Z naszej inicjatywy, 7 maja 2020 roku, na kilkanaście godzin przed planowanym wyborem kandydatów na nowego prezesa polskiego Sądu Najwyższego, eksperci, sędziowie, prokuratorzy i organizacje pozarządowe zaapelowali do zasiadających w nim sędziów, by kontynuowali walkę o niezależność od politycznych nacisków.
Apel został skierowany do sędziów SN z Izby Cywilnej, Izby Karnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. To w nich zasiadają starsi stażem sędziowie SN, powołani na wniosek legalnej Krajowej Rady Sądownictwa przed jej upolitycznieniem i podporządkowaniem PiS w 2018 r.
List otwarty zwraca uwagę na powołanie na – nieznaną ustawie zasadniczej – funkcję pełniącego obowiązki pierwszego prezesa SN byłego urzędnika Ministerstwa Sprawiedliwości Kamila Zaradkiewicza, w pełni dyspozycyjnego wobec rządu. Jego zadaniem będzie zwołanie zgromadzenia ogólnego sędziów i doprowadzenie do wyłonienia równie lojalnego wobec władz partyjnych, rządu i aktualnej większości parlamentarnej pierwszego prezesa SN:
Kontrolę nad Sądem Najwyższym próbuje przejąć partyjny funkcjonariusz, którego umocowanie pozostaje sprzeczne z Konstytucją i regułami wyboru sędziów w państwach demokratycznych. Osoba ta nie tylko zmienia decyzje legalnego Pierwszego Prezesa SN, ignorując orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, ale jest też symbolem prawnika, który zaprzedał swe poglądy prawne i ideały w imię politycznej lojalności. Jego działanie ma doprowadzić do politycznego podporządkowania, zniszczenia autorytetu i marginalizacji na forum międzynarodowym niezależnego unijnego sądu, którym jest Sąd Najwyższy. Tym samym domknięty zostanie proces poddania polskiego sądownictwa kontroli rządzącej obecnie partii i podporządkowanych jej organów władzy.
Autorzy apelu podważają prawo Zaradkiewicza do pełnienia tej funkcji, kwestionując również – w świetle polskiej Konstytucji, orzeczeń TSUE i uchwały samego Sądu Najwyższego z dn. 17 stycznia 2020 r. – umocowanie sędziów z tzw. nowych izb SN:
Tzw. Izba Dyscyplinarna i Izba Kontroli Nadzwyczajnej nie mogą być uznane za niezależne sądy w świetle Konstytucji i orzeczeń TSUE, a ich członkowie za sędziów Sądu Najwyższego. Jesteśmy przekonani, że powinny zostać podjęte wszelkie działania do odsunięcia ich od jakichkolwiek czynności orzeczniczych i funkcjonowania w ramach Sądu Najwyższego. Może się to stać w drodze rozpatrzenia złożonych już zabezpieczeń, które wskazują na wadliwość ich statusu. Trudno będzie przecenić znaczenie takich rozstrzygnięć w obliczu ogromnych kontrowersji związanych z nadchodzącymi wyborami prezydenckimi w Polsce.
Dlatego prosimy Sędziów Sądu Najwyższego, by przedsięwzięli wszelkie możliwe kroki, aby zatrzymać proces niszczenia jednego z ostatnich i kluczowych filarów demokratycznego państwa prawnego.
Apel podnosi także kwestię znaczenia niezależności polskiego Sądu Najwyższego i niezawisłości jego sędziów dla porządku prawnego Unii Europejskiej.
Wśród sygnatariuszy listu znaleźli się m. in.: Estońskie Stowarzyszenie Sędziów, Fińskie Stowarzyszenie Sędziów, Europejska Rada Stowarzyszeń Adwokackich i Prawniczych (CCBE), Inicjatywa Arrested Lawyers (Turcja/Belgia), Niemieckie Stowarzyszenie Adwokackie, Niemiecko-Polskie Stowarzyszenie Sędziów, Paryska Rada Adwokacka, Rumuńskie Stowarzyszenie Sędziów (AMR), Sędziowie Europejscy dla Demokracji i Wolności (MEDEL), Stowarzyszenie Sędziów Macedonii Płn – Sędzia Betim Jahja, Sekretarz, Stowarzyszenie Sędziów “Themis” (Polska), Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia (LSO, Polska), Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych Pro Familia (Polska), Szwedzkie Stowarzyszenie Sędziów, byli prezesi Trybunału Konstytucyjnego, eksperci zajmujący się praworządnością i występujące w jej obronie organizacje.
List został opublikowany po polsku m.in. przez portal OKO.press, Onet oraz Gazetę Wyborczą. W wersji angielskiej ukazał się na portalu prawniczym Verfassungsblog.
Zobacz też:
- OKO.press: Przed wyborem prezesa apel do sędziów starego SN: zatrzymajcie proces niszczenia Sądu Najwyższego (8.05.2020)
- Onet: SN wybiera następców prof. Gersdorf. Europejscy prawnicy: partyjny funkcjonariusz domyka proces przejęcia tego sądu (8.05.2020)
- Gazeta Wyborcza: Niezawiśli sędziowie! Zatrzymajcie proces niszczenia jednego z ostatnich filarów państwa prawa (7.05.2020)
- Archiwum Osiatyńskiego: Przed wyborem prezesa apel do sędziów starego SN: zatrzymajcie proces niszczenia Sądu Najwyższego (8.05.2020)
Czytaj również:
- Konsultacja ekspercka ODF: raport Komisji Europejskiej o stanie praworządności w UE (5.05.2020)
- Gazeta Wyborcza: Europejscy prawnicy pytają Komisję Europejską: Kiedy na poważnie zajmiecie się łamaniem praworządności w Polsce? (29.04.2020)
- Onet: KE uruchamia procedurę naruszeniową przeciwko Polsce. Sędzia Mazur: ustawa „kagańcowa” to kolejna faza pełzającego zamachu stanu (29.04.2020)
- Archiwum Osiatyńskiego: List Open Dialogue Foundation do Komisji Europejskiej w sprawie sądownictwa polskiego (29.04.2020)
- Raport ODF i „Themis” o polskim sądownictwie opublikowany przez Komisję Europejską (25.03.2020)
- Rezolucja PACE ws. funkcjonowania instytucji demokratycznych w Polsce z poprawkami przygotowanymi przez ODF (4.02.2020)
- Prześladowani polscy sędziowie i prokuratorzy w Brukseli (16.12.2019)
- „Kampania Prawa i Sprawiedliwości przeciwko polskiemu sądownictwu” – debata w Parlamencie Europejskim (17.12.2019)
- Stanowisko Fundacji Otwarty Dialog: sprawa sędziego Dariusza Mazura (19.11.2019)
- Prezes Fundacji Otwarty Dialog opowiedziała w Bundestagu o sytuacji w Polsce (13.09.2018)
- Atak na rządy prawa i społeczeństwo obywatelskie w Polsce – debata w ramach konferencji OBWE HDIM 2017 (19.09.2017)
- Oświadczenie Fundacji Otwarty Dialog z dn. 21.07.2017 r. ws. demontażu rządów prawa w Polsce (21.07.2017)