W dniu 23.01.2012 r. o godzinie 8:00 czasu lokalnego w Almaty, Vladimir Kozlov, lider niezarejestrowanej partii opozycyjnej “Alga” został zatrzymany po powrocie z konferencji i spotkań poświęconych tragedii w Zhanaozen i wyborom parlamentarnym – konferencje te odbyły się w Parlamencie Europejskim i Komisji Europejskiej. Dokonano przeszukań w mieszkaniach i aresztowano Michaila Sizova, Zhanbolata Mamaya, Gulzhan Lepesovą i Askara Tokmurzina. W biurze partii „Alga!” pracownicy Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego odizolowali jeszcze 15 aktywistów. Redaktorowi naczelnemu Igorowi Vinyavskiemu postawiono zarzuty z art. 170 p. 2 Kodeksu Karnego Republiki Kazachstanu.
Według relacji krewnych i dziennikarzy gazety „Respublika”, pracownicy Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego (KBN) dokonali zatrzymania działaczy i przeszukali biuro partii opozycyjnej „Alga”, dom lidera partii Vladimira Kozlova, a także mieszkania działaczy Mikhaila Sizova, Zhanbolata Mamaya, Gulzhan Lepesovej i Askara Tokmurzina. Telefony zatrzymanych członków partii „Alga!” są wyłączone.
Do domu opozycjonisty V. Kozlova nie można dojść ani dojechać: podwójny szereg funkcjonariuszy bezpieczeństwa w mundurach i ubraniach cywilnych zagradza drogę. „Ludzie w mundurach” nie okazali dokumentów tożsamości ani nakazów przeszukania, ale zażądali od dziennikarzy „Respubliki” okazania dokumentów. Dojazd do domu jest zablokowany przez 5 osób ubranych „po cywilnemu”, siedzących w białym Lexusie (numer rejestracyjny A604 UKO). Na pytanie, dlaczego nie pozwalają dojść do domu lidera partii opozycyjnej „Alga”, odpowiadają, że prowadzą jakąś “operację specjalną”, film można obejrzeć tu: YouTube.
W przeszukaniu domu Vladimira Kozlova wzięło udział ogółem 20 (!) osób. Prawdopodobnie wszystkie te osoby to pracownicy Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego. Zabezpieczali oni przede wszystkim wyposażenie biurowe, dokumenty, wszystkie papiery. Według informacji podanych przez krewnych, pracownicy KBN w trakcie przeszukania domu polityka zachowywali się arogancko. Jeden z nich – o nazwisku Syzdykov – nawet groził liderowi partii „Alga”.
Taka sama sytuacja miała miejsce w przypadku Mikhaila Sizova, Zhanbolata Mamaya, Gulzhan Lepesovej i Askara Tokmurzina. Wszyscy przeszukani zostali zatrzymani i przewiezieni do siedziby KBN. Szukano narkotyków i literatury zakazanej. W domu Mikhaila Sizova skonfiskowano wszystkie CD, nawet z filmami, wszystkie urządzenia biurowe, karty flash, książki. Według słów Manizat Kokpataevej, matki zatrzymanego Zhanbolata Mamaya, przeszukania dokonano na podstawie domniemania, że młody polityk „zna tych, którzy zorganizowali zamieszki w Zhanaozenie”. W trakcie zatrzymania i przeszukania nie podano żadnych artykułów ani nie powoływano się na żadne prawo jako podstawę działań.
Na czas przeszukania biura „Alga!” zatrzymano 15 działaczy, nie mogą oni swobodnie przemieszczać się (nie wolno im nawet zamknąć drzwi od toalety, co jest dowodem poniżania godności ludzkiej), i są oni całkowicie odizolowani, a powód ich zatrzymania nie został określony. Krewni i przyjaciele, prawnicy nie mogą ich odwiedzać. Jedyna informacja, którą zdążyli przekazać działacze partii „Alga!”, to oświadczenie pracowników KBN, że „w ramach sprawy karnej Ayzhangul Amirovej prowadzone są czynności dochodzeniowo-śledcze, a wszystkie informacje dotyczące śledztwa są utajnione.” W ten sposób funkcjonariusze KBN wyjaśnili przeszukanie w biurze pod adresem: ul. Dosmukhambetova 77 “A” (dzielnica Vinogradova-Kosmonavtov), miasto Almaty, 050012.
We wszystkich gabinetach zabezpieczana jest cała dokumentacja, sprzęt biurowy i książki. „Operację specjalną” prowadzi 2 dowodzących i 7 śledczych.
Według relacji współpracowników, zatrzymania i przeszukania związane są z aktywną postawą obywatelską i rozpowszechnianiem informacji na temat tragedii zhanaozeńskiej w dniach 16-18 grudnia 2011r. przez ruch społeczny „Khalyk Maidany- Front Ludowy”, partię opozycyjną „Alga!”, której władza odmawia rejestracji już od czterech lat. Przypomnijmy, że pierwszymi działaczami zatrzymanymi z tych samych powodów byli Ayzhangul Amirova i Ruslan Simbinov. Zatrzymany został Talgat Saktaganov, przedstawiciel związku zawodowego Ozenmunaygaz i znajduje się on pod stałą presją ze strony KBN. Amangeldy Lukmanov, przedstawiciel zwolnionych pracowników naftowych firmy Ersai Caspian Contractor, również jest poddawany naciskom. Obaj działacze w okresie od 26.09.2011 r. do 05.10.2011r. występowali na dorocznej konferencji OBWE w Warszawie oraz na konferencji poświęconej strajkom pracowników naftowych regionu Mangistau, która odbyła się w Parlamencie Europejskim.
Słynny reżyser, działacz społeczny, Bolat Atabaev powiedział dziennikarzom „Respubliki”, że również otrzymał wezwanie do KBN na dzień 23.01.2012r. Tekst wezwania brzmiał następująco: „Wzywamy Pana do stawienia się w wydziale KBN miasta Almaty, ulica Karasai Batyra 70, gabinet nr 16″. Bolat Atabaev uważa, że rząd „szuka wrogów i winnych”, ponieważ wszyscy zatrzymani działacze przebywali wcześniej w Zhanaozenie, i dlatego teraz to wszystko się dzieje.
W tym samym dniu, 23.01.2012r. o godzinie 18.30 czasu lokalnego w Almaty, w biurze gazety “Vzglyad”, redaktor naczelny Igor Vinyavsky został oskarżony z artykułu 170 ust. 2 Kodeksu Karnego Republiki Kazachstanu:
“Wzywanie do obalenia lub zmiany przy użyciu siły porządku konstytucyjnego lub naruszenia jedności terytorium Republiki Kazachstanu:
p.2. Te same czyny, popełnione za pomocą mediów lub zorganizowanej grupy, podlegają karze grzywny od tysiąca do pięciu tysięcy miesięcznych stawek lub karze pozbawienia wolności od trzech do siedmiu lat.”
Do jego biura wtargnęło sześciu przedstawicieli Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego (KNB) przeszukali je, zabezpieczyli sprzęt biurowy, dokumenty i książki. Obecnie cały personel gazety “Vzglyad” jest zatrzymany.
W trakcie spotkań w Parlamencie Europejskim i Komisji Europejskiej, polityk opozycji Vladimir Kozlov, poza tematem tragedii w Zhanaozen, poruszył także kwestię przesłuchań i presji wywieranej na redaktorów i dziennikarzy wideo portalu Stan.kz.
Wszystkie powyższe zdarzenia, w tym nieuzasadniona odmowa akredytacji misji obserwacyjnej na wybory parlamentarne z Polski, każą nam poważnie zastanowić się nad kwestią przestrzegania przez Kazachstan zadeklarowanych zobowiązań podjętych wobec społeczności międzynarodowej. W szczególności, Kazachstan poważnie narusza Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych:
- o pilnym trybie informowania o przyczynie zatrzymania i oskarżeniach podniesionych przeciwko aresztowanemu (art. 9 pkt 2);
- o wolności słowa i wypowiedzi (art. 19);
- o swobodzie pokojowych zgromadzeń (art. 21);
- o swobodzie zrzeszania się (art. 22).
Fakty te podważają zasadność kontynuowania negocjacji prowadzonych przez obecny rząd Kazachstanu z Unią Europejską w sprawie nowego porozumienia o współpracy w nadchodzących latach. Represje po tragedii w Zhanaozen, która miała miejsce w grudniu 2011 roku, sprawiły, że Kazachstan spadł poniżej czerwonej kreski, tym samym pozbawiając się tytułu „lidera Azji Środkowej w zakresie zasad demokratycznych”. Aresztowania opozycji i niezależnych mediów na podstawie sfabrykowanych dowodów nadają Kazachstanowi niebezpieczne cechy reżimu represyjnego, który nie jest już uprawniony do podtrzymywania otwartego dialogu między opozycją a rządem.
Fundacja „Otwarty Dialog” wyraża głębokie ubolewanie i zaniepokojenie represjami wobec przedstawicieli opozycji i niezależnych mediów w Kazachstanie i wzywa do:
- natychmiastowej reakcji ze strony Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej, OBWE, ONZ i USA, międzynarodowych organizacji pozarządowych i mediów, przedstawicieli międzynarodowego społeczeństwa obywatelskiego, a mianowicie wszczęcia niezależnego międzynarodowego śledztwa w sprawie tragedii z 16 grudnia 2011 r. w Zhanaozen;
- uznania działaczy opozycji i strajkujących, prześladowanych niezależnych dziennikarzy i operatorów aresztowanych w trakcie i po tragedii w Zhanaozen za więźniów politycznych, zażądania od sądów jawnego prowadzenia spraw wszystkich aresztowanych i zatrzymanych, z poszanowaniem praw człowieka i przedstawieniem dowodów, jako że bezprecedensowa fala represji rozpoczęła się w Kazachstanie właśnie w związku z tymi wydarzeniami.
- międzynarodowych obserwatorów do oceny działań organów państwowych w Kazachstanie, które uparcie odmawiają prowadzenia dialogu ze społeczeństwem obywatelskim jako całością; tłumią napięcia społeczne przy użyciu siły i wspierają sprzeciw wobec opozycji w społeczeństwie; masowo prześladują działaczy i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego.
Ważne jest, by rząd i prezydent Republiki Kazachstanu natychmiast:
• zaprzestali prześladowań Ayzhangul Amirovej, Vladimira Kozlova, Igora Vinyavskiego, Ruslana Simbinova, Michaiła Sizova, Zhanbolat Mamaia Gulzhan Lepesovej, Talgata Saktoganova, Amangelda Lukmanova, Askara Tokmurzina i innych działaczy ruchu obywatelskiego, przedstawicieli niezależnych mediów, w szczególności redaktorów wideo portalu Stan. kz;
- zwolnili z aresztu wszystkich więźniów i liderów związków zawodowych zatrzymanych w maju 2011, a także aktywnych uczestników i zwolenników strajku w regionie Mangistau;
- znieśli stan wyjątkowy w Zhanaozen i Shepte i zapewnili możliwość wszczęcia niezależnego dochodzenia międzynarodowego w sprawie tragedii w Zhanaozen w 2011 roku.
- wycofali oskarżenia wobec przywódców i działaczy związków zawodowych;
- przywrócili do pracy zwolnionych pracowników i działaczy, którzy domagali się poszanowania podstawowych praw pracowniczych w regionie Mangistau;
- zainicjowali stałe trójstronne negocjacje i proces konsultacyjny z udziałem Państwowej Inspekcji Pracy, pracodawców i niezależnych związków, reprezentujących interesy pracowników w regionie Mangistau.
W celu otrzymania bardziej szczegółowych informacji prosimy o kontakt:
Lyudmyla Kozlovska, Fundacja „Otwarty Dialog”, [email protected]
