W dniu 01.04.2014 r. w Radzie Najwyższej Ukrainy odbędzie się głosowanie nad przyjęciem ustawy „O zapewnieniu praw i wolności obywateli na tymczasowo okupowanym terytorium Ukrainy”. Niektóre zapisy nowej ustawy wywołują poważne zaniepokojenie obrońców praw człowieka. Jeśli zostanie ona przyjęta, Krym będzie całkowicie odizolowany od reszty Ukrainy. Istnieją również powody, by sądzić, że może to zdestabilizować sytuację w południowo-wschodniej Ukrainie.
Autorem projektu ustawy jest poseł z ramienia partii „Batkivshchina” [„Ojczyzna”], Sergey Sobolev. Ten dokument zdążył już spotkać się z falą krytyki ze strony ukraińskiego społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka. Negatywną ocenę projektowi ustawy wydała również Agencja Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców. Główny niepokój wywołują następujące artykuły przygotowanej ustawy:
- Ograniczenie swobody przemieszczania się na czasowo okupowanym terytorium (Art. 6). Dla obywateli Ukrainy, cudzoziemców i bezpaństwowców, wjazd na czasowo okupowane terytorium i wyjazd z niego będzie możliwy tylko za okazaniem specjalnego pozwolenia.
- Niektóre dziedziny działalności gospodarczej (Art. 8). Na czasowo okupowanym terytorium zakazana będzie działalność gospodarcza podlegająca regulacji państwowej (działalność wymagająca posiadania licencji, zezwoleń, certyfikatów). Zabronione będzie również organizowanie połączeń kolejowych, drogowych, morskich, rzecznych, promowych i lotniczych.
- Działania mające charakter kolaboracji (Art 10). Wszelka współpraca z władzami okupacyjnymi będzie uznana za zdradę i będzie podlegać odpowiedzialności karnej.
Takie kroki w sposób istotny ograniczają prawa obywateli, mieszkających na terytoriach okupowanych, co może przekształcić się w katastrofę humanitarną na ogromną skalę. Przyjęcie projektu ustawy w obecnym brzmieniu całkowicie sparaliżuje połączenia komunikacyjne do takich regionów (w szczególności, znacznie ograniczy dostawy żywności i leków). Ponadto praktycznie każda działalność (gospodarcza i obywatelska) mieszkańców terenów okupowanych będzie zakazana, gdyż może zostać uznana za współpracę z władzami okupacyjnymi.
Szczególne zaniepokojenie Agencji Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców wywołuje potencjalne ograniczenie swobody przemieszczania się. „Takie ograniczenia mogą utrudnić lub praktycznie uniemożliwić niektórym osobom możliwość odwiedzenia członków rodziny, otrzymania pomocy medycznej lub rozporządzania swoim majątkiem na Krymie. Zgodnie z międzynarodowymi standardami, przesiedleńcy powinni mieć swobodę przemieszczania się, która jest również zagwarantowana w ustawodawstwie Ukrainy”- czytamy w oświadczeniu Agencji.
Przedstawiciele społeczności ukraińskiej są wysoce niezadowoleni z ustawy również dlatego, że pomija ona wiele istotnych kwestii. Na przykład, ustawa nie reguluje kwestii prawa wyborczego (na dzień 25.05.2014 r. w Ukrainie zaplanowane są przedterminowe wybory prezydenckie), kwestii wypłaty pensji i emerytur, problemu zachowania obywatelstwa ukraińskiego ani zasad prowadzenia działalności bankowej na Krymie.
Fundacja „Otwarty Dialog” ostrzega władze Ukrainy przed przyjęciem ustawy „O zapewnieniu praw i wolności obywateli na tymczasowo okupowanym terytorium Ukrainy” w obecnym brzmieniu, ponieważ może ona mieć nieodwracalne skutki i doprowadzić do katastrofy humanitarnej na terenach okupowanych.
Ukraina uznaje Krym za swoje terytorium i dlatego nie powinna izolować ludności półwyspu od siebie i reszty świata. To może doprowadzić do dalszej destabilizacji sytuacji, również w regionach południowo-wschodniej Ukrainy. Decyzje dotyczące tak skomplikowanych kwestii powinny być podejmowane z uwzględnieniem interesów państwowych i praw ludności zamieszkującej okupowane terytorium.
Uważamy, że ten projekt ustawy powinien przejść przez dodatkowe etapy debaty publicznej i konsultacji społecznych z udziałem ekspertów. Należy go również poddać ocenie Komisji Weneckiej. Dopiero po przejściu tych procedur ustawa będzie mogła być poddana pod głosowanie w Parlamencie.
Właściwe organy UE, OBWE i przedstawicielstwa UE (ambasady) w Ukrainie powinny ostrzec władze kraju przed podejmowaniem pochopnych decyzji w sprawie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej Krymu.
W celu otrzymania bardziej szczegółowych informacji, prosimy o kontakt:
Andrey Osavolyuk – [email protected]
Lyudmyla Kozlovska – [email protected]