Centrum Studiów Europejskich im. Wilfrieda Martensa, think-tank Europejskiej Partii Ludowej, opublikowało niedawno nową analizę, zatytułowaną „EU Human Rights Promotion in Central Asia – Between the Dragon and the Bear” („Propagowanie praw człowieka przez UE w Azji Środkowej – między smokiem a niedźwiedziem”), napisaną przez analityków ODF Igora Savchenkę, Katerynę Savchenko i Andriya Osavoliuka. Praca badawcza składa się z sześciu części, poruszających szeroki zakres tematów, od propagowania praw człowieka w Azji Środkowej z punktu widzenia bezpieczeństwa UE, poprzez wpływy Chin i Rosji w regionie, aż po analizę, w jaki sposób reżimy Azji Środkowej stopniowo przejęły praktykę łamania praw człowieka od Rosji i Chin.
W pierwszej części dokumentu podkreślono położenie geograficzne i geopolityczne regionu – na rozdrożu, co wyjaśnia naprzemienny wpływ Rosji i Chin w krajach Azji Środkowej. Następnie przedstawiono sposób, w jaki Rosja stara się utrzymać swoje wpływy w Azji Środkowej poprzez współpracę wojskową, polityczną i gospodarczą. Ponieważ Federacja Rosyjska pozycjonuje się jako gwarant bezpieczeństwa regionalnego, pojawia się twierdzenie, że obecność rosyjskich baz wojskowych w regionie zwiększa ryzyko wysuwania przez Rosję roszczeń terytorialnych. Podobnie analizowany jest sposób działania Chin, które pogłębiają zależność swoich skrajów partnerskich, będąc jednym z największych inwestorów i pożyczkodawców w regionie. Kraje Azji Środkowej w rzeczywistości stają się zakładami produkcyjnymi dla chińskich firm; w związku z tym niektórym krajom Azji Środkowej grozi utrata wpływów w strategicznych sektorach gospodarki, a już teraz muszą radzić sobie z rosnącymi nastrojami antychińskimi wśród ludności. Ponadto w dokumencie wyjaśniono istotne korzyści społeczno-gospodarcze, jakie wzmocniona współpraca z UE może zaoferować temu regionowi, w porównaniu z Chinami i Rosją.
W centrum naszej analizy znajduje się również nowa strategia UE na rzecz współpracy z Azją Środkową, która została przedstawiona we wspólnym komunikacie Komisji Europejskiej i Wysokiego Przedstawiciela UE do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa w maju 2019 roku. Chociaż podejście Unii Europejskiej opiera się na jej zainteresowaniu równą i obopólnie korzystną współpracą wszystkich stron, współpraca ta powinna być zgodna z zasadami polityki zagranicznej UE, a w szczególności z propagowaniem praw człowieka i wartości demokratycznych. UE musi podkreślić istotne korzyści społeczno-gospodarcze dla państw Azji Środkowej, które można uzyskać dzięki wzmocnieniu współpracy z Unią, a tym samym zwiększeniu jej obecności w regionie. Co najważniejsze, wypełnienie przez państwa Azji Środkowej ich zobowiązań w dziedzinie praw człowieka i praworządności powinno być warunkiem wstępnym ich późniejszej współpracy gospodarczej z UE.
Ponadto przedstawiamy zalecenia polityczne dotyczące sposobu, w jaki UE powinna dążyć do zwiększenia swojej obecności i roli w Azji Środkowej, równoważąc jednocześnie swoje interesy w dziedzinie gospodarki, bezpieczeństwa i handlu z wartościami w zakresie praw człowieka i praworządności. Wreszcie, w dokumencie stwierdzamy, że UE powinna dopilnować, aby jej obecność w regionie nie ograniczała się jedynie do interesów handlowych lub geopolitycznych, lecz aby również pilnowała, czy region wypełnia swoje zobowiązania w zakresie praw człowieka.
Przeczytaj analizę: