W dniu 29 maja 2022 r. aktywistka i dziennikarka obywatelska, Iryna Danilovych zaginęła na terytorium okupowanego Krymu, wracając z pracy do domu. Jeszcze tego samego dnia, jej dom znajdujący się we wsi Władysławiwka w pobliżu Teodozji, który Iryna zamieszkiwała wraz ze swoimi rodzicami, został przeszukany przez funkcjonariuszy rosyjskich służb bezpieczeństwa. Skonfiskowano wtedy należący do niej telefon i inne urządzenia.
Wprawdzie przedstawiciele władz okupacyjnych okazali nakaz rewizji, ale nie pozostawili rodzicom Iryny żadnych kopii tego dokumentu. Ponadto funkcjonariusze służb bezpieczeństwa nie ujawnili miejsca pobytu ich córki, stwierdzając jedynie, że została ona aresztowana na 10 dni za przekazanie pewnych „niezastrzeżonych informacji” organizacji pozarządowej. W dniu 7 maja, który jest już dziewiątym dniem od momentu zaginięcia Iryny Danylovich, nadal nic nie wiadomo na temat jej miejsca pobytu, ani statusu.
Organy ścigania okupanta nie podjęły skutecznych działań mających na celu odnalezienie Iryny Daniłowycz. Ojciec Iryny i jej adwokat złożyli zawiadomienia o jej uprowadzeniu, kierując je do kilku instytucji na Krymie, lecz nie otrzymali żadnej informacji zwrotnej.
Ponadto, pojawiły się informacje o istnieniu nagrania video dokumentującego moment uprowadzenia Iryny. Niemniej jednak rosyjskie organy ścigania przez długi czas odmawiały dołączenia tego nagrania do akt sprawy i udostępnienia jego kopii ojcu Iryny.
Uprowadzenie Iryny Daniłowycz nosi znamiona wymuszonego zaginięcia w myśl Międzynarodowej konwencji w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonymi zaginięciami. W trakcie rewizji, funkcjonariusze rosyjskich służb bezpieczeństwa powiadomili rodziców Iryny o tym, że została ona aresztowana. Niemniej jednak, przez dziewięć kolejnych dni, nie przekazali im żadnych informacji o miejscu jej przebywania, stawianych jej zarzutach ani też o miejscu i czasie ewentualnych rozpraw sądowych. Ponadto, osadzonej nie umożliwiono kontaktu z adwokatem, tym samym pozbawiając ją możliwości skorzystania z ochrony prawnej.
Iryna Danilovych jest z zawodu pielęgniarką. Pełniła również rolę dziennikarki obywatelskiej, zajmując się problematyką systemu ochrony zdrowia na Krymie i rozpowszechniając informacje na temat wojny w Ukrainie. Jeszcze przed wybuchem wojny współpracowała z mediami i uczestniczyła w szeregu inicjatyw na rzecz praw człowieka (InZhyr-Media, Crimean Trial). Realizowała też swój własny projekt o nazwie: Crimean Medicine Unwrapped, poruszając problem ochrony praw pracowników służby zdrowia. Danilovych była również czynnie zaangażowana w ruch związkowy i pełniła funkcję przewodniczącej krymskiego oddziału Stowarzyszenia Lekarzy. W związku z prowadzoną działalnością, dziennikarka była poddana naciskom ze strony władz administracyjnych i zwolniona z pracy w wydziale ds. nadużywania substancji w ramach Stowarzyszenia Medycznego Teodozji. Z powodu zaangażowania w działalność związkowej, grożono jej również procesem sądowym.
Warto również wspomnieć, że władze Federacji Rosyjska dokonały aresztowania trzynastu publicystów krymskich, w tym dziennikarzy obywatelskich reprezentujących społeczność Tatarów krymskich, takich jak: Osman Arifmetemetov, Marlen Asanov, Asan Akhtemov, Remzi Bekirov, Tymur Ibrahimov, Server Mustafayev, Seyran Saliyev, Ruslan Suleymanov, Rustem Sheikhaliyev oraz Amet Suleymanov, oraz publicystów, takich jak: Oleksiy Bessarabov, Vladyslav Yesypenko i Nariman Dzhelyal. Dzhelyal jest pierwszym wiceprzewodniczącym Madżlisu Narodu Tatarów Krymskich i byłym dziennikarzem.
Podczas gdy uwaga społeczności międzynarodowej jest skoncentrowana na masowych zbrodniach popełnianych przez wojska rosyjskie w obrębie Ukrainy kontynentalnej, działania odwetowe prowadzone przez rosyjskich okupantów na Krymie pozostają praktycznie niezauważone. Na okupowanym półwyspie nadal dochodzi do samowolnych przeszukań, aresztowań, torturowania osób osadzonych w więzieniach, wydawania umotywowanych politycznie wyroków w sprawach karnych oraz innych rażących naruszeń praw człowieka, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości.
Zarówno uprowadzenie Iryny Daniłowycz na Krymie, jak i liczne wymuszone zaginięcia w Chersoniu, Zaporożu i innych okupowanych regionach Ukrainy, świadczą o faktycznym zagrożeniu życia, zdrowia i wolności działaczy społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka i innych osób, na wszystkich terytoriach czasowo kontrolowanych przez rosyjskie siły okupacyjne. Zgodnie z danymi zgromadzonymi przez organizację Krym SOS w latach 2014-2021, ofiarą wymuszonych zaginięć w rejonie okupowanego Krymu padły 44 osoby, zaś losy piętnastu z nich nadal pozostają nieznane.
W związku z powyższym, wzywamy społeczność międzynarodową, w tym Grupę Roboczą ONZ ds. Wymuszonych lub Przymusowych Zaginięć, Grupę Roboczą ONZ ds. Arbitralnych Aresztowań, Specjalnego Sprawozdawcę ONZ ds. tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, Specjalnego Sprawozdawcę ONZ ds. sytuacji obrońców praw człowieka, Biuro Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka, Sekretarza Generalnego Rady Europy, Komisarza Rady Europy ds. Praw Człowieka, Komitet Sterujący Rady Europy ds. Mediów i Społeczeństwa Informacyjnego, Komisję ds. Prawnych i Praw Człowieka ZPRE, Sprawozdawcę Generalnego ZPRE ds. sytuacji obrońców praw człowieka, przedstawicieli UE, Europejską Służbę Działań Zewnętrznych, Przedstawiciela OBWE ds. wolności mediów, Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy oraz Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, aby, działając w ramach przysługujących im uprawnień i kompetencji:
- Zażądały od Federacji Rosyjskiej niezwłocznego wskazania miejsca przebywania i uwolnienia Iryny Danilovych i innych ofiar przymusowych zaginięć w obrębie tymczasowo okupowanych terytoriów Ukrainy, w tym na terytorium Autonomicznej Republiki Krymu i Sewastopola.
- Wspierały Rząd Ukrainy w procesie identyfikowania i badania przypadków wymuszonych zaginięć na terytoriach okupowanych.
- Zapewniły wszechstronne wsparcie ofiarom wymuszonych zaginięć i ich krewnym, a także ofiarom innych rażących naruszeń praw człowieka, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości popełnianych na okupowanych terytoriach Ukrainy.
- Kontynuowały monitorowanie i dokumentowanie przypadków łamania praw człowieka, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości popełnianych na okupowanym terytorium Krymu, sporządzając cykliczne sprawozdania dotyczące przestrzegania praw człowieka w Ukrainie.
Wzywamy rządy obcych państw do:
- Zwiększenie sankcji dyplomatycznych i innych nacisków na Federację Rosyjską, by jak najszybciej zrezygnowała z dalszej okupacji Krymu, Donbasu i pozostałych terytoriów Ukrainy.
- Nałożenia sankcji personalnych na rosyjskich urzędników i pracowników administracji okupacyjnej zamieszanych w wymuszone zaginięcia i inne rażące naruszenia praw człowieka na wszystkich okupowanych terytoriach Ukrainy.
- Udzielenia wszechstronnego wsparcia ofiarom wymuszonych zaginięć i ich krewnym, oraz ofiarom innych rażących naruszeń praw człowieka, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości na wszystkich okupowanych terytoriach Ukrainy.
- Wdrożenia zasady jurysdykcji uniwersalnej w celu ścigania osób zamieszanych w wymuszone zaginięcia, tortury, zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości popełnione na wszystkich okupowanych terytoriach Ukrainy.
- Krym SOS
- Regionalne Centrum Praw Człowieka
- Krymski Dom Praw Człowieka
- Centrum Praw Człowieka ZMINA
- Centrum Swobód Obywatelskich
- Instytut Informacji Masowej
- Ukraińskie Centrum Niezależnych Badań Politycznych
- Czerkaskie Centrum Praw Człowieka
- Fundacja Otwarty Dialog
- Regionalna Rada Ukraińców na Krymie
- Tauryjska Platforma Humanitarna
- Centrum Praw Człowieka “Akcja”
- Krymska Grupa Praw Człowieka
- Centrum Edukacji Obywatelskiej „Almenda”
- SOVA Group
- Stowarzyszenie Krewnych Więźniów Politycznych Kremla
- Medialna Inicjatywa na rzecz Praw Człowieka
- Związek Osób Przesiedlonych
- Krymskie Centrum Współpracy Biznesowej i Kulturalnej “Ukraiński Dom”
- Grupa ds. Porad Prawnych
- PEN Ukraine
- Narodowy Związek Dziennikarzy Ukrainy
- NGO “D.O.M.48.24”
- Klub Mediów Obwodu Zaporoskiego
Źródło: zmina.ua