Krewni kazachskiego dziennikarza Igora Larry nadal nie znają oficjalnej przyczyny jego śmierci. Zawodowa działalność dziennikarza nie jeden raz stawała się powodem gróźb i napaści. Żona dziennikarza, Natalia Kim apeluje do międzynarodowej społeczności o pomoc w obiektywnym zbadaniu okoliczności śmierci oraz napaści na jej męża.
Igor Larra (prawdziwe nazwisko – Igor Kim) – znany kazachski dziennikarz, korespondent gazety „Svoboda slova” i witryny „Guljan.org”. Larra żywo uczestniczył w relacjonowaniu wydarzeń podczas strajków naftowców w Zhanaozen, często też krytycznie oceniał politykę kazachstańskich władz.
13.10.2013 Igor Larra zmarł w Aktobe na oddziale intensywnej reanimacji szpitala ratownictwa medycznego w wieku 41 lat (więcej tutaj i tutaj). 29.09.2013 dziennikarz trafił na oddział reanimacji, w wyniku operacji usunięto mu pęcherzyk żółciowy. W mediach informowano, że bliscy Larry nie wierzą w jego naturalną śmierć i nie wykluczają możliwości ingerencji z zewnątrz lub zaniedbania ze strony lekarzy.
W wywiadzie udzielonym Fundacji „Otwarty Dialog” Natalia Kim, żona Igora Larry powiedziała, że na dwa dni przed śmiercią stan Igora się poprawił – był przytomny i rozmawiał z nią. Natalia nie zaprzecza, że istnieje możliwość związku śmierci Igora z działalnością zawodową jaką prowadził. Natalia zaznaczyła, że Igor trafił do szpitala z diagnozą martwicy trzustki, lecz krewnych poinformowano, że przyczyną zgonu był zator arterii płucnej.
Aby poznać prawdziwą przyczynę śmierci męża Natalia – według jej relacji – zamówiła w prosektorium badanie histopatologiczne oraz wyniki sekcji zwłok, lecz kilkakrotnie odmawiano jej ich wydania. Wobec tego Natalia zwróciła się do lekarza naczelnego szpitala ratownictwa medycznego. Zastępca lekarza naczelnego rozpatrzył wniosek żony Igora Larry i powiedział, że odpowiednie dokumenty dotyczące jego śmierci zostały przekazane do Departamentu Kontroli Jakości Usług Medycznych. Tam z kolei poinformowano Natalię, że nie mają prawa wydawać kopii dokumentów. Przy czym numeru zarządzenia, który tego zabrania, żonie Larry nie podano. Następnie Natalia zwróciła się z pisemnym wnioskiem do naczelnika obwodowego urzędu ochrony zdrowia. Według stanu na 22.11.2013 od chwili złożenia wniosku przez Natalię upłynęło dwa tygodnie, lecz odpowiedzi nie otrzymała. W ten oto sposób, żona Igora Larry do tej pory nie może dowiedzieć się jaka była prawdziwa przyczyna jego śmierci, co też nie pozostaje bez wpływu na podejrzenia w tej sprawie.
Należy zaznaczyć, że niedługo przed śmiercią Igora Larry dokonano na niego napaści. W nocy 20.08.2013 w Aktobe pobiło go czterech nieznanych sprawców, którzy zabrali mu dwa telefony komórkowe, 30 tysięcy tenge (około 150 euro) oraz dokumenty. Larra zdołał dotrzeć do Urzędu Spraw Wewnętrznych (USW) i dokonać zgłoszenia o pobiciu. Na reakcję policjantów przyszło mu jednak czekać trzy godziny. Badanie lekarskie tego wieczoru nie zostało przeprowadzone. Co więcej, następnego dnia śledczy także nie zatelefonował do Larry w sprawie obdukcji lekarskiej. W jednym ze swoich wywiadów Igor Larra podzielił się podejrzeniami co do tego, że sprawcy napaści byli kierowani przez policję i z tego powodu śledztwo w jego sprawie się przeciągało. Ponadto Larra wysunął przypuszczenie, że „zamówić napad” na niego mógł akim obwodu aktiubińskiego Arkhimed Mukhambetov. Powodem dla zemsty mógł stać się artykuł z 16.08.2013 opublikowany w „Assandy Times”, poświęcony kontaktom Chińczyków z lokalną władzą – „China town pod nosem lokalnej władzy” (więcej tutaj i tutaj).
21.08.2013 Dunja Mijatović, przedstawiciel OBWE do spraw wolności mediów, potępiła napaść na Igora Larrę i wezwała organy ścigania do szybkiego wyjaśnienia sprawy. Organizacja HumanRightsWatch także oświadczyła, że władze Kazachstanu powinny szybko i skutecznie wyjaśnić okoliczności tej napaści, a także sprawdzić ewentualne powiązania napaści z pracą dziennikarza. Ponadto organizacja zaznaczyła, że kazachstański rząd prześladuje niezależne lub opozycyjne media, stosując kary za pomówienia, czy też uciekając się do atakowania dziennikarzy piszących na kontrowersyjne tematy, posługując się przy tym z pomocą nieznanych bandytów. Należy dodać, że władze coraz częściej nie przeprowadzają skutecznych śledztw w sprawie takich napadów.
22.08.2013 w Departamencie Spraw Wewnętrznych Obwodu Aktiubińskiego odbyła się konferencja prasowa w sprawie napaści dokonanej na dziennikarza Igora Larrę. Szef służby prasowej DSW w obwodzie aktiubińskim Ardager Uaydin oświadczył, że została wszczęta sprawa karna na podstawie artykułu „grabież”. Zaprzeczył także słowom Larry, jakoby ten musiał czekać na działania funkcjonariuszy policji przrz trzy godziny. Dodatkowo stwierdził, że zdarzenie nie miało związku z zawodową działalnością dziennikarza.
Tego samego dnia, 22.08.2013, funkcjonariusze USW w Aktobe dokonali zatrzymania podejrzanego o dokonanie napaści na Igora Larrę. 26.08.2013 Igor Larra rozpoznał jednego z napastników. Policja poinformowała dziennikarza, że zatrzymano czworo podejrzanych o dokonanie napadu, a jeden ze sprawców zbiegł. Po przeprowadzeniu procedury rozpoznania Igor Larra zgodził się z policją, że jego pobicie nie miało związku z akimem obwodu aktiubińskiego Arkhimedem Mukhambetovem. Żona Igora Larry poinformowała Fundację „Otwarty Dialog”, że Igor po przeprowadzeniu procedury rozpoznania rzeczywiście jej powiedział, że napadli na niego zwykli rabusie. Nie mniej jednak, nie wyklucza ona możliwości, że Igor został zmuszony do wycofania swoich oskarżeń przeciwko akimowi obwodu.
Nie jest wykluczone, że na Larrę wywierano naciski, aby zmusić go do przyznania, że napad nie był związany z jego działalnością zawodową. Ponadto napad na dziennikarza mógł się stać przyczyną pogorszenia stanu jego zdrowia, co po pewnym czasie doprowadziło do jego śmierci. W związku z zaistniałą sytuacją żona Igora Larry, Natalia ma nadzieję na uzyskanie pomocy obrońców praw człowieka oraz międzynarodowej społeczności w przeprowadzeniu obiektywnego śledztwa w sprawie napadu na jej męża.
Przytoczony wyżej przypadek nie był jedyny, kiedy Igor Larra stykał się z trudnościami w swojej działalności zawodowej. I tak, 30.01.2010 korespondent gazety „Svoboda slova” Igor Larra i fotoreporter aktiubińskiej gazety „Diapazon” Maksim Tokar zostali zatrzymani przez policję w trakcie, kiedy składali relację z wiecu partii „Azat” w Aktobe, odbywającego się bez zezwolenie władz. Igor Larra spędził ponad trzy godziny w Zavodskim Oddziale Urzędu Spraw Wewnętrznych w Aktobe.
25.03.2010 Igor Lara został pobity w pobliżu swojego domu. Zdaniem redakcji gazety „Svoboda slova”, to nie był zwyczajny chuligański napad, a celowy atak na dziennikarza, mający związek z jego działalnością zawodową. Między innymi wtedy Larra składał relacje ze strajku naftowców w Zhanaozenie i problemów związanych z krajowymi i zagranicznymi firmami wydobywczymi. Sam Igor Larra opowiadał, że podeszło do niego trzech nieznanych ludzi, którzy spytali: „Larra?.. Masz pozdrowienia z Zhanaozen!”. Po czym pobili dziennikarza. O tym przypadku napisała „Human Rights Watch” w swoim raporcie za 2011 rok dotyczącym Kazachstanu.
15.03.2012 Igor Larra został wezwany na przesłuchanie do Departamentu Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego (KBN) w obwodzie aktiubińskim. Dziennikarz spędził w urzędzie około dwóch godzin. Funkcjonariuszy KBN interesowały publikacje dziennikarza dotyczące wydarzeń w Zhanaozen, między innymi opublikowany przez Larrę apel do kolegów dziennikarzy o przeprowadzenie zbiórki pieniężnej z przeznaczeniem na wsparcie dla aresztowanego aktywisty Yestaya Karasheva, stojącego na czele oddziału Ogólnonarodowej Socjaldemokratycznej Partii „Azat” w Zhanaozenie.
Fundacja „Otwarty Dialog” jest zaniepokojona faktem, iż rząd Kazachstanu nie stwarza dziennikarzom bezpiecznych i sprzyjających warunków dla wykonywania zawodu. W ostatnim czasie niezależni kazachscy dziennikarze coraz częściej są prześladowani z powodu krytycznych publikacji na temat urzędników, a także ponoszą konsekwencje przemocy fizycznej. Na przykład, policja do tej pory nie ustaliła, kto stoi za zamachem na znanego dziennikarza Lukpana Akhmedyrova (dziennikarz jest przekonany, że brutalny napad na niego był związany z jego działalnością zawodową). Oskarżając o ekstremizm kazachstańskie sądy zakazały prowadzenia działalności 34 niepaństwowym mediom, które szeroko relacjonowały strajk naftowców w Zhanaozenie. Do poprawy sytuacji może przyczynić się natychmiastowa reakcja międzynarodowej społeczności w odpowiedzi na praktykę wywierania nacisków, prześladowania i zastraszanie dziennikarzy w Kazachstanie.
Fundacja „Otwarty Dialog” składa wyrazy współczucia krewnym i bliskim zmarłego dziennikarza Igora Larry. Od kompetentnych organów Republiki Kazachstanu domagamy się przeprowadzenia szczegółowego śledztwa w sprawie napaści dokonanych na Igora Larrę, które miały miejsce przed jego śmiercią, podania krewnym dziennikarza przyczyny jego zgonu, jak również sprawdzenia związku pomiędzy ostatnim napadem na dziennikarza i gwałtownym pogorszeniem stanu jego zdrowia, w którego wyniku zmarł.
Wszystkim osobom pragnącym udzielić osobistej pomocy wdowie po Igorze Larra, Fundacja „Otwarty Dialog” udostępni jej prywatne dane.
Adresy, pod które można kierować pisma:
- Urząd Spraw Wewnętrznych w Aktobe – 030000, Aktobe, ul. Aytke-bi 21, tel. +7 7132 21 14 67. Naczelnik USW w Aktobe pułkowik policji Userbayev Maksat Aleksandrovich.
- Departament Spraw Wewnętrznych Obwodu Aktiubińskiego – 030000, Aktobe, u. Br. Zhubanovych 271а, tel. +7 7132 51 27 55 (sekretariat). Naczelnik DSW Obwodu Aktiubińskiego generał major policji Amirov Mukharan Serikovich.
- Departament Komitetu Kontroli Działaności Medycznej i Farmaceutycznej Ministerstwa Ochrony Zdrowia Republiki Kazachstanu dla Obowud Aktiubińskiego – 030012, Aktobe, ul. Tleubatyra 9б, tel. +7 7132 50-15-61. Dyrektor Deparatmentu – Arystan Rakhimzhan Kelisuly.
- Minister Spraw Zagranicznych Republiki Kazachsatnu Yerlan Idrisov – 010000, Astana, Lewy Brzeg, ul. Kunayeva 31. Tel.: +7 (7172) 72-05-18, +7 (7172) 72-05-16, e-mail: [email protected];