Tradycyjnie już mieliśmy zaszczyt uczestniczyć w Zimowej Sesji Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy na rok 2020, która odbyła się w dniach 27–31 stycznia 2020 roku w Strasburgu (Francja). W skład naszej delegacji weszli: Lyudmyla Kozlovska, prezes Fundacji Otwarty Dialog, Dana Zhanay, kazachstańska działaczka ruchu obrony praw człowieka „Qaharman”, oraz Dominik Czeszkiewicz, prześladowany polski sędzia z Sądu Okręgowego w Suwałkach, członek Stowarzyszenia Sędziów „Themis”.
Wspólnie z Dominikiem Czeszkiewiczem, pierwszym polskim sędzią prześladowanym przez PiS, zdobyliśmy poparcie posłów PACE na rzecz zmiany raportu pt. „Funkcjonowanie instytucji demokratycznych w Polsce”, co ostatecznie doprowadziło do otwarcia procedury monitorowania w stosunku do Polski. Podczas burzliwej debaty Zgromadzenie przyjęło 6 poprawek zaproponowanych przez ODF i zgłoszonych przez deputowanych do Zgromadzenia Parlamentarnego z różnych frakcji politycznych i krajów na posiedzeniu plenarnym.
Poniżej przedstawiamy przegląd najważniejszych poprawek promowanych przez FOD i przyjętych przez Zgromadzenie:
11. Zgromadzenie wyraża ubolewanie z powodu nadużywania w Polsce postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów i prokuratorów. Ponownie wyraża też swoje zaniepokojenie faktem, że kontrola polityczna Ministra Sprawiedliwości nad wszczynaniem i prowadzeniem tych postępowań nie zapewnia wymaganego zabezpieczenia przed ich nadużywaniem. Bardzo duża liczba dochodzeń opartych na subiektywnych przesłankach, które są wszczynane przeciwko sędziom i prokuratorom, po czym nie są formalnie zamykane ani nie prowadzą do wszczęcia formalnego postępowania, pozbawia sędziów i prokuratorów prawa do obrony i wywiera efekt zastraszający na środowisko sędziowskie. To w efekcie podważa jego niezawisłość. Należy potępić potwierdzone wiarygodnymi doniesieniami zjawisko wszczynania dochodzeń dyscyplinarnych przeciwko sędziom i prokuratorom tylko za to, że krytycznie odnosili się do reform wymiaru sprawiedliwości, a także zjawisko wszczynania dochodzeń dyscyplinarnych przeciwko sędziom w związku z decyzjami, które podejmowali, orzekając w swoich sądach. W tym kontekście zorganizowanie przez wysokich urzędników Ministerstwa Sprawiedliwości i Krajowej Rady Sądownictwa oraz przy ich udziale politycznie umotywowanej kampanii oszczerstw przeciwko sędziom i prokuratorom jest godne potępienia i niepokojące; podważa to zarówno niezawisłość, jak i zaufanie publiczne do sądownictwa. Należy dokładnie zbadać proces organizacji tego typu kampanii oszczerstw i wskazać osoby za nie odpowiedzialne. Oczywistym jest, że śledztwo prowadzone przez prokuraturę pod bezpośrednią kontrolą Ministra Sprawiedliwości, który jest również potencjalną stroną w dochodzeniu, nie nosiłoby cech wymaganej niezależności i wiarygodności. W związku z tym Zgromadzenie wzywa polskie władze do przeprowadzenia, przy najbliższej okazji, ale nie później niż 31 marca 2020 roku, niezależnego publicznego śledztwa w sprawie tych kampanii oszczerstw i osób za nie odpowiedzialnych.
17. Reformy prawne i ich szkodliwy wpływ na rządy prawa w Polsce mają w ogólnym wymiarze negatywny wpływ na skuteczne funkcjonowanie instytucji demokratycznych w Polsce. Niestety, nic nie wskazuje na to, aby problem miał wkrótce zostać rozwiązany. W związku z tym Zgromadzenie postanawia nadal uważnie śledzić funkcjonowanie instytucji demokratycznych i państwa prawa w Polsce. Zgromadzenie postanawia wszcząć w odniesieniu do Polski procedurę monitorowania do czasu, gdy powyższe zastrzeżenia zostaną rozwiązane w zadowalający sposób.
7.4. [w odniesieniu do – dop. tłum.] reformy Sądu Najwyższego Zgromadzenie ubolewa nad próbami zmuszenia znacznej liczby sędziów Sądu Najwyższego do przejścia na wcześniejszą emeryturę, co stanowi naruszenie standardów europejskich. Zgromadzenie pragnie wyrazić swoje zadowolenie, że sędziowie ci zostali przywróceni do pracy po wydaniu wyroku przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wprowadzenie możliwości wniesienia tzw. nadzwyczajnego środka odwoławczego, opartego na szerokich i subiektywnych podstawach, od orzeczeń, które zostały już prawomocnie wydane i których proces odwoławczy został zakończony zgodnie z prawem, budzi poważne obawy, ponieważ narusza zasady pewności prawnej i powagi rzeczy osądzonej. Zgromadzenie wyraża swoje zaniepokojenie, że wprowadzenie nadzwyczajnego środka odwoławczego może znacznie zwiększyć liczbę skarg przeciwko Polsce do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Skład i sposób mianowania członków izby dyscyplinarnej i nadzwyczajnej izby odwoławczej Sądu Najwyższego, w których zasiadają również osoby niezawodowe, w połączeniu z szerokimi uprawnieniami obu tych izb oraz faktem, że ich członkowie zostali wybrani przez nową Krajową Radę Sądownictwa, budzi wątpliwości co do ich niezależności oraz podatności na upolitycznienie i nadużycia. Należy pilnie zająć się tą sprawą.
8. Zgromadzenie zwraca uwagę na orzeczenie polskiego Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2019 roku, wydane na podstawie wytycznych zawartych w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19 listopada 2019 roku, że Krajowa Rada Sądownictwa nie może być uznana za bezstronny i niezależny organ, a nowa izba dyscyplinarna Sądu Najwyższego nie może być uznana za sąd w rozumieniu prawa europejskiego i polskiego. Zgromadzenie pragnie również zwrócić uwagę na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 roku, w której stwierdza się, że sędziowie powołani przez Krajową Radę Sądownictwa nie są uprawnieni do orzekania. Zgromadzenie jest głęboko zaniepokojone reakcją polskiego rządu na tę uchwałę, którą uważa za niezgodną z prawem. Zgromadzenie wzywa polskie władze do pełnego zastosowania się do wyroku i uchwały oraz do niezwłocznego usunięcia tych podstawowych niezgodności w polskim systemie prawnym.
Podczas wydarzenia towarzyszącego pt. „Kampania Prawa i Sprawiedliwości przeciwko polskiemu sądownictwu”, które odbyło się 28 stycznia 2020 roku, a którego gospodarzem był włoski senator Roberto Rampi z udziałem poseł Barbary Nowackiej, sędzia Dominik Czeszkiewicz otworzył panel, wyjaśniając pilną potrzebę ochrony niezawisłości sądownictwa w Polsce:
„Nazywam się Dominik Czeszkiewicz i jestem sędzią sądu rejonowego w Suwałkach, małym mieście w północno-wschodniej Polsce. Mam 40 lat (co jest ważne i o czym będę mówić za chwilę). Zawsze uważałem, że — jak twierdził Alexis de Tocqueville — „dobry sędzia to taki, który nie chce awansować”. Obecna reforma wymiaru sprawiedliwości pokazuje, że w Polsce mamy kilkudziesięciu sędziów, którzy są sędziami tylko po to, by awansować — czyli nie zasługują na to, by być sędziami. Wrócę do tego zagadnienia na końcu.
Od czterech lat jesteśmy świadkami tzw. „wielkiej reformy” wymiaru sprawiedliwości w Polsce, która obejmuje setki nowelizacji aktów prawnych, w tym ustaw zasadniczych, takich jak ustawa o ustroju sądów powszechnych, ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa, a także całkowicie nowa ustawa o Sądzie Najwyższym. W tym przełomowym dla wymiaru sprawiedliwości okresie warto zadać pytanie, czy celem wprowadzenia tej „wielkiej reformy wymiaru sprawiedliwości” jest — jak twierdzą przedstawiciele władzy wykonawczej — zwiększenie niezawisłości sądów, przyspieszenie postępowań sądowych, zapewnienie skuteczności postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów, dekomunizacja sądów i likwidacja korupcji, która rzekomo jest powszechna w polskim sądownictwie. Niestety, odpowiedź na te pytania jest jednoznacznie negatywna”.
Oto najważniejsze przesłania, które przekazaliśmy posłom podczas spotkań bilateralnych oraz spotkania towarzyszącego pt. „Kampania PiS przeciwko polskiemu sądownictwu”, prowadzonego przez włoskiego senatora Roberto Rampi z udziałem posłanki Barbary Nowackiej i sędziego Czeszkiewicza:
- prośba o zapewnienie wsparcia setkom sędziów i prokuratorów, którzy stali się ofiarami postępowań dyscyplinarnych, kampanii oszczerstw i mowy nienawiści tylko za to, że krytycznie odnieśli się do „reformy wymiaru sprawiedliwości”;
- wyrażenie obaw co do niezawisłości i bezstronności Krajowej Rady Sądownictwa, a także co do nowej izby dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, której nie można uznać za sąd.
To wydarzenie towarzyszące było transmitowane na żywo i można je obejrzeć ją na naszym fanpage’u na Facebooku.
Pobierz pełne wystąpienie sędziego Czeszkiewicza.
Powiązane artykuły:
- PACE przyjmuje rezolucję w sprawie Polski z poprawkami ODF (4.02.2020 r.)
- „Kampania Prawa i Sprawiedliwości przeciwko polskiemu sądownictwu” — wystąpienie ODF w Parlamencie Europejskim (17.12.2019 r.)
- Prześladowani polscy sędziowie i prokuratorzy w Brukseli (16.12.2019 r.)
Czytaj także:
- Stanowisko Fundacji Otwarty Dialog: sprawa sędziego Dariusza Mazura (19.11.2019)
- 20 pozwów przeciw PiS. Zabezpieczenie powództwa Fundacji Otwarty Dialog przeciw TVP (11.10.2019)
- Ataki na sędziów i niezależnych prokuratorów w Polsce. Wydarzenie ODF na forum OBWE (30.09.2019)
- ODF uczestnikiem jesiennej sesji PACE 2018, w czasie której zabierze głos w obronie praworządności i działaczy na rzecz praw człowieka (5.10.2018)
- Atak na praworządność i społeczeństwo obywatelskie w Polsce — debata w ramach konferencji OBWE HDIM 2017 (19.09.2017)
