Mija ćwierć wieku od masakry na pekińskim Placu Tiananmen: odpowiedzią na pokojowy protest studentów domagających się demokratycznych reform był miażdżący ludzi atak czołgów. Blisko tysiąc ofiar, które zginęły pod ich gąsienicami, był tylko początkiem brutalnych represji – masowych aresztowań i zaginięć w wielu prowincjach Chińskiej Republiki Ludowej i tysięcy wydanych przez doraźne sądy wyroków śmierci, wykonywanych natychmiast.
Ćwierć wieku – to szmat czasu. Wyrosło nowe pokolenie, które – pod każdą szerokością geograficzną – oczekuje życia w atmosferze wolności i szacunku dla prawa. Zmieniła się Europa: prawo do samostanowienia i osobistej wolności odzyskały narody dominowane przez Związek Radziecki i autorytarny reżim w krajach bałkańskich. Arabska wiosna ukazała wolnościowe aspiracje narodów zamieszkałych na śródziemnomorskich brzegach Afryki. Zachwiały się totalitarne reżimy na kontynencie azjatyckim.
Zmieniły się też Chiny: wyrosły w ciągu tego ćwierćwiecza na potęgę gospodarczą i liczącego się aktora na światowej scenie politycznej. Wszakże podziw dla chińskiej transformacji gospodarczej studzi świadomość, iż dokonana została na krzywdzie milionów jej obywateli. Budzi lęk, że najludniejsze państwo świata stosuje niezmiennie brutalne represje wobec narodów żyjących na jego terytorium, które prowadzą do ich eksterminacji; wobec działaczy politycznych upominających się o demokratyzację struktur władzy; wobec wyznawców wielkich religii świata. Na gospodarczy sukces Chin cieniem się kładzie uparte milczenie na temat masowej politycznej zbrodni dokonanej na Placu Tiananmen w pamiętnym dniu 4 czerwca 1989 roku.
Być może niewygodnie jest dzisiaj pamiętać o tej dacie przywódcom innych światowych potęg prowadzącym polityczne gry, czy też menedżerom światowych korporacji. Nie znaczy to jednak, że świat o tej dacie zapomniał – że zapomniały o niej miliony ludzi w każdym zakątku świata, dla których uniwersalne wartości takie jak wolność, ludzka godność i świat bez przemocy stanowią sens życia i którzy nie zaprzestaną się o te wartości upominać.
Dla nas, Polaków, ta data jest podwójnie pamiętna: tego dnia kiedy na Placu Tiananmen dokonywana została niewyobrażalna zbrodnia, my odzyskiwaliśmy po latach naszą narodową suwerenność, o którą zabiegaliśmy podobnie jak odważni chińscy studenci na pekińskim placu o demokratyczne reformy w ich własnym kraju. Dlatego też dzisiaj, w 25. rocznicę tego tragicznego wydarzenia, składamy hołd ofiarom Tiananmen i apelujemy do władz Chińskiej Republiki Ludowej o zaprzestanie wszelkiej przemocy i o zdobycie się na odwagę zmierzenia się z historycznym wyzwaniem – nazwanie zła złem i potępienie zbrodniczej masakry sprzed ćwierćwiecza. Zdejmie to cień, jaki ciąży na wszystkim, co kojarzy się współczesnemu człowiekowi z pojęciem „Chiny” i przysporzy chińskiej państwowości nie mniej splendoru, niż odniesiony sukces gospodarczy.
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Fundacja Inna Przestrzeń
Fundacja Klamra
Fundacja Otwarty Dialog
Grupa Zagranica
Instytut Spraw Publicznych
Students for a Free Tibet Poland
