AUTOR: Vira Pylypyuk
Ukraina podpisała Statut Rzymski Międzynarodowego Trybunału Karnego (Statut Rzymski) w dniu 20 stycznia 2000 r. To właśnie wtedy rozpoczął się proces ratyfikacji, jednakże utknął w martwym punkcie w czerwcu 2001 r, gdy przepisy Statutu Rzymskiego okazały się sprzeczne z prawem krajowym. Zgodnie z decyzją Sądu Konstytucyjnego Ukrainy z 2 czerwca 2001 r., Statut Rzymski (paragraf 10 preambuły oraz artykuł 1), zgodnie z którym Trybunał ma charakter komplementarny w stosunku do krajowej jurysdykcji karnej, jest sprzeczny z artykułem 124(1)(3) ukraińskiej konstytucji. W związku z tym, ratyfikacja jest możliwa dopiero po zmianie konstytucji.
Ponadto, Ukraina musi również zrewidować przepisy krajowe i wprowadzić niezbędne zmiany, które umożliwią ustawodawstwu pełnienie jego podstawowej roli, tj. ścigania i stawiania przed sądem osób winnych ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych, oraz zapewnią pełną współpracę z Międzynarodowym Trybunałem Karnym (MTK).
W dniu 14 maja 2014 r. projekt nowelizacji nr 4873 dotyczący zmiany artykułu 124 ukraińskiej konstytucji został zarejestrowany w ukraińskim parlamencie. Zgodnie z projektem, artykuł 124 ukraińskiej konstytucji zostanie zmieniony przez dodanie: „Ukraina może uznawać jurysdykcję Międzynarodowego Trybunału Karnego na zasadach określonych w Statucie Rzymskim Międzynarodowego Trybunału Karnego”. Obecnie projekt nowelizacji jest badany przez komisje Rady Najwyższej Ukrainy.
Jest to dobry znak, ponieważ po uchwaleniu tej nowelizacji, proces ratyfikacji Statutu Rzymskiego zostanie wznowiony. Jeżeli tak się stanie, będzie to przełom, który zakończy trzynastoletni proces ratyfikacyjny. Ukraina natychmiast zarządzi śledztwa w sprawach przestępstw przeciwko ludzkości popełnionych przez byłego prezydenta w lutym bieżącego roku, jako że Ukraina wysłała już wniosek do Międzynarodowego Trybunału Karnego o pociągnięcie do odpowiedzialności Wiktora Janukowicza i innych wysokich urzędników państwowych za ich przestępstwa przeciw ludzkości, które doprowadziły do poważnych konsekwencji – masowego morderstwa ukraińskich obywateli w okresie od 21 listopada 2013 r. do 22 lutego 2014 r.
Ukraina żąda także, aby Trybunał wszczął śledztwo w sprawie przestępstw wojennych popełnionych pod koniec lutego i w marcu przez rosyjskie wojsko w Republice Krymskiej, nieuznawanej przez Ukrainę, m.in. porywania zakładników, niszczenia sprzętu wojskowego i blokowania jednostek wojskowych.
Podjęcie kroków w celu ratyfikacji Statutu Rzymskiego przez Ukrainę stało się możliwe dzięki ciężkiej pracy i wysiłkowi włożonemu przez licznych aktywistów EuroMajdanu oraz przez lokalne i międzynarodowe organizacje pozarządowe.
Decyzja Sądu Konstytucyjnego Ukrainy
Projekt Nowelizacji nr 4873 dotyczący zmiany artykułu 124 ukraińskiej konstytucji