Adwokaci Aleksandra Pavlova zaskarżyli decyzję hiszpańskiego sądu, wydaną w sprawie jego ekstradycji do Kazachstanu. Były szef ochrony i zaufany człowiek opozycyjnego polityka Mukhtara Ablyazova stanowi cenne źródło informacji dla kazachskich organów ścigania. Zaginięcie telefonu komórkowego Aleksandra Pavlova, które miało miejsce po zatrzymaniu jego rzeczy przez policję, stanowi podstawę do niepokoju, co do jego dalszego bezpieczeństwa. Istnieje możliwość, że incydentem byli zainteresowani przedstawiciele kazachskich władz. Jeśli dojdzie do ekstradycji Aleksandra Pavlova, z uwagi na jego związek z Mukhtarem Ablyazovem, grożą mu tortury, zamach na życie i niesprawiedliwy proces.
22.07.2013 Audiencia Nacional (Wyższy Sąd Krajowy Hiszpanii) zatwierdził decyzję dotyczącą wydania Kazachstanowi Aleksandra Pavlova, byłego szefa ochrony opozycyjnego polityka Mukhtara Ablyazova. W 2012 roku organy śledcze Kazachstanu ogłosiły za Aleksandrem Pavlovem międzynarodowy list gończy w związku z oskarżeniem go o terroryzm i defraudację powierzonego mienia. 28.03.2012 kazachska prokuratura łamiąc zasadę domniemania niewinności nazwała opozycyjnych polityków Mukhtara Ablyazova i Muratbeka Ketebayeva, a także pracownika ochrony Aleksandra Pavlova, organizatorami aktów terrorystycznym w Almaty, do których w rzeczywistości nie doszło.
26.07.2013 Maria Costa Nuche, adwokat Aleksandra Pavlova, zaskarżyła decyzję Audiencia Nacional w sprawie ekstradycji. Na początku września 2013 roku apelacje rozpatrzy 12 sędziów Audiencia Nacional. Sąd nie będzie obradował w trybie rozpraw: w ciągu 2 miesięcy sędziowie podejmą decyzję i ją ogłoszą. Podejmując decyzję w sprawie ekstradycji Aleksandra Pavlova sąd wskazał, że sam fakt, iż Hiszpania i Kazachstan 21.11.2012 podpisały umowę o ekstradycji oznacza, że „Kazachstan jest krajem bezpiecznym, który przestrzega minimalnych standardów demokratycznych”.
Jednakże, podejmując decyzję w sprawie ekstradycji Aleksandra Pavlova do Kazachstanu, Audiencia Nacional nie wziął pod uwagę szeregu ważnych argumentów:
1. Zarzuty przygotowania aktów terrorystycznych stawiane Aleksandrowi Pavlovowi mają wątpliwy i jawnie polityczny charakter.
Sąd podkreślił, że zarzutów o terroryzm nie można uważać za polityczne. Zgodnie z artykułem 3 Umowy o ekstradycji zawartej pomiędzy Kazachstanem i Hiszpanią, odmawia się wydania, jeśli „Strona wnioskująca uważa, że przestępstwo odnośnie, którego występuje się z wnioskiem o wydanie, jest przestępstwem politycznym. Przy czym, przestępstwa terrorystyczne nie są kwalifikowane jako polityczne”. 24.05.2013 Narodowe Centrum Wywiadu Hiszpanii (Centro Nacional de Inteligencia), przygotowało raport, w którym zaznaczyło, że Aleksander Pavlov, wobec wysuniętych przeciwko niemu zarzutów przygotowania aktów terrorystycznych na terenie Kazachstanu, stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego Hiszpanii. Adwokat Maria Costa Nuche, która miała dostęp do tego raportu, zaznacza, że dosłownie powtarza on oficjalne stanowisko kazachskiej prokuratury. W rzeczywistości kazachskie władze wykorzystują zarzuty o terroryzm jako mechanizm ścigania i dyskredytowania działaczy opozycyjnych.
Od 01.06.2013 Aleksander Pavlov przebywa w odosobnionej celi aresztu, w surowych warunkach, mając ograniczone możliwości kontaktowania się z personelem. W takich warunkach zazwyczaj są przetrzymywani podejrzani o dokonanie aktów terrorystycznych w Hiszpanii. Aleksander Pavlov nie złamał jednak hiszpańskiego prawa, a baza dowodowa dotycząca jego rzekomego związku z przygotowaniem aktów terrorystycznych w Kazachstanie jest wątpliwa i nosi oznaki fabrykowania.
Zarzuty przeciwko Aleksandrowi Pavlovowi zostały oparte na zeznaniach anonimowego świadka, który wyraził zgodę na współpracę z organami śledczymi. Zdaniem anonimowej osoby, akty terrorystyczne w Almaty były planowane na zlecenie działaczy blisko związanych z kazachską opozycją (Мukhtara Ablyazova, jego szefa ochrony Aleksandra Pavlova, Muratbeka Ketebayeva). Jednak bez względu na tajemnicę śledztwa, w Internecie zostało upublicznione operacyjne nagranie wideo, przedstawiające zeznania anonimowego świadka. Istnieją również zasadnicze rozbieżności pomiędzy oficjalnymi informacjami, opublikowanymi przez Prokuraturę Generalną a zaznaniami anonimowego świadka, występującego w sprawie o terroryzm. Ponadto, kazachska prokuratura twierdzi, że jest w posiadaniu zapisów z rozmów prowadzonym przez Skype, w których Aleksander Pavlov ze swoim wspólnikiem jakoby omawiają sprawę transportu materiałów wybuchowych, jednak do tej pory nie zostały upublicznione nagrania lub zapis tej rozmowy.
Okazało się, że Igor Vinyavskiy, znany kazachski dziennikarz, były redaktor gazety „Vzglyad”, kilka dni po jego uwolnieniu w marcu 2012 roku, występuje w tej sprawie jako „świadek”. Jeden z aresztowanych, który zgodził sie na współpracę ze śledztwem twierdził, że rzekomo spotykał się z Igorem Vinyavskim. Obawiając się nowych prześladowań Igor Vinyavskiy został zmuszony do opuszczenia Kazachstanu. Jego zdaniem, kazachskie władze mogły sfabrykować sprawę karną o terroryzm, żeby stworzyć w społeczeństwie obraz wroga w postaci dysydenta Mukhtara Ablyazova i jego sojuszników. Po pół roku, opierając się na wyroku skazującym lidera opozycji Vladimira Kozlova, 20.12.2012, sąd miejski w Almaty uznał niezależną gazetę Igora Vinyavskiego „Vzglyad” za ekstremistyczną i zakazał prowadzenia przez nią działalności na terenie Kazachstanu. Do tej pory brak jest informacji o rozpoczęciu procesu sądowego w sprawie o terroryzm.
Należy wziąć pod uwagę, że zanim Aleksander Pavlov został zmuszony do emigracji, służył w specjalnym oddziale Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (MSW) Kazachstanu. W 2001 roku w czasie jednej z operacji ujęcia terrorystów został on ranny w strzelaninie z członkami Singciang-Ujgurskiego ugrupowania „Islamskiego Ruchu Wschodniego Turkiestanu”. Aleksander Pavlov wyróżnił się w trakcie pełnienia służby w siłach MSW Kazachstanu i otrzymał stopień majora.
2. Kazachskie władze usiłują doprowadzić do wydania z terenu Europy ludzi z otoczenia Mukhtara Ablyazova, aby uzyskać przeciwko niemu obciążające zeznania.
Rząd Kazachstanu oskarżył Mukhtara Ablyazova o finansowanie zhanaozeńskich wydarzeń w 2011 roku, na tej podstawie został skazany lider opozycji Vladimir Kozlov, zdelegalizowana działalność oskarżonych o terroryzm 34 niepaństwowych mediów i opozycyjna partia „Alga!”. Kazachskie organy ścigania rozpoczęły jawne polowanie w Europie na krewnych i partnerów Mukhtara Ablyazova.
Choć sam Aleksander Pavlov nigdy nie zajmował się działalnością polityczną, to stawiane mu zarzuty mają jawnie polityczny charakter, ponieważ reżim Nursultana Nazarbayeva ściga w Europie nie tylko swojego głównego politycznego oponenta, jakim jest Mukhtar Ablyazov, ale także jego partnerów, sojuszników i krewnych.
Uznał tak również Trybunał Imigracyjny Wielkiej Brytanii, który w styczniu 2012 udzielił azylu politycznego Zhaksylykowi Zharimbetovowi i Romanowi Solodchenko, byłym partnerom biznesowym Mukhtara Ablyazova, oskarżonym w sprawie zdefraudowania mienia przez BTA Bank. W tej właśnie sprawie kazachskie władze chcą przesłuchać Aleksandra Pavlova, jak się podaje w raporcie Narodowego Centrum Wywiadu Hiszpanii.
Opozycyjny polityk Muratbek Ketebayev, jeden z podejrzanych w sprawie przeciwko Aleksandrowi Pavlovowi, 10.01.2013 złożył wniosek o udzielenie mu azylu politycznego w Polsce. Kazachstan oskarża go o usiłowanie obalenia ustroju konstytucyjnego, jednak Prokuratura Okręgowa w Lublinie zarzuty te nazwała politycznymi.
W nocy z 31.05.2013 na 01.06.2013 Alma Shalabayeva, żona Mukhtara Ablyazova, razem ze swoją 6-letnią córką została niezgodnie z prawem deportowana i prywatnym samolotem wywieziona do Kazachstanu.Po przylocie na lotnisko, przedstawiciele służb specjalnych przekazali Almie Shalabayevej, że jest ona oskarżona o sfałszowanie kazachskich paszportów, oraz, że zostanie przesłuchana w sprawie przeciwko Mukhtarowi Ablyazovowi. Międzynarodowa organizacja UN Watch, członkowie Parlamentu Europejskiego, Amnesty International, а także rząd włoski stwierdzili, że deportacja żony i córki Mukhtara Ablyazova do Kazachstanu miała charakter niezgodny z prawem.
Ponadto, kazachskie władze nalegają na dokonanie ekstradycji z Europy Tatyany Paraskevich i Zaure Akpenbetovej – byłych współpracowników BTA Banku i firm należących do Mukhtara Ablyazova. Obie kobiety są w trakcie procedury uzyskiwania azylu politycznego, jedna w Czechach, druga na Węgrzech.
24.01.2013 Aleksander Pavlov złożył wniosek o udzielenie mu azylu politycznego, jednak 05.07.2013 został on odrzucony z powodu naruszenia procedury rozpatrywania wniosku po zbadaniu sprawy przez pierwszą instancję. Sprawa Aleksandra Pavlova powinna być rozpatrywana w trybie przyspieszonym, gdzie wymagane jest przedstawienie niezależnej opinii Urzędu Wysokiego Komisarza ONZ do spraw uchodźców (UWKU ONZ). Jednak komisja do spraw uchodźców poddała sprawę pod głosowanie w bardzo krótkim terminie bez wstępnego raportu UKWU ONZ.
Jeśli kolegium apelacyjne Audiencia Nacional ponownie zatwierdzi decyzję w sprawie ekstradycji Aleksandra Pavlova, wówczas adwokaci zaskarżą decyzję w sprawie odmowy udzielenia azylu politycznego. Dopóki nie zostanie rozstrzygnięta kwestia uzyskania statusu uchodźcy przez Aleksandra Pavlova, nie może on zostać wydany do Kazachstanu.
3. Pomimo podpisania umowy o ekstradycji z Hiszpanią, Kazachstan jest państwem niedemokratycznym, w którym nie przestrzega się prawa do sprawiedliwego procesu sądowego, a wobec osób zatrzymanych i aresztowanych systematycznie stosuje się tortury oraz inne rodzaje okrutnego traktowania.
W swojej decyzji w sprawie wydania Aleksandra Pavlova sąd powołał się na umowę o ekstradycji podpisaną 21.11.2012 pomiędzy Hiszpanią i Kazachstanem. Jednak na dzień dzisiejszy, Hiszpania to jedyny kraj w Unii Europejskiej, który podpisał umowę o ekstradycji z Kazachstanem. Prokuratura Generalna Kazachstanu również przygotowuje się do podpisania odpowiedniej umowy z Czechami oraz prowadzi aktywne negocjacje w tej sprawie z Włochami i Słowenią. Na razie jednak kraje te nie wyraziły zgody na wzajemne wydawanie oskarżonych. Poza tym, umowa o ekstradycji pomiędzy Hiszpanią i Kazachstanem weszła w życie dopiero od 01.08.2013, a więc w chwili podejmowania decyzji w sprawie wydania Aleksandra Pavlova sąd powoływał się na nieobowiązującą umowę o ekstradycji. Jednakże sam fakt podpisania takiej umowy jest dla sądu oznaką istnienia zaufania pomiędzy pomiędzy dwoma krajami, przede wszystkim w zakresie przestrzegania demokratycznych standardów i supremacji prawa.
Według „wskaźnika demokracji”, opracowanego przez dział analityczny wpływowego tygodnika brytyjskiego wydania „Economist” (The Economist Intelligence Unit, EIU), Kazachstan zajął 143 miejsce wśród 165 krajów. Polityczny reżim Kazachstanu został oficjalnie zaliczony do typu „reżimów autorytarnych”. W raporcie Freedom House „Nations in Transit 2013” Kazachstan został zaliczony do grupy państw ze „skonsolidowanym reżimem autorytarnym”. W lipcu 2013 Minister Spraw Zagranicznych Kazachstanu Yerlan Idrisov w wywiadzie udzielonym dla wydania „The Hill” powiedział: „Ci, którzy myślą, że Kazachstan jest państwem anty demokratycznym, bardzo się mylą. My dzisiaj nie jesteśmy demokracją, jednak budowa nowej kultury politycznej, to bardzo skomplikowane zadanie i nie można wykonać go szybko”.
Na podstawie wyników misji obserwacyjnej przeprowadzonej w Republice Kazachstanu, Naczelna Rada Adwokacka w Polsce doszła do wniosku, że kazachskie sądy „poddawane są silnym wpływom ze strony władz państwowych. System wymiaru sprawiedliwości i administracja państwowa w znacznym stopniu są skorumpowane”. W swojej rezolucji dotyczącej Kazachstanu z 18.04.2013 Parlament Europejski wyraził zaniepokojenie, że na podstawie przebiegu procesów sądowych, niezgodnych z międzynarodowymi standardami, w Kazachstanie zostali skazani opozycyjni liderzy i prawnicy Vladimir Kozlov, Roza Tuletayeva, Vadim Kuramshin. W ostatnim raporcie dotyczącym przestrzegania praw człowieka na świecie Departament Stanu USA zaznaczył, że jednym z najbardziej istotnych problemów w dziedzinie łamania praw człowieka w Kazachstanie jest „brak niezależnego systemu sądownictwa i sprawiedliwego postępowania sądowego”.
Ponadto, w swoim raporcie na temat Kazachstanu Amnesty International 11.07.2013 doszła do wniosku, że władze Kazachstanu nie są w stanie w pełni i efektywnie wykonywać swoich zobowiązań wynikających z Konwencji ONZ przeciwko stosowaniu tortur: „W 2013 roku w Kazachstanie struktury siłowe, tak jak wcześniej, są całkowicie bezkarne w przypadku łamania praw człowieka… Informacje o stosowaniu tortur oraz innych rodzajów okrutnego traktowania wobec zatrzymanych i więźniów, których dopuszczają się funkcjonariusze ze struktur siłowych oraz więzień, nie przestają wciąż napływać od 2010 roku, pomimo regularnych zapewnień rządu o tym, że z powodzeniem zajmuje się rozwiązaniem tego problemu”.
Artykuł 3 Konwencji ONZ przeciwko stosowaniu tortur zabrania wydawania osób państwom, w których wobec zatrzymanych mogą być stosowane tortury. Konwencja ONZ o statusie uchodźców (art. 33) również chroni przed wydaniem, jeśli osoba może zostać narażona na prześladowania na skutek swoich przekonań politycznych.
Z uwagi na fakt, iż Aleksander Pavlov był zaufaną osobą Mukhtara Ablyazova, stanowi on cenne źródło informacji dla kazachskich organów ścigania w sprawie przeciwko opozycyjnemu politykowi. 25.07.2013 Amnesty International wystąpiła przeciwko ekstradycji Aleksandra Pavlova do Kazachstanu, gdzie grożą mu tortury i niesprawiedliwy proces sądowy z powodu jego związków z Muhktarem Ablyazovem.
Pewne zdarzenia, z udziałem Aleksandra Pavlova w Hiszpanii, dają podstawy do niepokoju o jego dalsze bezpieczeństwo. Zdaniem adwokata, po zatrzymaniu przez policję osobistych rzeczy Aleksandra Pavlova, jego dokumenty i telefon komórkowy przepadły. Później dokumenty zostały odnalezione, jednak telefonu komórkowego nadal brak. Istnieją obawy, że incydentem byli zainteresowani niektórzy funkcjonariusze hiszpańskiej policji, а także przedstawiciele kazachskich władz. Nie jest wykluczone, że właśnie dzięki telefonowi Aleksandra Pavlova prywatnym detektywom udało się ustalić miejsce pobytu Mukhtara Ablyzova we Francji, a następnie francuskiej policji dokonać jego zatrzymania.
08.10.2013 Human Rights Watch oświadczyła: „Francuskie władze powinny ochronić Ablyazova przed przymusowym powrotem do Kazachstanu lub innego kraju, gdzie może on spotkać się z ryzykiem przymusowego powrotu do Kazachstanu. Kazachstan słynie z tego, że pozbawia wolności krytyków swojego rządu, po niesprawiedliwie przeprowadzonych procesach sądowych, a także z okrutnego traktowania w miejscach pozbawienia wolności”. Wśród krytyków reżimu i sojuszników Mukhtara Ablyazova, którzy są ścigani przez kazachskie władze, HRW wymienia Аleksandra Pavlova, Almę Shalabayevą, Muratbeka Ketebayeva. HRW odnotowuje poważne pogorszenie sytuacji w dziedzinie praw człowieka w Kazachstanie.
4. Ekonomiczne i polityczne interesy rządów nie mogą być stawiane ponad fundamentalne prawa człowieka.
Na zatwierdzenie decyzji w sprawie ekstradycji Aleksandra Pavlova mogą wpłynąć czynniki ekonomiczne i polityczne w stosunkach dwustronnych pomiędzy Kazachstanem a Hiszpanią. Dla Kazachstanu Hiszpania jest jednym z kluczowych ekonomicznych i politycznych partnerów w Europie, po tym jak stała się drugim krajem w Europie (po Francji), z którym Kazachstan podpisał umowę o partnerstwie strategicznym. Nursultan Nazarbayev przyznał Królowi Hiszpanii Juanowi Carlosowi I najwyższe odznaczenie Republiki Kazachstanu – Order „Altyn Kyran” (Złotego Orła). Kazachstan oferuje Hiszpanii korzystne kontrakty, co jest szczególnie ważne na tle ostrego kryzysu gospodarczego, w którym znajduje się Hiszpania.
05.02.2013 – 06.02.2013 podczas oficjalnej wizyty roboczej w Hiszpanii Prezydent Kazachstanu Nursultan Nazarbayev odbył szereg dwustronnych spotkań z Królem Hiszpanii Juanem Carlosem I, premierem rządu Królestwa Hiszpanii Mariano Rajoy i szefami najważniejszych hiszpańskich firm: „Patentes TALGO S.A.”, „Maksam”, „OHL”, „Next Limit Technologies”. W trakcie spotkań został zawarty szereg umów dotyczących współpracy pomiędzy Kazachstanem a hiszpańskimi firmami, między innymi, w dziedzinie produkcji sprzętu kolejowego, oprogramowania komputerowego, budowy obiektów infrastruktury, w tym portów morskich, lotnisk, dróg samochodowych i kolejowych. 11.06.2013 w ramach oficjalnej wizyty Ministra Obrony Hiszpanii Pedro Morenesa Eulate w Kazachstanie pomiędzy dwoma państwami zostało podpisane Memorandum w dziedzinie współpracy wojskowo-technicznej.
Fundacja Otwarty Dialog podkreśla, że ekstradycja jest aktem wzajemnej pomocy, jakiej udzielają sobie państwa prowadząc walkę z przestępczością, kierując się przy tym zasadami praworządności, jednak umowy o ekstradycji nie mogą być wykorzystywane jako instrument w walce z politycznymi oponentami, w której zagrożone są ich życie i zdrowie. Apelujemy do kompetentnych organów Królestwa Hiszpanii, aby nie dopuściły one do wydania Aleksandra Pavlova Kazachstanowi. Potwierdzamy także konieczność udzielenia Aleksandrowi Pavlovowi azylu politycznego w Królestwie Hiszpanii.
Wszystkie zainteresowane osoby mogą udzielić poparcia dla naszych apeli, zwracając się pod niżej wskazane adresy:
- Ministerstwo Spraw Zagranicznych i i Współpracy Królestwa Hiszpanii (Ministerio De Asuntos Exteriores Y De Cooperacion) – 28012, Madrid, Plaza de la Provincia, 1, tel. + 34 91 379 97 00;
- Ministerstwo Sprawiedliwości Królestwa Hiszpanii (Ministerio De Justicia) – 28012, Madrid, Calle Bolsa, 8, tel. +34 91 837 22 95;
- Wyższy Sąd Krajowy Królestwa Hiszpanii (Audiencia Nacional) – pisma można wysyłać w postaci elektronicznej http://www.poderjudicial.es/cgpj/en/Services/Message_box/Suggestion_box
- Lower House of Parliament (Congreso de los Diputados) – c/ Floridablanca s/n – 28071 – Madrid, tel. +34 91 390 60 00, fax +34 91 429 87 07, e-mail: [email protected]
- Upper House of Parliament (Senado) – c/ Bailén, 3, 28071, Madrid, tel.+34 91 538 10 94, +34 91 538 10 34, e-mail: [email protected]
- Spanish Association Commission for Migrations (ACCEM – Asociación Comisión Católica Española de Migraciones) – tel. +34 91 532 7478, +34 91 532 7479, e-mail: [email protected]
- Organizacja społeczna udzielająca pomocy uchodźcom “Rescate” – c/ Luchana, 36, 4º Dcha., 28010, Madrid, tel. +34 91 447 29 60, +34 91 447 28 72, fax +34 91 447 23 21, e-mail: [email protected]
- Urząd do spraw uchodźców i osób starających się o uzyskanie azylu w Hiszpanii (Oficina De Asilo Y Refugio) – 28002, Madrid, C/ Pradillo, 40, tel. +34 91 537 21 70;
- Urząd Wysokiego Komisarza ONZ do spraw uchodźców, przedstawicielstwo w Królestwie Hiszpanii – 28020, Madrid, Avenida del General Perón, 32, tel. + 34 91 556 35 03, e-mail – [email protected]