieją potrzebę zmian i w takim stopniu nałożą nacisk na strukturę, aby zapoczątkować ewolucję prowadzącą do utworzenia bardziej sprawiedliwego i przejrzystego systemu oraz zestawu procedur. Ponieważ Interpol nie podlega pod żadną jurysdykcję, nie może zostać pozwany o odszkodowanie za zniszczenie czyjejś reputacji, zdrowia itd. na drodze prawnej, zatem jedynym sposobem, aby wyegzekwować zmiany od wewnątrz wydaje się być pozyskanie silnego wsparcia w ważnych państwach członkowskich. Można to osiągnąć poprzez bezpośrednie działania, zarówno w państwach członkowskich, a także za pośrednictwem wielu platform międzynarodowych, gdzie omawiane są tego typu kwestie.
Obecnie system Interpolu nie jest wystarczająco transparentny i, chociaż oparty jest na zasadzie dobrej woli, pozostawia za dużo pola do manewru krajom, w których podstawowe prawa obywatelskie liczą się mało lub wręcz wcale, a jedyną wolą jest wola lidera politycznego. Dlatego też Fundacja Otwarty Dialog planuje długoterminową, szeroko zakrojoną serię inicjatyw, aby kontynuować naszą kampanię podnoszenia świadomości o tym problemie, angażowania do dyskusji coraz większej liczby ekspertów i bezpośrednich ofiar, a także wspólnego działania w celu wypracowania rozwiązań. Nie jesteśmy osamotnieni w swoich staraniach, ponieważ współpracujemy z osobami, które mają wiedzę z tej dziedziny, z organizacjami, które zderzają się z tymi samymi problemami oraz z samymi ofiarami nadużywania systemu Interpolu.
W celu otrzymania bardziej szczegółowych informacji prosimy o kontakt:
Anna Koj, [email protected]
Lyudmyla Kozlovska, [email protected]
Fundacja Otwarty Dialog